چرا فرار از جنگ و جهاد حرام است؟

پرسش:
به نگاهى قرآنى بگوييد چرا فرار از جنگ و جهاد حرام است؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
قرآن كريم درباره فرار از جنگ مى فرمايد: (يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا اِذا لَقيتُمُ الَّذينَ كَفَروا زَحفـًا فَلا تُوَلّوهُمُ الاَدبار * وَ مَن يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِقِتَال أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى فِئَة فَقَدْ بَآءَ بِغَضَب مِنَ اللّهِ وَ مَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصيرُ؛[1]اى كسانى كه ايمان آورده ايد هنگامى كه [در ميدان نبرد] به كافران برخورد كرديد كه [به سوى شما]روى مى آورند، به آن ها پشت نكنيد. و هركس در آن هنگام (جنگ) به دشمن پشت كند ـ مگر آن كه هدفش كنارگيرى از ميدان و حمله مجدد يا پيوستن به گروهى ديگر (از مجاهدان) باشد ـ (فرار كننده از جنگ) به غضب خداوند گرفتار خواهد شد و جايگاه او جهنم و چه بد جايگاهى است.) امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) در پاسخ يكى از دوستانش كه از فلسفه بسيارى از احكام سؤال مى كند در زمينه فلسفه تحريم فرار از جهاد مى فرمايد: خداوند به اين دليل فرار از جهاد را تحريم كرده كه موجب وهن و سستى در دين و تحقير برنامه پيامبران و امامان و پيشوايان عادل مى گردد و نيز سبب مى شود كه آن ها نتوانند بر دشمنان پيروز شوند و دشمن را به سبب مخالفت با دعوت به توحيد پروردگار و اجراى عدالت و ترك ستم گرى و از ميان بردن فساد كيفر دهند، افزون بر اين سبب مى شود كه دشمنان در برابر مسلمانان جسور شوند و حتى مسلمانان به دست آن ها اسير و كشته گردند و سرانجام آئين خداوند عز و جل بر چيده شود.[2]
در ميان امتيازات فراوانى كه على(عليه السلام) داشت و گاهى خودش به عنوان سرمشق براى ديگران به آن اشاره مى كند، همين مسئله عدم فرار از ميدان هاى جهاد است، آنجا كه مى فرمايد: من هيچ گاه از برابر انبوه دشمن فرار نكردم با اين كه در طول عمرم در ميدان هاى بسيارى شركت جستم و هيچ كس در ميدان جنگ با من روبرو نشد مگر اين كه زمين را از خونش سيراب كردم.[3] چنانكه مى فرمايد: از فرار كردن در نبردها بپرهيزيد كه ننگى است كه در دنيا در نسل هاى بعدى نيز باقى مى ماند و گردن گير آدمى است و در قيامت او را وارد دوزخ مى كند.[4]

[1]. انفال/15 ـ 16.
[2]. عيون اخبارالرضا، شيخ صدوق، ج 1، ص 99.
[3]. بحارالانوار، ج 31،445؛؛ تفسير نمونه، ج 7، ص 110 ـ 114.
[4]. نهج البلاغه، خطبه 66.