ديدگاه قرآن درباره بهداشت رواني انسان چیست؟

دانشور

زیر مجموعه: قرآن

دسته: دانستنيهاي قرآن

شهریور 01,1395-1:44 ب ظ

بازدید: 2420

پرسش:

ديدگاه قرآن را دربارة بهداشت رواني بيان كنيد؟

پاسخ:

با سلام و ادب

همان گونه كه در طبيعت پديده ها و عواملي هست، كه اگر كنترل و بهرهگيري صحيح از آنها نشود. ميتواند براي بدن مضرّ باشد و بايد انسان راه بهره مندي صحيح از آنها را يافته، خود را از ضررهاي آنها حفظ كند، در روح آدمي نيز ويژگيهايي هست كه سلامت روان در گرو كنترل و هدايت آن ويژگيهاست.
قرآن كريم اين ويژگيها و راههاي كنترل و هدايت آنها را بيان فرموده است.
ويژگيهاي روح آدمي:
1. تمايل داشتن به زشتيها; "إِنَّ النَّفْسَ لاَ ئَمَّارَةُ بِالسُّوَّءِ إِلآ مَا رَحِمَ رَبِّيَّ..."(يوسف،53)
2. بخيل بودن; "كَانَ الاْ سًِنسَـَنُ قَتُورًا"(اسرأ،100) "وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا"(معارج،21)
3. عجول بودن; "خُلِقَ الاْ سًِنسَـَنُ مِنْ عَجَل..."(انبيأ،37) "وَ كَانَ الاْ سًِنسَـَنُ عَجُولاً "(اسرأ،11)
4. حب به مال و دنيا; "وَ إِنَّهُو لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيد"(عاديات،11)
5. كم ظرفيت بودن; "إِنَّ الاْ سًِنسَـَنَ خُلِقَ هَلُوعًا"(معارج،19)
6. غرور داشتن; "يَـََّأَيُّهَا الاْ سًِنسَـَنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيم"(انفطار،6)
7. ناسپاسي; "إِنَّ الاْ سًِنسَـَنَ لَكَفُورٌ مُّبِين"(زخرف،19) "إِنَّ الاْ سًِنسَـَنَ لَكَفُور"(حج،66)
8. پرخاشگري; "كَانَ الاْ سًِنسَـَنُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلاً "(كهف،54)
9. طغيانگري در هنگام نعمت; "إِنَّ الاْ سًِنسَـَنَ لَيَطْغَيََّ # أَن رَّءَاهُ اسْتَغْنَيََّ"(علق،6ـ7)
و...
اگر انسان كنترل نشود و به راه صحيح هدايت نگردد، ويژگيهاي ذكر شده ميتواند زمينهاي براي نفوذ شيطان در آدمي باشد و در نتيجه انسان به شقاوت ابدي دچار شود.
خداوند براي هدايت انسان، ابتدا انسان را به خودش شناسانده است. انسان در هر گامي كه ميخواهد بردارد، نياز به معرفت دارد. بيان ويژگيهاي روحي آدمي، شناساندن انسان است.
خداوند در برابر نفس اماره، نفس لوّامه را قرار داده است، تا با سرزنشهاي دروني، در باتلاق نفس اماره غوطهور نگردد. (قيامت/2).
خداوند براي اين كه انسان، بخل نورزد، در آيات قرآن بخل را نكوهش كرده، به انفاق و ايثار تشويق نموده است. مانند آيات انفاق در سوره بقره 261 تا 274، اسرأ/29، فرقان/67، حشر /90 و...
از آنجا كه انسان عجول است، خداوند در آيات متعددي، انسان را به صبر و استقامت دستور داده است. (بقره/45، 153، 155 و...)
براي جلوگيري از دوستي مال و دنيا، خداوند ماهيت زندگاني دنيا در آيات قرآن مشخص كرده است، حديد/20، انعام/32 و... براي اين كه انسان دچار غرور نشود، خداوند، آغاز و پايان زندگي انسان در دنيا را بازگو كرده است، كه آغاز آن نطفه و كودكي ضعيف و در پايان پيري ضعيف و با مرگ، جسم تبديل به خاك ميشود. (مؤمنون/13; حج /5; يس /68 و...)
براي جلوگيري از ناسپاسي آدمي، خداوند انسان را به شكرگذاري تشويق ميكند و ميفرمايد: با شكرگزاري نعمت افزون ميگردد. (ابراهيم/7)
خداوند با بيان پايان كار طغيان گران و عذاب دنيوي و اخروي آنان، انسان را از دچار شدن به ورطة طغيانگري بيم ميدهد.
افزون بر اينها، خطر پيروي از شيطان و فراموشي ياد خدا را نيز بيان ميكند و ميفرمايد: "أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَـَبَنِيَّ ءَادَمَ أَن لآ تَعْبُدُواْ الشَّيْطَـَنَ إِنَّهُو لَكُمْ عَدُوُّ مُّبِين # وَ أَنِ اعْبُدُونِي هَـَذَا صِرَ َطٌ مُّسْتَقِيم # وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنكُمْ جِبِلاًّ كَثِيرًا أَفَلَمْ تَكُونُواْ تَعْقِلُون"(يس،60تا62) اي فرزندان آدم، آيا به شما ]به وسيلة پيامبران و عقول خودتان[ سفارش نكرديم كه شيطان را نپرستيد كه او مسلماً براي شما دشمني آشكار است و فقط مرا بپرستيد كه اين راه مستقيم است؟! و بيترديد گروه بسياري از شما را گمراه كرده، پس آيا انديشه نميكرديد؟!"
"...أَلاَ بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَغنُّ الْقُلُوب;(رعد،28) آگاه باشيد كه دلها تنها به ياد خدا آرام مييابد."
"وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُو مَعِيشَةً ضَنكًا وَ نَحْشُرُهُو يَوْمَ الْقِيَـَمَةِ أَعْمَيَ;(طه،124) و هر كه از ياد من روي گرداند حتماً براي او زندگي ننگي خواهد بود و روز قيامت او را نابينا محشور ميكنيم."
خداوند راههاي كنترل و نظارت را براي انسان مشخص كرده است و آدمي را هدايت نموده است; ولي اين كنترل و نظارت بر عهدة خود انسان است در همين مورد، خداوند پس از يازده قسم به پديدههاي بزرگ و كوچك نظام جهان، ميفرمايد: "قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّغهَا # وَ قَدْ خَابَ مَن دَسَّغهَا;(شمس،9و10) هركس نفس خود را پاك و تزكيه كرد، رستگار شد و آن كه نفس خويش را با گناه آلوده ساخت، نوميد و محروم گشت."

Tags: