اهمیت و فضیلت ماہ مبارک رمضان

بسم الله الرحمن الرحيم

اهمیت و فضیلت ماہ مبارک رمضان
الحمد الله الذی خلق النور من النور و انزل النور علی الطور وھو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهرہ علی الدین کله ولو کره المشرکون ۔ ثم الصلوۃ والسلام علی سید الانبیاء و المرسلین سیدنا نبینا حبیبنا شفیع ذنوبنا حبیب قلوبنا طبیب نفوسنا مولانا و مولی الثقلین جد الحسن و الحسین ابی القاسم محمد صلی الله علیه و آله اما بعد فقد قال رسول الله صلی الله علیه و آله : ایها الناس!انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکة و الرحمة و المغفرة

خدا را شاکریم که توفیق درک ماه رمضان دیگری را به ما عنایت نمود. امید است انشاء الله این ماه، ماه سلامت، امنیت، آرامش، آمرزش وماه پیوند با ولایت باشد. وانشاءالله خداوند همۀ ما را در این ضیافت و ماه عمل صالح میهمان خویش گرداند به برکت صلوات بر محمد وآل محمد.

ويژگي ها واوصاف ماه مبارك رمضان

1. كسب فضيلت نزول قرآن
در فضیلت و شرافت ماه مبارک رمضان همین بس که در میان ماه های قمری تنها ماهی است که خدای تبارک و تعالی نام آن را در کتاب شریف خود ذکر نموده و آن را ظرف زمانی نزول دفعی قرآن- که جزء بهترین هدایای الهی به جامعه بشریت است- معرفی فرموده است.در قرآن کریم راجع به این ماه عظیم چنین آمده است:

شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان.. .. (۱)

ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است تا رهنمودی باشد برای مردم و نشانه های روشنی از هدایت و فرقان...».

۲۔ آغاز سال تربیتی
ماه رمضان، آغاز سال تربیتی است. ما سال های مختلفی داریم: سال شمسی، سال قمری وسال خُمسی.

سال شمسی با بهار و طبیعت آغاز می شود؛ سال قمری با محرم آغاز می شود؛ سال میلادی در ایام ویژۀ خودش در زمستان – برای مسیحی ها وکسانی که این سال را قائلند – آغاز می شود و سال خمسی هر کس سال درآمدش است.

در برخی از روایات معتبر این ماه به عنوان نخستین ماه سال معرفی شده(2) برخی از بزرگان نیز بر همین مبنا فرمایشاتی دارند.عالم جلیل القدر و صاحب کرامات، حضرت سید بن طاووس-رضوان الله تعالی علیه- در کتاب شریف اقبال الاعمال چنین می فرماید: ۔۔۔ ان اول السنه شھر رمضان علی التعیین ۔۔۔

شاید منظور این است که اول سال تربیتی است، اول سال خودسازی است، اول سال اصلاح و اول سال ترقی است.

همان گونه که طبیعت درفصل بهار تازه می شود، وهمان گونه که دارایی انسان در آغاز سال خمسی پاک و تطهیر می شود، اینکه ماه رمضان را اول سال گفته اند، اول سال روح است، نه سال طبیعت و نه سال مال. چون روح انسان پاک می شود، لذا اول سنه گفته اند.

3. نزول كتب آسمانى در اين ماه
تمام كتب بزرگ آسمانى مانند: قرآن كريم، تورات، انجيل، زبور، صحف در اين ماه نازل شده است. حضرت امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «كل قرآن كريم در ماه رمضان به بيت المعمور نازل شد، سپس در مدت بيست سال بر پيامبر اكرم(ص) و صحف ابراهيم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجيل در روز سيزدهم ماه رمضان و زبور در روز هيجدهم ماه رمضان نازل شد.»(۴)

