شغل خداوند قبل از آفرينش جهان هستي چه بوده است؟

پرسش:
شغل خداوند قبل از آفرينش جهان هستي چه بوده است؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام
در پاسخ لازم است به نكاتي اشاره بكنيم :
1- پاسخ به اين شبهه مبتني بر يكي ازمسايلي است كه از قديم الايام ميان فلاسفه و متكلمين مورد اختلاف بوده وآن مساله حدوث و يا قدم عالم از جهت زمان است .
معمولا" از طرف متكلمين بر حدوث عالم و از طرف فلاسفه بر قديم بودن عالم از حيث زمان استدلال مي شود .حال اگر ثابت كرديم كه عالم هميشه بوده و زماني نبوده كه در آن زمان خدا وجود داشته و لكن عالم وجود نداشت ، به طور طبيعي ديگر شبهه اين كه خداوند پيش از آفرينش جهان به چه كاري مشغول بوده ،بي اساس خواهد بود .
2- اين كه فلاسفه مي گويند عالم قديم زماني است ،منظورشان اصول و كليات آن است نه افراد و جزييات آن ، زيرا اينها به نوبه خود حادث هستند .علت اين كه فلاسفه به اين نظريه قايل شده اند اين است كه بر اساس نظر آنها وقتي كه علتي را تامه فرض كرديم ديگر نمي توانيم معلولش را از او جدا فرض كنيم . از اين رو نمي توان فاصله زماني بين معلول و علت تامه فرض كرد .البته وجود معلول از اين جهت كه وجودي وابسته وفقير دارد در همه حال بي نياز از علت تامه نخواهد بود .پس گرچه عالم همانند خداوند قديم است اما اين تفاوت در بين آنها هست كه عالم تنها قديم زماني است ولي خداوند علاوه بر قديم زماني بودن قديم ذاتي ( وجودغني و غير وابسته به ديگري ) نيز دارد، (1) .
3-چنان كه در حكمت وعرفان ثابت گشته ، خداوند وجود محض و مطلق است كه هر كمالي راواجد است و امكان ندارد هيچ كمالي را فاقد باشد .
نيز به اثبات رسيده است كه افعال چنين وجودي در دايره ً زمان قرار نگرفته و به اصطلاح زماني ومتغير نخواهد بود .
از اين دو سخن اين مطلب را مي توان استفاده نمود كه پس معناي اراده و خلق حق همان عشق و حب به ذات و ظهور كمالات وشئون ذاتي اوست كه به آن مرتبه تجلي حق گويند .زيرا از طرفي فيض و فضل براي خداوند دايمي ( يا دايم الفضل علي البريه ) است ، و از طرف ديگرايجاد و ظهور او هميشه بدون زمان ( احببت ان اعرف ) است و از طرف سوم به لحاظ اين كه مقام مظاهر خلقي ( ظهور و شئون كمالات الهي ) هميشه متحقق و متحصل ( فخلقت الخلق لكي اعرف ) است .
از اين رو، مي توان گفت ذات حق ازلا" و ابدا" حالت آفرینش دارد .اما امر خلقت و آفرینش به لحاظ اين كه به وجود محدود تعلق مي گيرد، رنگ حدوث پيدا مي كند .
بنابراين نمي توان گفت خداوند پيش از آفريدن به چه كاري مشغول بود ، زیرا آن نوع وجود در هيچ وقتي از اوقات ازعشق و پرتو افكني و تجلي خالي نبوده است . ( 2 )

پی نوشت ها:
1) مطهري ، مرتضي ، مجموعه آثار، ج 6، ص 105 - مصباح يزدي ، محمدتقي ، آموزش فلسفه ، ج 1 و 2
2)الهي قمشه اي ، محي الدين مهدي ، حكمت الهي ، ج 1، ص 283