چرا رسول خدا(ص) براى رسالتش مزد طلب كرد؟

پرسش:
در آيه 23 سوره شورى مى خوانيم: (قُل لا اَسئَلُكُم عَلَيهِ اَجرًا اِلاَّ المَوَدَّةَ فِى القُربى؛ بگو من هيچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى كنم جز دوست داشتن نزديكانم.) با آن كه هيچ يك از پيامبران براى رسالت خود اجرى از مردم نخواستند، چرا رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) براى رسالتش مزد طلب كرد و دوستى نزديكانش را به عنوان مزد رسالت، درخواست نمود؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 با تأمّل در نكات ذيل، پاسخ اين سؤال روشن خواهد شد:
1. پيامبران خدا هرگز براى رسالت شان از مردم مزدى نمى خواستند؛ بلكه اجر و پاداش خود را تنها از پروردگار بزرگ طلب مى كردند، چنان كه در بسيارى از آيات قرآن به اين مطلب تصريح شده است، مانند آيه 109/شعراء، 47/سبأ، 86/ص و ... .
2. در مورد رسالت پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) نيز گرچه لفظ «اجر» به كار برده شده و «مودّت ذى القربى» (دوستى نزديكان) مزد رسالت قرار گرفته است؛ ولى اين مودّت، اجر و مزد رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم)شمرده نمى شود؛ زيرا «دوستى نزديكان پيامبر» در حقيقت به مسأله قبول ولايت و رهبرى اهل بيت(عليهم السلام) باز مى گردد كه تداوم خط رهبرى پيامبر و ادامه راه ولايت الهى است. قبول اين رهبرى و ولايت، همانند پذيرش نبوّت، باعث سعادت انسان هاست و نتيجه اش به خود آن ها بر مى گردد؛ چنان كه در آيه 47 سبأ مى خوانيم: (قُل ما سَاَلتُكُم مِن اَجر فَهُوَ لَكُم؛ بگو: هر اجر و پاداشى از شما خواسته ام براى خود شماست.)[1]
در حقيقت، رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) نيز مانند ديگر پيامبران مزدى از مردم درخواست نكرده و اجر خود را تنها از خدا طلبيده است.[2]
3. منظور از مودّتى كه اجر رسالت قرار داده شده، دوست داشتن اهل بيت(عليهم السلام)توأم با قبول رهبرى و الگو قرار دادن آنان و پذيرش پيشوايى آن ها در مسائل دينى است. شاهد اين ادّعا، آيه 57 سوره فرقان است كه كسانى اجر رسالت را داده اند كه به راه خدا مى روند؛ (قُل ما اَسئَلُكُم عَلَيهِ مِن اَجر اِلاّ مَن شاءَ اَن يَتَّخِذَ اِلى رَبِّهِ سَبيلا؛ بگو: من در برابر آن (ابلاغ آيين خدا) هيچ گونه پاداشى از شما نمى طلبم، مگر كسى كه بخواهد راهى به سوى پروردگارش برگزيند.)
4. اگر مقصود از «دوستى نزديكان» در آيه 23 سوره شورى نيكى به همه نزديكان و بستگان بود، در اين صورت پيامبر از مردم مزد طلب كرده بود؛ امّا چون بر اساس روايات اسلامى، مقصود از «نزديكان» در اين آيه تنها حضرت على(عليه السلام) و حضرت فاطمه(عليها السلام) و امام حسن(عليه السلام) و امام حسين(عليه السلام) است،[3] پس هرگز شامل ديگر خويشاوندانى كه شايستگى رهبرى ندارند نمى گردد تا بگوييم پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)براى خود مزدى خواسته است.[4]
در واقع پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) چنين فرموده است: اى مردم! رسالت و پيامبرى من بدون پذيرش امامت كامل نمى شود، اگر مى خواهيد مزد مرا بدهيد، با پذيرش امامت كارى كنيد كه رسالت من به ثمر بنشيند. اين جا پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) چيزى از مردم براى خود نخواسته است؛ بلكه مى خواهد بفرمايد مزد دادن واقعى و تقدير حقيقى از زحمات او، آن است كه در راه تكميل اهداف رسالت او گام بردارند.

[1]. ر.ك: الفرقان فى تفسير القرآن، محمد الصادقى، ج 25، ص 174 ـ 185، انتشارات فرهنگ اسلامى ؛ تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 20، ص 410 ـ 415، دارالكتب الاسلاميه.
[2]. تفسير الميزان، علاّمه طباطبايى، ج 18، ص 47، دارالكتب الاسلاميه.
[3]. تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 20، ص 410 ـ 415.
[4]. مرحوم علاّمه طباطبايى درباره رواياتى كه مقصود از «ذى القربى» را ائمه اطهار(عليهم السلام) دانسته اند مى گويد: «در اين باره روايات شيعه از اهل بيت(عليهم السلام)بسيار فراوان است.» (تفسير الميزان، ج 18، ص 51، انتشارات اسلامى).