استفتائات آیت الله خامنه ای درباره احكام روزه

بخشی از متن استفتائات به شرح زیر است:

**زن باردار و شیرده‏

س 745: آیا روزه گرفتن بر زن بارداري كه نمي‏داند روزه براي جنین او ضرر دارد یا خیر، واجب است؟

ج: اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد و خوف وي هم داراي منشأ عقلایي باشد، افطار بر او واجب است و در غیر این صورت واجب است كه روزه بگیرد.

س 746: زني كه كودك خود را شیر مي‏داده و باردار هم بوده و در همان حال روزه ماه رمضان را هم گرفته است، و هنگام زایمان فرزندش مرده به دنیا آمد، اگر از ابتدا احتمال ضرر را مي‏داده و در عین حال روزه گرفته است:

ج: اگر با وجود خوف از ضرري كه داراي منشأ عقلایي است، روزه گرفته باشد و یا بعداً برایش معلوم شود كه روزه براي وي یا براي جنین‏اش ضرر داشته، روزه‏اش صحیح نیست و قضاي آن بر او واجب است، ولي ثبوت دیه جنین متوقف بر این است كه ثابت شود فوت جنین مستند به روزه گرفتن وي است.

س 747: من به لطف خداوند متعال داراي فرزندي هستم كه شیرخوار است. ان شاء الله تعالي بزودي ماه مبارك رمضان فرا خواهد رسید. در حال حاضر مي‏توانم روزه بگیرم ولي در صورت روزه گرفتن، شیرم خشك خواهد شد. با توجه به اینكه داراي بنیه ضعیفي هستم و كودكم هر ده دقیقه شیر مي‏خواهد، چه وظیفه‏اي دارم؟

ج: اگر به دلیل كم یا خشك شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزه ‏تان را افطار كنید، ولي براي هر روزي باید یك مد طعام به فقیر بدهید و قضاي روزه را هم بعدا بجا آورید.

**بیماري و منع پزشك‏

س 748: بعضي از پزشكان كه به مسایل شرعي ملتزم نیستند، بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع مي‏كنند، آیا گفته این پزشكان حجت است یا خیر؟

ج: اگر پزشك امین نباشد و گفته او هم اطمینان آور نباشد و باعث خوف ضرر نشود، گفته او اعتباري ندارد و در غیر این صورت نباید روزه بگیرد.

س 749: مادرم تقریبا سیزده سال بیمار بود و به همین دلیل نمي‏توانست روزه بگیرد. من دقیقا اطلاع دارم كه علت روزه نگرفتن او احتیاج به مصرف دارو بوده است، امیدواریم ما را راهنمایي فرمایید كه آیا قضاي روزه‏ها بر او واجب است؟

ج: اگر ناتواني او از روزه گرفتن بر اثر بیماري بوده، قضا ندارد.

س 750: من بر اثر ضعف جسماني از ابتداي سن بلوغ تا دوازده سالگي روزه نگرفته‏ام، در حال حاضر چه تكلیفي دارم؟

ج: واجب است روزه ‏هایي را كه در ماه مبارك رمضان نگرفته‏ اید با اینكه به سن تكلیف رسیده بودید، قضا كنید، و اگر افطار روزه ماه رمضان عمدي و اختیاري و بدون عذر شرعي بوده، كفاره هم بر شما واجب است.

س 751: چشم پزشك مرا از روزه گرفتن منع كرده و گفته است كه به علت ناراحتي چشم به هیچ وجه نباید روزه بگیرم، ولي من به گفته او توجه نكرده و شروع به روزه گرفتن كردم كه باعث بروز مشكلاتي براي من در اثناي ماه رمضان شد. به‌طوري كه در بعضي از روزها هنگام عصر احساس ناراحتي مي‏كنم، لذا متحیر و مردد هستم بین اینكه روزه نگیرم و یا ناراحتي‏ام را تحمل كرده و روزه را تا غروب ادامه دهم. سؤال این است كه آیا اصولاً روزه گرفتن بر من واجب است؟ و در روزهایي كه روزه مي‏گیرم و نمي‏دانم قدرت ادامه آن را تا غروب دارم یا نه، آیا روزه‏ام را ادامه دهم؟ و نیت من چگونه باید باشد؟

ج: اگر از گفته پزشك متدین و امین اطمینان حاصل كنید كه روزه براي چشم شما ضرر دارد و یا خوف ضرر داشته باشید، روزه گرفتن براي شما واجب نبوده و بلكه جایز هم نیست، و با خوف ضرر نیت روزه صحیح نیست و در صورت عدم خوف ضرر نیت روزه اشكال ندارد، ولي صحت‏ روزه متوقف بر این است كه براي شما واقعا ضرر نداشته باشد.

