چگونگی دلالت ایه اولی الامر بر اثبات ولایت فقیه

پرسش:

مصطفی:با سلام

طاعات شما هم  قبول باشه انشا الله. من یه مورد دیگه رو هم مطرح می کنم

نفی ولایت فقیه با یک آیه از قرآن

مقصود از اولی الامر در آیات قرآن چه کسانی هستند؟علما؟حاکمان؟ائمه علیهم اسلام؟ به دو دلیل میتوان ثابت کرد مقصود از اولی الامر در این آیات ائمه علیهم السلام هستند.

1. دلیل عقلی:اطاعت اولی الامر در آیه,هم عرض اطاعت رسول الله است اطاعت در آیه مطلقه است و مقید به هیچ قید و شرطی نیست.لازمه اطاعت مطلقه,عصمت اولی الامر است.امر به اطاعت مطلقه از جایز الخطا قبیح است.این استدلال محکم عقلی در بزرگترین تفاسیر شیعه یعنی تبیان شیخ طوسی و مجمع البیان طبرسی و صریح تر از همه در تفسیر علامه طباطبایی رضوان الله علیهم مطرح شده است.

2. دلیل نقلی : امام باقر(ع)درباره قول خدای عزوجل فرماید:کسانیکه ایمان آورده اید اطاعت کنید خدا راواطاعت کنید رسول و اولی الامرتان را(آیه58س4)امام فرمود:خداخصوص ما راقصدکرده خداهمه مومنین راتاروز قیامت به اطاعت ما امرفرموده

و یا روایتی که در آن جابر از پیمبر می پرسد که ما خدا را شناختیم و پیامبر نیز شناختیم اولی امر چه کسانی هستند؟

پیامبر اسم تک تک ائمه را می گوید تا به باقر ع میرسد و میگوید تو او را می بینی سلام مرا به او برسان......... و یا احدیث دیگری که خیلی زیاد هستن درباره معرفی اولی امر که در صورت لزوم آنها را نیز میاورم.

در مورد شرط عصمت برای رهبر هم باشه یک پست دیگه براش بزارید .

راستی این استدلال خودم هست و شما اولین نفری هستی که این موضوع مطرح میکنم.

پاسخ:

با سلام و عرض ادب

ممنونم از بحث دقیق و علمی شما اقا مصطفی.

طاعات و عبادات شما و همچنین دیگر دوستان هم قبول درگاه الهی باشد ان شاالله.

بحث های قبلی ما در پست «ولایت فقیه در حکومت ما چرا؟»صورت گرفت که چون بعضی از سوالات نیاز به بررسی بیشتر داشت این پست را زدیم تا به نتایج بهتری برسیم.

در مورد ایه اولی الامر و لزوم و عدم لزوم عصمت چند خطی می نویسم و مابقی را در نظرات بحث می کنیم ان شاءالله.

دوست عزیز در این آیه تفسیرهای مختلفی در مورد ((اولی الامر)) انجام گرفته است که خدمت شما عرض می کنم:

.1 عموم مفسران شیعه ((اولی الامر)) را بر حسب روایات مائثوره و بعضا بر حسب قرائن داخل در آیه شریفه به ائمه معصومین (ع ) تفسیر كرده اند.

توضیح این كه روایات بسیار متعددی دلالت بر این مطلب دارد كه اولی الامر امامان معصوم (ع ) می باشند. چنان كه حضرت رسول (ص ) در پاسخ از این سوئال می فرمایند: ایشان جانشینان من و ائمه معصومین (ع ) می باشند, (تفسیر المیزان , ج 4, ص 408)

علاوه بر روایات متعدد مفاد آیه نیز بر این مطلب دلالت دارد زیرا در آیه نیز اطاعت از پیامبر و اولی الامر مطلق است وهیچ قید و شرطی ندارد و این دلیل آن است كه آنان برخلاف حكم خدا هیچ دستوری نمی دهند و الا یك نوع تضاد در حكم خدا پیش می آید و این در صورتی امكان دارد كه پیامبر و اولی الامر معصوم باشند و هرگز گناه یا خطایی از آنان سر نزند زیرا اگر احتمال داشت به ناروا یا اشتباه حكمی از آنان صادر شود, لازم بود كه اطاعت از ((اولی الامر)) مقید شود و اطلاق آن برداشته شود.

با این حساب , منظور از اولی الامر در آیه شریفه كسانی هستند كه همانند پیامبر(ص ) معصومند و هرگز خطا یا گناهی از آنان سرنمی زند و به اتفاق دانشمندان شیعه , اینان همان امامان دوازده گانه می باشند, بنابراین اولی الامر واقعی حتی در زمان غیبت نیز خود امام زمان (عج ) می باشند.

