عدالت چه جایگاهی در اسلام دارد ؟

پرسش:

عدالت چه جایگاهی در اسلام دارد ؟ 

پاسخ:

با سلام و ادب

عدل در اعتقادات، اعمال، مسائل اجتماعی، اقتصادی فرهنگی و سیاسی، نیز در خانواده و اخلاق از چنان اهمیت و گستره‌ای بر خوردار است که بیان آنها از حوصله این پاسخ خارج است، از این رو فقط به گوشه‌ای از فضائل عدل از زبان آیات و روایات می‌پردازیم تا اندکی به جایگاه رفیع آن پی‌ببریم:
عدل یکی از اسما و صفات خدا است که در روایات و ادعیه بسیاری این اسم برای خدا توسط اهل بیت علیهم السلام وارد شده است. به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
ـ پیامبر فرمود: «تَوَکَّلْتُ عَلَى الْعَدْلِ الَّذِی لاَ یَجُورُ؛(1) بر خدای عادلی توکل کردم که ستم نمی‌کند».
ـ امام صادق فرمود: «إنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ هُوَ الْعَدْل؛(2) خدا عدل و عادل است».
ـ امیرالمؤمنین فرمود: «روز قیامت خدا خطاب به اهل قیامت می‌فرماید: «أنَا اللهُ لا إلَهَ إلاّ أنَا الْحَکَمُ الْعَدْلُ الَّذِی لا یَجُور»(4)
این قبیل عبارات در روایات کم نیست و همان طور که از نمونه‌های بالا پیدا است، «لا یَجُور، لا یَظْلِمُ»، خدا عدلی است که ظلم و جور در فعل او راه ندارد. قرآن کریم نیز به صراحت هر گونه ظلم را از او نفی می‌کند: «إنَّ اللهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّة»(5).
متکلمان نیز ادله عقلی بسیاری بر عدل خداوند ذکر کرده‌اند و حقانیت آن از ضروریات عقاید ما است. اهمیت این مسئله تا آن جا پیش رفته است که جزو اصول دین (مذهب) ذکر شده، اگر چه اعتقاد به حقانیت همه اسما و صفات خداوند، اصل است. توجه به این نکات نماینگر جایگاه بلند عدل در معارف اسلامی است.
امیر المؤمنین در نهج البلاغه عدل را چنین تعریف کرد: «الْعَدْلُ یَضَعُ الاُمُورَ مَوَاضِعَهَا؛ عدل هر چیز را جای خود قرار می‌دهد».(6)
علاوه بر این که خدا عادل است وهر چیز را به جا آفریده و هر حکمی را به حکمت وضع کرده،‌ عدل بندگان را نیز دوست دارد و به آن امر کرده است: «إنَّ اللهَ یَأمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإحْسان».(7)
به نمونه‌هایی از آن در قرآن کریم دقت فرمایید:
ـ «وَإذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْل؛(8) وقتی بین مردم حکم می‌کنید، به عدل حکم کنید».
ـ «وَإذا قُلْتُمْ فَاعْدلُوا وَلَوْ کانَ ذا قُرْبی(9)؛ وقتی سخن می‌گویید عدل را پیشه کنید اگر چه در مورد خویشاوندان باشد».
ـ «فَأصْلِحُوا بَیْنَهُما بِالْعَدْلِ(10)؛ بین دو گروه از مؤمنان که با هم جنگ دارند، به عدل صلح دهید».
ـ «وَاشْهِدُوا ذَوَى عَدْلٍ مِنْکُم؛(11) افراد عادل را به شهادت بگیرید».
امام صادق به کسی که بار زیاد بر شتر کرده بود،‌فرمود: «عدل داشته باشد، خدا عدل را دوست دارد».(12)
در روایات متعددی از اهل بیت آمده است که عدل از عسل شیرین‌تر و از مشک خوشبوتر و از آب برای عطشان گواراتر است.(14) عدل موجب غنای مردم و احیای زمین پس از مرگ می‌گردد و...،
به برخی روایات اشاره می‌کنیم:
ـ امیر المؤمنین(ع) عدل را در کنار صبر، یقین و جهاد، یکی از چهار رکن ایمان معرفی کرده است: «إنّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ جَعَلَ الإیْمَانَ عَلَى أرْبَعَ دَعَائِمَ عَلَى الصَّبْرَ وَالْیَقِینَ وَالْعَدْلَ وَالْجِهَاد».(15)
ـ امام کاظم(ع) رفع فقر را در گرو عدل دانسته و فرموده است که: «اگر عدل پیاده شود مردم غنی می‌شوند»، نیز فرمود:‌ «عدل پیشه نمی‌کند مگر کسی که عدل را نیکو شمارد؛ لَوْ عُدِلَ فِی النَّاسِ لاسْتَغْنَوا ثُمَّ قَالَ إنَّ الْعَدْلَ أحْلَى مِنَ الْعَسَلِ وَلا یَعْدِلُ إلاَّ مَنْ یُحْسِنُ الْعَدْل».(17)
ـ امام صادق(ع) در مورد این آیه «اعْلَمُوا أنَّ اللهَ یُحْیِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها؛(17) بدانید خدا زمین را بعد از مرگش زنده می‌کند»، فرمود:‌«مقصود عدل بعد از جور است؛ الْعَدْلَ بَعْدَ الْجَوْرِ»(18) ائمه علیهم السلام نیز امامان عادل بوده و به آن حکم کرده و مردم را به آن امر و دعوت می‌کنند. از ویژگی‌های بارز حکومت جهانی امام زمان علیه السلام پیاده کردن عدل و داد در عالم می‌باشد.

1ـ بحار الانوار، ج 95، ص 67.
2ـ الکافی، ج 2، ص 416.
3ـ مستدرک الوسائل، ج 18، ص 286.
4ـ بحار الانوار، ج 91، ص 212.
5ـ النساء (4) آیه 40.
6ـ نهج البلاغه، ص 553.
7ـ النحل (16) آیه 90.
8ـ النساء (4) آیه 58.
9ـ الانعام (6) آیه 152.
10ـ الحجرات (49) آیه 9.
11ـ الطلاق (65) آیه 2.
12ـ من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 292.
13ـ الکافی، ج 2، ص 147، ح 15.
14ـ الکافی، ج 2، ص 146، ح 11.
15ـ الکافی، ج 2، ص 50.
16ـ الکافی، ج 1، ص 541.
17ـ الحدید (57) آیه 17.
18ـ الکافی، ج 8ن ص 267.

نظرات (0)

نظر ارسال شده‌ی جدیدی وجود ندارد

دیدگاه خود را بیان کنید

  1. ارسال دیدگاه بعنوان یک مهمان - ثبت نام کنید و یا وارد حساب خود شوید.
پیوست ها (0 / 3)
اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی شما

وبگــــــــــردی طلبۀ پاسخگو

دانــــــلود های مفیـــــــــــــــــــد

حمایت از سایت

برای حمایت از سایت لوگوی زیر را در سایت خود درج نمایید.

بیشترین دانلود ها

جدیدترین مطالب سایت