4. توفيق روزه
در ماه رمضان خداوند متعال توفيق روزه‏دارى را به بندگانش داده است؛ «پس هر كه ماه [رمضان] را درك كرد، بايد روزه بگيرد.»(۵)
انسان افزون بر جنبه مادى و جسمى، داراى بُعد معنوى و روحى هم هست و هر كدام در رسيدن به كمال مطلوب خود، برنامه‏هاى ويژه را نياز دارند، يكى از برنامه‏ها براى تقويت و رشد بُعد معنوى،تقوا و پرهيزگارى است؛ يعنى اگر انسان بخواهد خودش را از جنبه معنوى رشد و پرورش دهد و به طهارت و كمال مطلوب برسد، بايد هواى نفس خود را مهار كند و موانع رشد را يكى پس از ديگرى بر دارد و خود را سرگرم لذت‏ها و شهوات جسمى نكند. يكى از اعمالى كه در اين راستا مؤثر و مفيد است روزه‏دارى است، قرآن كريم مى‏فرمايد« اى افرادى كه ايمان آورده‏ايد! روزه بر شما نوشته شد، همان گونه كه بر پيشينيان از شما نوشته شده، تا پرهيزگار شويد.»(۶)

5 ۔ غل و زنجیر شدن شیطان در این ماه
این ماه، ماه نزول کتب آسمانی است. ماه نزول قرآن و ماه گسترش کتب آسمانی است. ماه، ماه باز شدن و بسته شدن است.

یک چیز باز می شود و یک چیز بسته می شود. در این ماه شیطان بسته می شود. خیلی عجیب است چرا شیطان بسته می شود؟! شیطان که خیلی فعال است. آدم ابوالبشر را فریب داد، چطور؟! قشنگ معنا کردند. شیطان چگونه در این ماه بسته می شود؟ گفتند: به دو جهت – خوب دقت کنید – روایت داریم که شیطان در این ماه ضعیف می شود. وقتی دشمن حمله می کند، اگر نیروی تدافعی زیادی جلویش بود، خود به خود عقب نشینی می کند. حدیث داریم در این ماه شبانه روز فرشته ها «یَعلَمُ عَدَداً إلاَّ الله»که تعدادشان را جز خدا کسی نمی داند؛ «إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَّلَ مَلاَئِکَتَهُ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ»[۷]موکلند و وظیفه دارند در ماه رمضان فقط برای روزه دار دعا کنند، فقط دعا کنند.

بنابراین یک دلیلی که شیطان عقب می کشد، نیروی کمکی زیاد است، یعنی رحمت خدا گسترده می شود، نفس انسان عبادت و تسبیح محسوب می شود، دعای انسان به استجابت می رسد.

دلیل دومش بیان امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه است که خیلی زیباست:

حضرت می فرماید: «شیطان عقده، عقده پیش می آید»یعنی گره، گره.[۸]دیده اید اگر یک جایی را بخواهید باز کنید، گره گره باز می کنید و یا اگر یک جایی را بخواهید فتح کنید، گام به گام فتح می کنید.

به گفتۀ یکی از بزرگان که می فرمود: «ابتدا شیطان، گرۀ تعلق به مستحبات را از دل آدم باز می کند. آرام آرام مستحبات را کنار می گذاری. دوم شیطان گرۀ تنفر از مکروهات را باز می کند؛ می گوید: مکروه عیبی ندارد و مکروه را مرتکب می شوی. در مرحلۀ سوم گرۀ علاقه به واجبات را باز می کند. پس نسبت به واجبات سست می شوی. چهارم گرۀ تنفر از حرام را باز می کند و حرام را مرتکب می شوی».

قرآن می فرماید: «شیطان گام به گام پیش می آید». مستحب، مکروه، حرام و واجب.

حالا چرا شیطان در این ماه دستش بسته می شود؟! دلیلش این است که آدم یا مستحب انجام می دهد یا واجب. می خوابی، خوابت عبادت محسوب می شود. نفس می کشی نفست تسبیح محسوب می شود. (تسبیح مستحب است). مسجد می آیی، قرآن می خوانی و یا از تلویزیون سخنرانی گوش می دهی؛ چون در این ماه این گره ها را سفت می کنی شیطان نمی تواند در تو نفوذ کند. حدیث داریم علت اینکه شیطان در این ماه دستش بسته [۹]ومغلوق است، همین است.

البته اینکه گفته اند شیطان بسته است، نسبی است، در همین ماه رمضان انسان هایی هستند که جنایت می کنند، عرق می خورند، معصیت می کنند، حتی نماز هم نمی خوانند.