س 752: من از عینك طبي استفاده مي‏كنم و در حال حاضر چشمانم بسیار ضعیف است. هنگامي كه به پزشك مراجعه كردم به من گفت كه اگر براي تقویت چشمانم تلاش نكنم، ضعیف‏تر خواهند شد، بنا بر این اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظیفه‏اي دارم؟

ج: اگر روزه براي چشمان شما ضرر دارد، واجب نیست روزه بگیرید، بلكه واجب است افطار كنید و اگر بیماري شما تا ماه رمضان آینده استمرار پیدا كرد، قضاي روزه بر شما واجب نیست، ولي واجب است كه عوض هر روز یك مد طعام به فقیر بدهید.

س 753: مادرم به بیماري شدیدي مبتلاست و پدرم نیز از ضعف جسماني رنج مي‏برد و در عین حال هر دو روزه مي‏گیرند كه گاهي مشخص است كه روزه باعث تشدید بیماري آنها مي‏شود، تاكنون نتوانسته‏ام آنها را قانع كنم كه لااقل هنگام شدت بیماري روزه نگیرند. خواهشمندیم ما را در مورد حكم روزه آنها راهنمایي فرمایید.

ج: ملاك تأثیر روزه در ایجاد بیماري یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخیص خود روزه دار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براي او ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد و در عین حال بخواهد روزه بگیرد، روزه گرفتن براي وي حرام است.

س 754: در سال گذشته توسط پزشك متخصص موردعمل جراحي كلیه قرار گرفتم. وي مرا از گرفتن روزه تا آخر عمر منع نمود، ولي در حال حاضر هیچ مشكل و دردي احساس نمي‏كنم و حتي به‌طور طبیعي غذا مي‏خورم وآب مي‏نوشم و هیچ‌یك از عوارض بیماري را هم حس نمي‏كنم، وظیفه من چیست؟

ج: اگر خود شما از ضرر روزه خوف ندارید و حجت شرعي هم بر آن ندارید، واجب است روزه ماه رمضان را بگیرید.

س 755: اگر پزشك شخصي را از روزه گرفتن منع كند آیا با توجه به اینكه بعضي از پزشكان اطلاعي از مسائل شرعي ندارند، عمل به گفته او واجب است؟

ج: اگر مكلف از گفته پزشك یقین پیدا كند كه روزه براي او ضرر دارد و یا از گفته وي یا منشأ عقلایي دیگري براي او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براي او واجب نیست، بلكه جایز هم نیست.

س 756: در كلیه ‏هاي من سنگ جمع مي‏شود و تنها راه جلوگیري از جمع شدن سنگ در كلیه، نوشیدن مستمر مایعات است و از آنجایي كه پزشكان معتقدند كه من نباید روزه بگیرم، تكلیف واجب من نسبت به روزه ماه مبارك رمضان چیست؟

ج: اگر جلوگیري از بیماري كلیه مستلزم نوشیدن آب یا سایر مایعات در طول روز باشد، روزه گرفتن بر شما واجب نیست.

س 757: از آنجا كه مبتلایان به مرض قند مجبورند هر روز یك یا دو بار آمپول انسولین تزریق كنند و نباید در وعده‏هاي غذایي آنها تأخیر و فاصله بیفتد، زیرا باعث پائین آمدن میزان قند خون و در نتیجه نوعي تشنج و بیهوشي مي‏شود، لذا گاهي پزشكان به آنها توصیه مي‏كنند كه در روز چهار نوبت غذا بخورند، خواهشمندیم نظر شریف خود را درباره روزه این افراد بیان فرمایید.

ج: اگر بدانند كه خودداري از خوردن و آشامیدن از طلوع فجر تا غروب، به آنان ضرر مي‏رساند یا خوف ضرر داشته باشند، روزه گرفتن بر آنها واجب نبوده و بلكه جایز نیست.

