لطفا شکیات نماز را به طور کامل توضیح دهید.

پرسش :

شکیات نماز چگونه است؟ کجا باطل و کجا ایرادی ندارد؟

پاسخ :

با سلام و احترام. 

شکیات بر 23 قسم است ، هشت قسم آن نماز را باطل مى کند و به شش قسم آن نباید اعتنایى کرد و نُه قسم آن صحیح است .

شکهاى باطل
اگر یکى از این شکها را براى نمازگزار پیش آید، نمازش باطل است :

1- شک در شماره رکعتهاى نمازهاى دو رکعتى
2- شک در شماره رکعتهاى نماز سه رکعتى
3- در شکهاى نمازهاى چهار رکعتى که پاى یک در میان باشد.
4- اگر در نمازهاى چهار رکعتى پیش از تمام شدن سجده دوم شک کند.
5- شک بین 2 و 5 یا 2 و بیشتر از 5.
6- شک بین 3 و 6 یا 3 و بیشتر از 6.
7- شک بین 4 و 6 و یا 4 و بیشتر از 6.
8- شک در رکعتهاى نماز که نداند چند رکعت خوانده

*** شکهائى که نباید به آن ها اعتنا کرد:

1- شک در چیزى که نمازگزار از محل آن گذشته است مثل اینکه در رکوع شک کند که آیا حمد و سوره را خوانده یا نه .
2- شک بعد از سلام نماز
3- شک بعد از گذشتن وقت نماز
4- شک کسى که زیاد در نماز شک مى کند که به او کثیرالشک مى گویند.
5- شک امام در شماره رکعتهاى نماز در صورتى که ماءموم آن را بداند و یا شک ماءموم در رکعتهاى نماز در صورتى که شماره آن را امام بداند که در صورت اول ، امام با رجوع به ماءموم رفع شک از خود مى کند و در صورت دوم ، ماءموم ، با رجوع به امام ، وظیفه خود را انجام مى دهد.
6- شک در نمازهاى مستحبى

*** شک های صحیح

در نُه صورت اگر نمازگزار در شماره رکعتهاى نماز چهار رکعتى شک کند باید به دستورات زیر عمل نماید:

1- نمازگزار بعد از سربرداشتن از سجده دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه رکعت ، بنا را بر سه مى گذارد و یک رکعت دیگر را مى خواند و نماز را تمام مى کند سپس یک رکعت نماز احتیاط ایستاده ، یا دو رکعت نشسته مى خواند.
2- شک بین دو و چهار بعد از سجده دوم ، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند و دو رکعت نماز احتیاط مى خواند.
3- شک بین دو و سه و چهار بعد از سجده دوم بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند آنگاه دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته مى خواند
4- شک بین چهار و پنج بعد از سجده دوم که بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام نموده و بعد از نماز، دو سجده سهو مى کند.
5- شک بین سه و چهار در هر کجاى نماز که باشد بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى کند وبعد یک رکعت نماز احتیاط ایستاده مى خواند.
6- شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار بدون رکوع بنشیند و تشهد را بخواند و نماز را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده را بخواند.
7- شک بین سه و پنج در حال ایستاده که باید نماز گزار بدون رکوع بنشیند و تشهد را بخواند و سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط را ایستاده بخواند.
8- شک بین سه وچهار و پنج در حال ایستاده که باید نمازگزار، بنشیند و سلام دهد سپس دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و دو رکعت نشسته بخواند.
9- شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید نمازگزار بنشیند و تشهد بخواند و سلام دهد سپس دو سجده سهو را بجا آورد.

نماز احتیاط سه گونه است:

1- نماز احتیاط یك ركعتی، بدون آنكه عمداً سر را از قبله برگردانید، حمد را آهسته می‌خوانید و بدون آنكه سوره بخوانید، ركوع می‌روید و دو سجده، تشهد وسلام را می‌خوانید و نماز تمام می‌شود.

2- نماز احتیاط دو ركعتی ایستاده، بدون آنكه عمداً سر را از قبله برگردانید، مثل نماز صبح آهسته فقط حمد را بدون سوره خوانده و ركوع می‌كنید، همچنین ركعت دوم.

3- نماز احتیاط دوركعتی نشسته، بدون آنكه عمداً سر را از قبله برگردانید، مثل تشهد كه نشسته‌اید نشسته، تكبیر را به نیت نماز احتیاط می‌گویید، حمد را آهسته می‌خوانید، سپس كمی خم می‌شوید، ذكر ركوع را می‌گویید، سپس می‌نشینید و بعد از آن به سجده می‌روید، ركعت دوم را نیز همین گونه انجام می‌دهید، تشهد و سلام نماز را می‌خوانید (دو ركعت نماز نشسته، یك ركعت ایستاده محاسبه می‌شود)

نحوه انجام سجده سهو:

دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فورا نیت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید:
" بسم الله و بالله و صلی الله علی محمد و آله " یا "بسم الله و بالله اللهم صلی علی محمد و آل محمد "

ولی بهتر است بگوید "بسم الله و بالله السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته " بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهد سلام دهد.