چرا در نماز دو سجده داريم؟

پرسش:

با توجه به دستور سجده در قرآن چرا در نماز دو سجده داريم؟
پاسخ:
با سلام و ادب

در قرآن كريم دستور به سجده آمده است؛ ولى اين كه در هر ركعت نماز چند سجده بايد انجام داد و علت آن چيست قرآن مطرح نكرده است. در روايات آمده كه در هر ركعت نماز يك ركوع و دو سجده واجب است. روايات اسلامى به نكاتى در همين زمينه اشاره كرده اند:
1. از امام صادق(عليه السلام) در پاسخ به همين پرسش، نقل شده است كه فرمودند: نماز عبارت است از ركوع و سجود و تفاوتى ميان اين دو نيست؛ لكن چون ركوع عمل شخص ايستاده و سجده عمل شخص نشسته مى باشد و نماز نشسته نصف نماز ايستاده است؛ از اين رو مى بايست عمل نشسته دو چندان شود تا با عمل ايستاده برابر گردد؛ لذا سجده تكرار مى شود تا با تعداد ركوع برابر شود.[1]
2. فردى از اميرالمؤمنين على(عليه السلام) پرسيد: معناى دو سجده چيست؟ حضرت فرمودند: سجده اوّلى تأويلش اين است كه وقتى سر برخاك مى گذارى يعنى خدايا! از همين خاك مرا خلق كردى و چنانچه سربرداشتى يعنى از همين خاك مرا بيرون آوردى، وقتى براى بار دوم سر بر خاك نهادى معنايش اين است كه خداوندا! مرا به همين خاك دوباره باز خواهى گرداند و چون سر بر آوردى يعنى از همين خاك دوباره خارج خواهى ساخت.[2]
قرآن نيز به همين مطلب اشاره دارد: (مِنها خَلَقناكُم و فيها نُعيدُكُم و مِنها نُخرِجُكُم تارَةً اُخرى؛[3]از اين زمين شما را آفريده ايم و در آن شما را باز مى گردانيم و بار ديگر شما را از آن بيرون مى آوريم)
3. در روايات مى خوانيم؛ هنگامى كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) به معراج تشريف بردند، با ديدن عظمت پروردگار، به سجده رفتند. هنگامى كه سر از سجده برداشتند بار ديگر عظمت پروردگار را ديدند و به سجده رفتند، از اين جهت دو سجده در نماز واجب شد.[4]

[1]. ر.ك: علل الشرايع، شيخ صدوق، ج 1، ص 262.
[2]. ر.ك: همان، ج 2، ص 336.
[3]. طه/55.
[4]. ر.ك: وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملى، ج 5، ص 466.