آیا امام علی علیه السلام از عمر تعریف و تمجید کردند؟

سلام

یکی از من پرسیدن چرا حضرت علی (ع) در نهج البلاغه از عمر تعریف کردن؟

ممنون میشم اگه جواب بدین

 پاسخ:

سلام و ادب

ظاهر منظور شما خطبه نهج البلاغه228 باشد که امام علي –عليه السلام- در ستايش حضرت عمر –رضي الله عنه- مي‌فرمايد :
«پاداش نيک فلاني (عمر –رضي الله عنه) نزد خداست، زيرا کجي را راست کرده و بيماران را مداوا ساخت، سنت را برپاداشت و فتنه و (بدعت) را پشت سر انداخت و در حالي از دنيا رفت که دامانش پاکيزه و وجودش کم عيب بود. به خير دنيا رسيد و از شر آن گريخت. طاعت حق را بجاي آورد و آنگونه که شايسته بود تقوا گزيد »

در جواب باید عرض کنم که از آنجا که حضرت علی(ع) در این خطبه از لفظ « فلان » استفاده کرده اند. بین شارحان نهج البلاغه اهل تسنن و شیعه اختلاف است که این خطبه اشاره به چه کسی می کند:
اين كلام كوتاه تعريف از شخصيتى مى ‏كند كه در دوران زندگى خود، وظايف خويش را انجام داد و پاكدامن از دنيا رفت و در حفظ سنّت پيامبر اكرم (ص) و اطاعت پروردگار كوشيد.
در مورد اينكه اين شخص چه كسى بوده، ميان شارحان نهج‏البلاغه اختلاف شديدى است. شارحان اهل تسنن مانند ابن ابى‏الحديد و محمد عبده، اين سخن را اشاره به خليفه دوم مى‏دانند و مى‏گويند على (ع) آن را بعد از فوت عمر گفت در حالى كه چنين چيزى با خطبه‏هاى ديگر نهج‏البلاغه هماهنگ نيست، زيرا امام (ع) در خطبه شقشقيه شكايت زيادى از حكومت خليفه دوم دارد و در خطبه‏ها و برخى نامه‏هاى نهج‏البلاغه از غصب خلافت، شديداً شكايت مى‏كند.
چگونه مى‏ توان آن همه را ناديده گرفت و اين كلام مبهم و مجمل را ناظر به خليفه دوم دانست؟
جالب اينكه طبرى كه اين سخن را درباره عمر مى‏ داند آن را از مغيرة بن شعبه نقل كرده كه از دشمنان على (ع) است.
عجيب ‏تر اينكه ابن ابى‏ الحديد هم که این خطبه را درباه عمر می داند در چند صفحه بعد از اين عبارت حديثى از ابن عباس نقل مى‏ كند و مفهومش اين است كه پيامبر اكرم (ص) مى‏ خواست در بيمارى وفاتش صريحاً نام على(ع) را به عنوان خليفه و جانشين خود بنويسد و من(عمر) مانع شدم.
آيا اين سخن با تفسير ابن ابى‏ الحديد از خطبه مورد بحث، سازگار است؟
شارحان شيعه كه يقين دارند اين سخن نمى‏ تواند درباره خليفه دوم باشد بسيارى آن را اشاره به مالك اشتر و بعضى به سلمان فارسى دانسته ‏اند. به نظر مى‏رسد كه احتمال اوّل مناسب‏تر است و با موقعيت مالك و نقش او در ميان اصحاب اميرمؤمنان(ع) و فرماندهى او در لشكر و فكر بلند و عزم راسخش تناسب دارد.(1)
بنابراین پاسخ شیعه درباره این خطبه این است که قرائن و شواهدی که از خطبه ها و سخنان و رفتار امیر المومنین نقل شده نشان می دهد که این خطبه درباره عمر بیان نشده است و هیچ یک از شارحان نهج البلاغه شیعه منظور حضرت از « فلان » را عمر بیان نکرده اند.
پی نوشت:
1. مکارم شیرازی، پيام امام اميرالمؤمنين(ع)، ج‏8، ص 466.

موفق باشید.