**مبطلات روزه

س 758: من در روز ماه رمضان به علت اغواي شیطان تصمیم گرفتم روزه‏ام را باطل كنم لكن قبل از این كه عملي كه روزه را باطل مي‏كند انجام دهم، از تصمیم خود منصرف شدم حكم روزه‏ام چیست؟ و اگر این امر در روزه غیر ماه رمضان پیش آید چه حكمي دارد؟

ج: در روزه ماه رمضان اگر در اثناي روز از نیت روزه گرفتن بر گردد به‌طوري كه قصد ادامه روزه نداشته باشد، روزه‏اش باطل مي‏شود و قصد دوباره او براي ادامه روزه فایده ندارد، البته تا اذان مغرب باید از كاري كه روزه را باطل مي‌كند خودداري كند. اما اگر دچار تردید شود به این معني كه هنوز تصمیم نگرفته است روزه را باطل كند، یا تصمیم بگیرد كاري را كه موجب باطل شدن روزه است صورت دهد و هنوز آن را انجام نداده در این دو صورت صحت‏ روزه او محل اشكال است و احتیاط واجب آن است كه روزه را تمام كند و بعداً هم آن را قضا نماید. هر روزه واجب معین دیگر ـ مانند نذر معین و امثال آن ـ نیز داراي همین حكم است.

س 759: آیا اگر از دهان شخص روزه دار خون بیاید، روزه‏اش باطل مي‏شود؟

ج: روزه به سبب آن باطل نمي‏شود، ولي واجب است كه از رسیدن خون به حلق جلوگیري كند.

س 760: حكم استعمال دخانیات مانند سیگار در حال روزه چیست؟

ج: احتیاط واجب آن است كه روزه‏دار از دودهاي انواع دخانیات و نیز مواد مخدري كه از راه بیني یا زیر زبان جذب مي‏شود خودداري كند.

س 761: آیا ماده ناس كه از توتون و غیر آن ساخته مي‏شود و براي چند دقیقه زیر زبان گذاشته شده و سپس از دهان بیرون انداخته مي‏شود، مبطل روزه است یا خیر؟

ج: اگر آب دهان مخلوط به ماده ناس را فرو ببرد، موجب بطلان روزه‏اش مي‏شود.

س 762: نوعي داروي طبي براي اشخاص مبتلا به تنگي نفس شدید وجود دارد كه عبارت است از یك قوطي كه در آن مایع فشرده شده وجود دارد و با فشار دادن آن داروي مایع بصورت پودر گاز از طریق دهان وارد ریه شخص بیمار شده و موجب تسكین حال وي مي‏گردد. گاهي بیمار مجبور مي‏شود در یك روز چندین بار از آن استفاده كند، آیا با وجود استفاده از این دارو، روزه گرفتن جایز است؟ با توجه به اینكه بدون استفاده از آن روزه گرفتن غیرممكن و یا بسیار سخت خواهد بود.

ج: اگر ماده مذكور هواي فشرده همراه با دارویي هرچند به‌صورت گاز یا پودر باشد و وارد حلق شود، صحت‏ روزه محل اشكال است و در صورتي كه روزه گرفتن بدون استعمال آن، ممكن نیست یا مشقت دارد، جایز است از آن استفاده كند، لكن احتیاط آن است كه مبطل دیگري انجام ندهد و در صورت تمكّن (بدون استفاده از آن) روزه‏ها را قضا نماید.

س 763: من در بیشتر روزها آب دهانم با خوني كه از لثه‏هایم مي‏آید مخلوط مي‏شود و گاهي نمي‏دانم آب دهاني كه فرو مي‏برم همراه با خون است یا خیر؟ روزه‏ام با این حال چه حكمي دارد؟ امیدوارم مرا راهنمایي فرمایید.

ج: اگر خون لثه در آب دهان مستهلك شود، محكوم به طهارت است و بلعیدن آن اشكال ندارد و مبطل روزه نیست، و همچنین در صورت شك در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشكال ندارد و به صحت‏ روزه ضرر نمي‏زند.

س 764: در یكي از روزهاي ماه رمضان روزه گرفتم ولي دندان‌هایم را مسواك نزدم، و بدون اینكه باقي‌مانده غذاهاي لابلاي دندانها را عمداً ببلعم، خودبخود بلعیده شده است. آیا قضاي روزه آن روز بر من واجب است؟

ج: اگر علم به وجود باقي‌مانده غذا در بین دندان هایتان و یا علم به رسیدن آن به حلق نداشته‏اید و فرو رفتن آن هم عمدي و با التفات نبوده، قضاي روزه بر شما واجب نیست.

