عبودیت به چه معناست؟

پرسش:

عبودیت یعنی چه؟ 

پاسخ:

با سلام و ادب

اهل لغت عبوديت را به معناى خضوع و تذلل گرفته اند:
راغب در مفردات مى نويسد: «عبوديت اظهار تذلل و عبادت نهايت تذلل است.»(1)
عنوان بصرى از امام صادق(ع) در مورد حقيقت عبوديت پرسش: كرد ايشان فرمود: «حقيقت بندگى درسه چيز است: اول اين كه بنده، خودش را مالك چيزهايى كه خدا به وى عطا كرده نداند،زيرا بندگان مالك چيزى نمى شوند، بلكه مال را مالِ خدا مي‌دانند و در همان طريق كه فرموده به مصرف مى رسانند.
دوم اين كه بنده خودش را در تدبير امور ناتوان بداند. سوم اين كه خودش را در انجام          اوامر و ترك نواهى خدا مشغول بدارد.»(2)
كسي كه عبوديت و بندگى خدا را برگزيده است، در تمام مراحل زندگى و حتى در جزئيات اعمال و رفتار نيز طبق رضاى پروردگار عمل مي‌كند؛ يعنى واجبات را انجام مي‌دهد و محرمات را ترك مي‌كند.
عمل به واجبات و پرهيز از محرمات حداقل مرتبه بندگي و عبوديت است. مراتب بعدى آن انقطاع از خلق و توجه محض به پروردگار مي‌باشد. امام باقر(ع) مي‌فرمايد: «هيچ بنده اى آن طور كه شايسته و سزاوار است خدا را عبادت نكرده تا آن كه از همه مرد منقطع شود در اين حال خداوند مي‌فرمايد: اين بنده خود را براى من خالص كرده پس اورا به كرمش مي‌پذيرد».(3)
امام علي(ع) براى عبادت پروردگار سه درجه و مرتبه ذكر مي‌كند و مي‌فرمايد: «گروهى خدا را به انگيزة پاداش مى پرستند اين عبادت تجارت پيشگان است و گروهى او را از ترس می‌پرستند اين عبادت برده صفتان است و گروهى او را براى آن كه او را سپاس گزارى كرده باشند مى پرستند اين عبادت آزادگان است».(4)
رسول اكرم(ص) برترين عبادت را عبادت عاشقانه مي‌داند و مي‌فرمايد: «برترين مردم كسى است كه نسبت به عبادت عشق ورزد».(5)

1.المفردات، ص 319.
2.بحارالانوار، ج 1، ص 224.
3.بحارالانوار، ج 67، ص 111.
4.نهج البلاغه، قصار 237.
5.بحارالانوار، ج 67، ص 253.