آیا خدا غیبت کننده را می بخشد؟

پرسش:

آیا خدا کسی که غیبت کرده را می بخشد؟

پاسخ:

با سلام و احترام خدمت دوست عزیز

غيبت، از جمله گناهانى است كه مشتمل بر دو حقّ، يعنى "حقّ اللّه" و "حقّ الناس" مى‏باشد. غيبت كننده از دو جهت مديون است؛ اول، نسبت به خداى تعالى كه مخالفتش را مرتكب شده است. دوم، نسبت به كسى كه آبرويش به وسيله غيبت مورد حمله قرار گرفته است. از این رو، كسى كه مى‏خواهد از اين گناه توبه كند، بايد از هر دو جهت تسويه حساب نمايد.
براى اداى "حقّ اللّه"، توبه بر غيبت كننده واجب است؛ به اين اميد كه با توبه، از حقّ خدا پاك شود. اما براى اداى "حقّ الناس" قاعده اين است كه از صاحب حقّ كه غيبتش را كرده است، طلب حليّت كند.
ولى از بعضى روایات استفاده مى‏شود كه براى خروج از "حق النّاس" استغفار براى كسى كه غيبتش را كرده، كافى است.
امام صادق - عليه السّلام - مى‏فرمايد: از نبى اكرم - صلى اللّه عليه و آله و سلّم - سؤال شد: كفاره غيبت چيست؟ فرمود: اين است كه هر گاه كسى را كه غيبتش را كرده‏اى، به ياد آورى و براى او طلب مغفرت كنى. (1)
روايتى از امام صادق - عليه السّلام - رسيده که می فرماید:
اگر غيبت كسى را كردى و او با خبر شد، بايد از او طلب حليّت كنى؛ ولى اگر مطلع نشد، برايش طلب مغفرت كن. (2)
در نتیجه، اگر کسی غیبتی از شخصی کرده باشد، لازم نیست رضایت فرد غیبت شده را جلب کند؛ بلکه توبه و استغفار کافی است.
البته در صورتی که حلالیت طلبی ممکن باشد، هر چند به صورت کلی، از آن ها حلالیت بطلبید؛ اما اگر حلاليت طلبيدن مفسده داشته باشد، مثلاً باعث نزاع و درگيري و کدورت شود یا شخصی که غیبت او را نموده و یا به او تهمت زده است، از دنیا رفته باشد یا نمی دانید که غیبت چه کسانی را کرده اید، حلالیت طلب کردن لازم نيست؛ بلکه به جاي آن بايد در حق آن ها استغفار نمایید و از خداوند برای آن ها طلب بخشش کنید. بهتر است برای آن ها کار خير انجام دهید و ثوابش را براي شان هديه نمایید؛ مانند اين که به نيت آن ها صدقه بدهید.
برای مطالعه بیش تر، به کتاب "اخلاق" سید عبدالله شبر، ترجمه محمدرضا جباران مراجعه نمایید.            

1. شیخ کلینی، اصول كافى، مؤسسة دار الحديث العلمية الثقافية، قم‏ 1429 ق- 1387 ش‏، ج 2، ص 357.
2. علامه مجلسی، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404ق، ج 72، ص 242.