.2اهل سنت آن را طبق بعضی از روایات , به مطلق امیر و حاكم تفسیر كرده اند, (الدرالمنثور, جلال الدین سیوطی , ج 2, ص 176

3.برخی نیز گفته اند: ((اولی الامر)) شامل حاكمان راستین است و لذا آیه شریفه دلالت بر لزوم تبعیت از فقهای جامع الشرایط دارد كه منصوب از سوی امام معصوم می باشند. این تفسیر مورد قبول برخی از متفكران شیعی قرار گرفته است , (اندیشه های فقهی سیاسی امام خمینی , كاظم قاضی زاده , مركز تحقیقات استراتژیك ریاست جمهوری , چاپ اول , 1377, ص 174

بنا بر تفسیر دوم و سوم , مسلما ((اولی الامر)) در آیه , شامل ((ولایت فقیه )) نیز می شود.

بنا بر تفسیر اول , هر چند این آیه به صورت مستقیم شامل ولی فقیه نمی شود، ولی همین آیه با واسطه , اطاعت از ولی فقیه را نیز واجب می داند. زیرا براساس احادیث و روایات متعدد, ولی فقیه در زمان غیبت امام معصوم (ع ) از طرف آن بزرگواران برای رهبری و اداره جامعه اسلامی , منصوب شده است .

چنان كه در توقیع شریف از جانب امام زمان (عج ) آمده است : ((اما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه حدیثنا فانهم حجتی علیكم و انا حجه الله علیهم )) یا مقبوله عمر بن حنظله كه امام صادق (ع ) می فرمایند: ((من كان منكم قد روی حدیثنا و نظر فی خلالنا و حرامنا و عرف احكامنا فلیرضوا به حكما فانی قد جعلته حاكما علیكم فاذا حكم بحكمنا فلم یقبل منه فانما استخف بحكمنا و علینا راد والراد علینا كالراد علی الله و هو علی حد الشرك بالله )), (اصول كافی , ج 1, ص 67

روایات متعدد دیگری نیز هست كه همگی بیانگر لزوم اطاعت از ولی فقیه است و مخالفت با ولی فقیه را در حد مخالفت با ائمه (ع ) و مخالفت با خداوند می داند. نتیجه این كه براساس معنای مضیق (تفسیر اول ), اولوالامر با واسطه شامل ولی فقیه می شود; ولی براساس تفسیر سوم بی واسطه آن را پوشش می دهد.

اما در مورد لزوم عصمت ولی فقیه:

ما در مورد این بحث هم در پست قبلی در مورد ولایت فقیه اشاره ای کردیم و در اینجا هم مختصر عرض میکنم که وقتی لزوم ولی فقیه اثبات شود حال معصوم بودن نسبی ان هم کفایت می کند.

حضرت ایت الله بهجت(ره)در مورد لزوم معصوم می فرماید:

در زمان غیبت کبرای حجت حق , نمی توان برای مساله بیش از سه رویکرد فرض کرد زیرا یا باید کتاب خدا و احکام و قوانین دین تعطیل شود و یا باید خود بخود بماند یعنی خودش وسیله ابقای خود باشد و یا نیاز به سرپرست و حاکم و مبین دارد که همان ولی امر و مجتهد جامع الشرایط است .فرض اول عقلا و نقلا باطل است .

زیرا دین مبین اسلام , آیین خاتم است و تا ختم نسل بشر باید راهنما و آیین امت باشد . فرض دوم نیز باطل است , زیرا قانون خود به خود اجرا نمی شود و نیاز به شخص و یا اشخاص دارد تا آن را حفظ و به اجرا در آورند .ناچار باید به فرض سوم قائل باشیم و بگوییم ولی امر باید جامعه  مسلمین را با همه شئونات و ابعاد آن نگه دارد .

از سوی دیگر نیز روشن است که جامعه به تشکیلات فراوان از قبیل ارتش , آموزش و پرورش , دادگستری و... نیاز دارد , لذا باید دست ولی فقیه در همه شئونات مادی و معنوی باز بوده و مبین و شارح و راهنما و حلال مشکلات باشد .

در نتیجه ولی فقیه باید تمام شئونات امام معصوم علیه السلام به استثنای امامت و آنچه مخصوص امام معصوم است داشته باشد تا بتواند اسلام را در جامعه پیاده کند و گرنه در صورت عدم وجود تشکیلات و تشریفات حکومتی دشمنان نخواهند گذاشت که حکومت و آیین اسلامی پیاده شود .

رضا باقی زاده , برگی از دفتر آفتاب شرح حال شیخ السالکین آیت الله العظمی بهجت ره , قم: میراث ماندگار , 1385, ص 101و102

دوستان عزیز هر نقد و نکته ای بود در قسمت نظرات درخدمتیم.