آيا قبل از خلقت آدم و حوا روح آنها در عالم ذر زندگی می کرده است؟

پرسش:

عالم ذر چگونه عالمي است؟ آيا قبل از خلقت آدم و حوا روح آنها در عالم ذر طبق قابليت و استعداد آنها وارد دنياي مادي مي‏شوند و به سعادت و شقاوت مي‏رسند؟

پاسخ:

با سلام و ادب و سلامتي،از ارتباط شما با سایت طلبه پاسخگو سپاسگزاریم

در مورد عالم ذر و خصوصيات آن مطالب گوناگوني وجود دارد، ولي تا آنجا مي‏توان گفت : انسان هنگام تولد و خروج از صلب پدر و دخول به رحم مادر و به هنگام انعقاد نطفه، ذره‏اي بيش نيست ولي خداوند در اين ذره استعدادهاي فراواني نهاده است.

از جمله استعدادها، خداشناسي است. در نهاد انسان فطرت خداشناسي و توجه به فراسوي طبيعت به صورت سر الهي به وديعه گذارده شده است. اگر دستي از خارج، اين سر الهي را دگرگون نسازد، انسان با روح خداشناسي رشد و نمو مي‏كند و از جاده توحيد منحرف نمي‏گردد، تا آن جا كه دانشمندان روانشناس "حس مذهبي" را يكي از ابعاد روحي انسان شمرده و او را با چنين بعدي توصيف كرده‏اند. چنين حسي بسان احساسات و غرائز ديگر در نهاد انسان به قلم تكويني ترسيم گرديده است و با رشد انسان نيز پرورده مي‏گردد. شاهد آن آيه "فأقم وجهك للدين حنيفاً، فطرة الله التي فطر الناس عليها..."؛ (1)يعني "به يكتاپرستي روي به دين آور. فطرتي است كه خدا همه را بدان فطرت آفريده است و در آفرينش خدا تغييري نيست. دين پاك و پايدار اين است".

براساس اين آيه مي‏توان گفت كه حس خداشناسي با خلقت انسان عجين شده است. البته اين خصوصيات و قابليت‏ها ربطي به جسم انساني ندارد، چرا كه جسم تنها مركب روح در دنياي مادي مي‏باشد و اساس انسانيت انسان بعد معنوي او است. اصل فطرت انسان بر سبيل هدايت قرار دارد، لكن عوامل خارجي مثل خانواده، اجتماع و لقمه در استمرار اين هدايت و يا انحراف نقش دارند، كه نقش هر كدام قابل بحث و توجه مي‏باشد .(2) 

طبق اين معنا و تفسير، عالم ذر، عالم استعدادها است كه خداوند استعداد خداشناس را به طور فطري در جنين انسان به وديعت نهاده است. البته در مورد اين عالم، تفسيرهاي ديگري ارائه شده است.

بحث‏هايي كه در مورد عالم ذرّ شده است، غالباً در ذيل آيه 172 سوره اعراف مطرح گردد.

1.‏ روم (30) آيه 30.

2.آيت الله جعفر سبحاني، منشور جاويد، ج 2، ص 63.