6 ۔ ماہ مهماني خداوند متعال است
ماه مبارک رمضان، ماه گسترش سفره الهی است؛ آن هم چه سفره ای! رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «تاکنون این سفره را نه کسی دیده، و نه کسی شنیده و نه به قلب کسی خطور کرده است».

روایت است: «إنَّ للهِ مائِدَةً»خداوند یک سفره دارد «عَلَیها مَا لا عَینٌ رَأَتْ»، چیزهایی بر سر این سفره هست که تاکنون چشمی ندیده «وَ لا َ اُذُنٌ سَمِعَتْ»و گوشی نشنیده است.

ما نعمت بهشت را شنیدیم، در قرآن آمده: باغ ها، قصرها و حوریه ها؛ اما این را می گوید نه گوشی شنیده و نه چشمی دیده؛ «وَلا خَطَرَ عَلَی قَلبٍ بَشَرٍ»هر چه شما فکر کنید به ذهنتان نمی آید. اما معلوم می شود این چیز دیگری است، فرمود: «لا یَقْعُدُ عَلَیهَا إلاَّ الصّائِمُونَ»،[۱۰]سر سفره فقط یک گروه می نشینند این گروه فقط روزه دارها هستند.

گاهی که در میهمانی غذا کم است، خودی ها نمی خورند، ممکن است بچه ها را کمتر بدهند، ممکن است غذا را کم بکشند. گاهی هم زمان کم است و دیر می رسی. سفره ای با این گستردگی اگر آدم سر سفره نباشد و نتواند چیزی از آن تناول کند خیلی محروم است، خیلی غافل و مغبون است. سفره ای که یک ماه گسترده و همه چیز فراوان است، اگر انسان نتواند از این سفره بهره ببرد، ضعیف است!

پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند: «لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِی رَمَضَانَ لَوَدَّ أَنْ یَکُونَ رَمَضَانُ السَّنَةَ»اگر بنده ارزش ماه رمضان را می دانست، آرزو می کرد که سراسر سال رمضان باشد.

لذا بزرگان ما مقید بودند روز اول ماه رمضان دورکعت نماز شکر بخوانند که زنده بمانند تا رمضان را درک کنند. این ماه چقدر اجر دارد اگر چه انسان نتواند تا آخرش را درک کند – شاید عمرش کفاف نداد – درک شب اولش چقدر اجر دارد! از خداوند متعال مسالت می کنم مارا توفيق درک عظمت و فضیلت این ماہ بدھد ۔
والسلام.

پاورقی:
[1].بقره آیه ۱۸۵.
[2].امام صادق علیه السلام فرمود:«شهر رمضان راس السنة.»سید بن طاووس،اقبال الاعمال،ص ۴.
[3].همان جا.
[4]. الكافى، کلینی ،ج ۲ ،ص ۶۲۸
[5].سوره بقره، آيه ۱۸۵
[6].سوره بقره، آيه ۱۸۳
[7]. پیغمبر (ص) فرمودند: إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَّلَ مَلاَئِکَتَهُ بِالدُّعَاءِ لِلصَّائِمِینَ وَ قَالَ أخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ (ع) عَنْ رَبَّهِ أَنَّهُ قَالَ مَا أَمَرْتُ مَلائِکَتِی بِالدُّعَاءِ لأَحَدٍ مِنْ خَلْقِی إِلاَّ اسْتَجَبْتُ لَهُمْ فِیه (کافی، ج 4، ص 64).
[8]. إِنَّ الشَّیْطَانَ یُسَنَّی لَکُمْ طُرُقَهُ وَ یُرِیدُ أَنْ یَحُلَّ دِینَکُمْ عُقْدَةً عُقْدَةً (نهج البلاغه، خطبه 121).
[9]. پیغمبر (ص) فرمود: إذَا اسْتَهَلَّ رَمَضَانُ غُلَّقَتْ أَبْوَابُ النَّارِ وَ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ الْجِنَانِ وَ صُفَّدَتِ الشَّیَاطِینُ»، چون هلال ماه رمضان پدید آید، درهای دوزخ بسته و درهای بهشت باز می شود و شیاطین به زنجیر کشیده می شوند (مستدرک، ج7، ص 426).
[10]. حکم النبی صلی الله علیه و آله و سلم، ج 37، ص 6.

منبع: feqh.miu.ac.ir