تفاوت در ارث بری، چرا؟

پرسش:

در مورد نوه هاى پسرى ميت چرا بايد دو برابر نوه هاى دخترى ارث ببرند؟ مگر نوه هاى پسرى نزديكتر به ميت از نوه هاى دخترى هستند؟

پاسخ:

با سلام و اهدای امید

نوه هاى پسرى به جاى پسر ميّت محسوب مى شوند و نوه هاى دختر به جاى دختر ميّت محسوب مى شوند و حكمى كه در مورد فرزندان پسر و دختر هست، در مورد آنان نيز هست. همان طور كه پسر ميّت دو برابر دختر ارث مى برد، نوه ها همين طور هستند. اين حكم به خاطر نزديك تر بودن نوه هاى پسرى به ميّت نيست، همان طور كه پسر از دختر به ميّت نزديك تر نيست. يك خواهر و برادر نسبت به پدر يا مادرشان از نظر خويشاوندى مساوى هستند. حال بايد ديد چرا پسر ميّت دو برابر دختر ميت ارث مى برد؟

ظاهراً علت اين مسئله انفاق و مهريه دادن به زن و خرج هايى از قبيل پرداخت ديه باشد.
ابن ابى العوجا از امام صادق(ع) پرسيد: چرا زن كه ضعيف تر از مرد است، بايد نصف مرد ارث ببرد؟ اين خلاف عدالت و انصاف است. امام صادق(ع) فرمود: « اين فرق به خاطر آن است كه اسلام سربازى و دفاع را از عهدة زن برداشته و به علاوه دادن مهر و خرجى به زن و فرزندان بر عهدة مرد است. در بعضى جنايات اشتباهى (غير عمدي) كه خويشان جانى بايد ديه پرداخت كنند، زن از پرداخت ديه معاف است .از اين دو ارث پسرها (مردها ) دو برابر دخترها (زنها ) قرار داده شده است».(1)

پس مسئلة اختلاف در ارث به جهت خويشاوند تر بودن نيست. پدرى كه فوت كرده، از اموال ميّت به پسر دو برابر ارث مى دهيم و به دختر يك برابر، زيرا پسر بايد برود خواستگارى و ازدواج كند و مهريه و خرجى و نفقه بدهد، امّا خواهرش ، اين طور نيست، بلكه ديگران به خواستگارى او مى آيند و مهر و نفقة او را مي‌پردازند.

1.نظام حقوق زن در خانواده، ص 253.