آيا عصمت پيامبران نتيجه تلاش خود آن ها بوده؟

پرسش:
 آيا عصمت پيامبران نتيجه تلاش خود آن ها بوده يا خدا آنان را معصوم ساخته است؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 بى ترديد عصمت، موهبتى الهى است كه خداوند به پيامبران و امامان عنايت كرده است. البته اين موهبت پروردگار، به دو دليل به معصومان عطا شده است:
1. خدا مى دانست كه آنان در زندگى دنيا، زهد و پرهيزگارى را پيشه خود خواهند ساخت؛ از اين رو به پاداش رفتار شايسته آنان، خدا پيشاپيش عصمت را نيز به آنها عنايت كرد. در دعاى ندبه مى خوانيم: «... بَعدَ اَنْ شَرطْتَ عَليهِم الزُهدَ فِى دَرجاتِ هذه الدُنيا الدَنيَّة وَ زُخْرَفَها وَ زِبرِجَها فَشَرَطُوا لَكَ ذلك وَ عَلِمتَ مِنهم الوفاءَ به فَقَبِلتَهم و قَرَّبتَهُم و قَدّمَتَ لَهُم الذِكرَ العلى و الثناءَ الجَلّى و اهْبطت عَليهم مَلائِكَتَكَ وَ كَرَّمتَهُم بِوَحيِك وَ رَفدّتَهم بِعِلمِكَ»؛ [آنان را برگزيدى]... و اين پس از آن بود كه برايشان شرط كردى نسبت به دنيا و زينت و زيورهاى آن زهد بورزند. آنان نيز اين
شرط را پذيرفتند و دانستى كه آنان به آن شرط وفا دارند؛ پس آن ها را پذيرفتى و به خود نزديك ساختى و ياد بلند و ستايش ارجمند را براى ايشان پيش فرستادى و فرشتگانت را بر آنان فرو فرستادى و به وحى خود، آنان را گرامى داشتى و آنان را به بخشش علم خود، ميهمان كردى.»
پس گرچه عصمت موهبتى الهى است؛ امّا بى ارتباط با شايستگى هاى معصومان و زهد و پرهيزگارى آنان نيست.
2. معصومان پيش از خلقت ظاهرى، در عوالم ديگرى آزمايش شده اند و لياقت خود را براى دريافت نعمت عصمت نشان داده اند. در بخشى از زيارت حضرت فاطمه(عليها السلام)مى خوانيم: «اِمتَحَنكِ اللّهُ الذّى خَلَقَكِ قَبلَ اَنْ يَخْلُقَكِ، فَوَجَدَكِ لمَّا امتَحَنَكِ صابِرةً»؛ خدا تو را پيش از آن كه بيافريندت، آزمود و تو را صبور و بردبار يافت.»[1]

[1]. بحارالانوار، علاّمه مجلسى، ج 100، ص 194، المكتبة الاسلامية.