آیا سعادت و شقاوت انسانها از بدو تولد تعیین شده است؟

پرسش:

اين كه مي‏گويند خوبي و بدي انسان‏ها به ذاتشان مربوط مي‏شود و از همان بدو تولد معين شده است درست مي‏باشد؟

پاسخ:

با سلام و ادب

از آيات و روايات استفاده مي‏شود كه شقاوت ذاتي به اين معني كه لازمه آفرينش انسان باشد و از روز تولد، سرنوشت او را در زندگي معين كند، منتفي است. قرآن مجيد فطرت انسان را پاك و بي‏آلايش مي‏داند كه با حس خداشناسي و ميل به ايمان و نفرت از گناه عجين شده است. آن جا كه مي‏فرمايد:

"خداوند ايمان را محبوب شما ساخت و آن را در دل‏هايتان بياراست و كفر و گناه و بدي‏ها را زشت و نفرت‏انگيز گردانيد".(1)

به قول حافظ:

اين همه مهر و وفايي كه ميان من و توست

با خود آوردم از آن جا نه به خود بربستم

پيامبر اكرم (ص) مي‏فرمايد: "هر نوزادي با فطرت پاك زاييده مي‏شود و اين پدر و مادرند كه او را يهودي يا نصراني بار مي‏آورند". (2) البته اين سخنان به معناي آن است كه انسان ذاتاً گرايش به نيكي و خوبي را دارد، نه اين كه خوبي در ذات انسان سرشته شده باشد و انسان قدرت و يا گرايش به انجام كار بد نداشته باشد.

امام علي (ع) مي‏فرمايد: "دل جوان مانند زميني است كه خالي از هر گياهي مي‏باشد. هر بذري كه در آن افشانده شود مي‏پذيرد".(3) اعتقاد به شقاوت و سعادت ذاتي، به جبر منتهي مي‏شود، زيرا مفهومش آن است كه صاحبان اخلاق بد و خوب قادر به تغيير آن نيستند و بر انجام كار بد يا خوب مجبورند، در حالي كه به نظر قرآن كريم انسان موجودي است مختار. آياتي كه بر ارسال پيامبران و آزمايش انسان و تشويق به تهذيب اخلاق تأكيد دارد، بر اين امر دلالت مي‏كند.

ممكن است به روايتي از پيامبر (ص) استشهاد شود كه فرموده‏اند: "انسان بدبخت در رحم مادر بدبخت است".(4) ولي معناي حديث فوق آن است كه سعادت و شقاوت هر كسي به عوامل موروثي و تربيتي بستگي دارد. (5) البته عوامل مختلف مانند: وراثت و محيط و فرهنگ بر خوب يا بد شدن انسان تأثير مي‏گذارد اما اراده آدمي حرف آخر را مي‏زند. و يا به معناي آن است كه خدا از پيش مي‏داند چه كسي با اختيار خود راه خوب يا بد را انتخاب خواهد كرد.

  1. حجرات (49)، آيه 7.
  2. بحارالانوار، ج 2، ص 87.
  3. نهج البلاغه، نامه 31.
  4. بحارالانوار، ج 5، ص 9.
  5. ر. ك: محمد تقي فلسفي، كودك، ج 1.

نظرات (0)

نظر ارسال شده‌ی جدیدی وجود ندارد

دیدگاه خود را بیان کنید

  1. ارسال دیدگاه بعنوان یک مهمان - ثبت نام کنید و یا وارد حساب خود شوید.
پیوست ها (0 / 3)
اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی شما

وبگــــــــــردی طلبۀ پاسخگو

دانــــــلود های مفیـــــــــــــــــــد

حمایت از سایت

برای حمایت از سایت لوگوی زیر را در سایت خود درج نمایید.

بیشترین دانلود ها

جدیدترین مطالب سایت