آیا در دین اسلام آزادی ثروت برای عموم مردم است؟

پرسش:

آیا در دین اسلام آزادی ثروت برای عموم مردم است؟

پاسخ:

با سلام و عرض ادب

بهره وري از مواهب زندگي و ثروت، اگر به تضييع حقوق ديگران منجر نشود، هيچ گونه ايرادي ندارد و همه افراد جامعه نسبت به آن حق دارند.
خداي متعال در قرآن مجيد مي فرمايد:«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَه اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ (1) بگو چه كسي زينتهاي الهي را كه براي بندگان خود آفريده و روزي هاي پاكيزه را حرام كرده است؟"
در آیه دیگر می فرماید : در آنچه خداوند به تو ، سعادت و خوشبختی در جهان آخرت را جستجو و بهره و نصیب خود را از دنیا فراموش نکن.(2)
در این آیه ضمن یادآوری برخورداری از نعمت های دنیا ، متذکر می شود که آنها را هدف نداند و هدف اساسی را رسیدن به سعادت اخروی قرار دهد و حتی از اموال و دارایی های دنیا نیز در این جهت بهره گیرد.
در دعاهای وارد از معصومین نیز آمده است که خدایا دنیا را نهایت هدف ما قرار نده... (3)
بنابراین ،آن چه قرآن دستور مي دهد، پرهيز از اسراف و تجمل گرايي و تبذير و تضييع حقوق و تعلقات دنیایی است، نه پرهيز از استفاده از مواهب زندگي.
 اين روش قرآن است كه به هنگام تشويق به استفاده كردن از نعمتها، جلوي سوء استفاده را گرفته و به اعتدال توصيه مي كند. لذا تلاش براي تأمين رفاه و معيشت خود و خانواده، از راه حلال، تا آن جا كه انسان را به رفاه زدگي و غفلت گرفتار نسازد مطلوب است و حتی گاهی واجب می شود. در دعاها از امام سجاد (ع) می خوانیم: واجعل اوسع رزقک علی اذا کبرت «خدایا هنگام پیری رزق واسع به من عطا کن».(4)
خداوند می فرماید :«مال و فرزندان زينت زندگانى دنيا است».(5)
پيامبر (ص) فرمود: «مال حلال براى انسان صالح، خوب چيزى است».(6)
فقر و فلاكت براي انسان بدبختى ايجاد مي‌كند. پيامبر (ص) فرمود:«فقر انسان را به كفر مى كشاند».
توجه : از طرفى كثرت مال احتمال لغزش دارد. امام على (ع) فرمود:«مال ريشه شهوترانى ها است».(7)
باز فرمود:«علاقه به مال، دين را سست مى كند و يقين و تقوا را از بين مي‌برد».(8)بنابراين مال و ثروت اگر از راه حلال به دست آيد و در راه حلال هم صرف شود ، و انسان را از ياد خدا و جهان آخرت غافل نكند، خوب است . ولى غالباً اين گونه نيست و انسان را از راه به در مي‌برد. لذا پيامبر(ص) فرمود:«هر امتى براى خود گوساله اى دارد و گوساله امت من، درهم و دينار است؛(9) يعنى همان‌طور كه امت موسى به وسيله گوساله سامرى منحرف شدند، امت من نيز به واسطه درهم و دينار منحرف مي‌شوند.

پی نوشت ها :
1. اعراف (7) آيه 33.
2. قصص (28) آیه 77.
3. الدر المنثور، ج6، ص127.
4. صحیفه سجادیه، دعای 20.
5. کهف(18) آیه 46.
6. ميزان الحكمه، عنوان 3752.
7. همان، عنوان 3749.
8. همان، عنوان 3751.
9. همان، عنوان 3749.