اگر حساب و کتاب نباشد تکلیف این همه خوبی و بدی چه می شد؟

پرسش:
اگر حساب و کتاب برای انسان در کار نباشد تکلیف این همه خوبی و بدی که انسان ها انجام داده اند چه می شد؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
به همین دلیلی که در پرسش مطرح کرده اید باید معاد و قیامتی مطرح باشد و انسان ها به  حساب اعمال خویش برسند.
در قرآن آيات فراوانى به چشم مى‏خورد كه از عقل‏ها و وجدان‏ها سؤال مى‏كند كه آيا خوبان وبدان با هم مساوى هستند و هيچ تفاوتى نخواهند داشت؟
«أم نَجعَلُ الّذينَ آمَنوا و عَمِلوا الصّالِحاتِ كالمفسِدينَ فِى الارض أم نَجعَل المتّقين كالفُجّار» (1) آيا مؤمنين وكسانى كه عمل شايسته انجام داده‏اند مانند مفسدين قرار داده‏ايم و آيا متّقين را همچون فجّار و جنايتكاران يكسان قرار مى‏دهيم؟!
در جاى ديگر مى‏خوانيم: «أفَنَجعلُ المسلِمينَ كالمُجرِمين» (2) آيا ما مسلمانان را همچون مجرمان قرار مى‏دهيم؟!
«أفَمَن كان مؤمِناً كمَن كانَ فاسِقاً لايَستَوون» (3) آيا مؤمن و فاسق يكسانند؟! هرگز چنين نيست.
«أم حَسِبَ الّذينَ اجْتَرِحوا السّيئاتِ أن نَجعلهم كالّذين آمَنوا و عَمِلوا الصّالِحات» (4) آيا گناهكاران گمان دارند كه ما آنها را همچون مؤمنين و كسانى كه عمل صالح انجام داده‏اند قرار مى‏دهيم؟
بنا بر این از این آیات استفاده می شود که چون خداوند عادل است بايد معاد و حسابرسى باشد و چون دنيا محدود است بايد معاد باشد واگر قيامت نباشد به عدالت خداوند ضرر مى‏زند.
توضيح آنكه مردم در برابر فرمان‏هاى خدا و انبيا دو دسته هستند: عدّه‏اى موافق و گروهى مخالف. قرآن نيز در بيان اين حقيقت مى‏فرمايد: «فَمِنكُم كافِرٌ و مِنكُم مؤمن» (5) بعضى از شما ايمان آورده‏ايد و گروهى هم كافر شديد.
از سوى ديگر در دنيا يا جزاى واقعى اعمال نيست و يا به ندرت گوشمالى‏هايى جزئى به چشم مى‏خورد، كه اگر باشد به اندازه متعادل نيست و دير يا زود خوبان و بدان از دنيا مى‏روند و اگر حساب و جزايى در جاى ديگر مثل قيامت در كار نباشد و با مردن همه نابود شوند، عدالت خدا معنایی پیدا نخواهد کرد بنا بر این آرى چون خداوند عادل است و در دنيا هم جزاى كافى نيست، پس بايد در سراى ديگر جزا و پاداش باشد.
پی نوشت ها:
1) سوره ص آیه 28
2) سوره قلم آیه 35
3)سوره سجده آیه 18
4) سوره جاثیه آیه 21
5) سوره تغابن آیه 2