س 765: از لثه شخص روزه ‏داري خون زیادي خارج مي‏شود، آیا روزه‏اش باطل مي‏شود؟ آیا براي او ریختن آب با ظرف بر سرش جایز است؟

ج: با خروج خون از لثه تا آن را فرو نبرده است، روزه باطل نمي‏شود. همچنین ریختن آب بر روي سر توسط ظرف و مانند آن به صحت‏ روزه ضرر نمي‏رساند.

س 766: داروهاي مخصوصي براي معالجه بعضي از بیماري‏هاي زنان وجود دارد (شیافهاي روغني) كه در داخل بدن گذاشته مي‏شود، آیا استفاده از آن موجب بطلان روزه مي‏شود؟

ج: استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمي‏رساند.

س 767: نظر شریف جنابعالي درباره تزریق آمپول و سایر تزریقات نسبت به روزه‌داران در ماه مبارك رمضان، چیست؟

س 768: آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟

ج: اگر خوردن آن در ماه رمضان براي درمان فشار خون ضروري باشد، اشكال ندارد، ولي با خوردن آن روزه باطل مي‏شود.

س 769: اگر من و بعضي از مردم بر این عقیده باشیم كه بر استفاده از قرصها جهت مداوا عنوان خوردن و آشامیدن صدق نمي‏كند، آیا عمل به آن جایز است و به روزه‏ام ضرر نمي‏زند؟

ج: خوردن قرص روزه را باطل مي‏كند.

**بقا‏ بر جنابت

س 772: اگر فردي به سبب برخي از مشكلات تا اذان صبح بر جنابت باقي بماند آیا روزه گرفتن در آن روز براي او جایز است؟

ج: در غیر ماه رمضان و قضاي آن اشكال ندارد، ولي نسبت به روزه ماه رمضان و قضاي آن، اگر معذور از غسل است، تیمم كردن بر او واجب است و اگر تیمم هم نكند، روزه‏اش صحیح نیست.

س 773: اگر شخصي در حال جنابت چند روز روزه بگیرد و نداند كه طهارت از جنابت شرط صحت‏ روزه است، آیا كفاره روزه‏هایي كه در حال جنابت گرفته بر او واجب است یا اینكه قضاي آنها كافي است؟

ج: در فرض مرقوم قضا كفایت مي‏كند.

س 774: آیا جایز است شخص جنب بعد از طلوع آفتاب غسل جنابت نماید و روزه قضا یا مستحب بگیرد؟

ج: اگر عمداً تا طلوع فجر بر جنابت باقي بماند، روزه ماه رمضان و قضاي آن از او صحیح نیست، ولي اقوي صحت‏ روزه‏هاي دیگر به‌خصوص روزه مستحبي است.

**كفاره روزه و مقدار آن‏

س 801: آیا دادن پول یك مد طعام به فقیر تا با آن غذایي براي خودش بخرد، كافي است؟

ج: اگر اطمینان داشته باشد كه فقیر به وكالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان كفاره قبول مي‏كند، اشكال ندارد.

س 802: اگر شخصي وكیل در غذا دادن به عده ‏اي از مساكین شود، آیا مي‏تواند اُجرت كار و پختن غذا را از اموالي كه به عنوان كفاره به او داده شده است، بردارد؟

ج: مطالبه اجرت كار و پخت غذا براي وي جایز است، ولي نمي‏تواند آن را بابت كفاره حساب نماید و یا از اموالي كه باید به عنوان كفّاره به فقرا داده شود، بردارد.

س 803: زني به علت بارداري و نزدیكي وقت زایمان، نمي‏تواند روزه بگیرد و مي‏داند كه باید آنها را بعد از زایمان و قبل از ماه رمضان آینده قضا نماید، اگر به‌طور عمدي یا غیرعمدي تا چند سال روزه نگیرد، آیا فقط كفّاره همان سال بر او واجب است یا آنكه كفّاره تمام سالهایي كه روزه را به تأخیر انداخته، واجب است؟

ج: فدیه تأخیر قضاي روزه ماه رمضان هرچند به مدت چند سال هم به تأخیر افتاده باشد، یكبار واجب است و آن عبارت است از یك مدّ طعام براي هر روزي، و فدیه هم زماني واجب مي‏شود كه تأخیر قضاي روزه ماه رمضان تا ماه رمضان دیگر بر اثر سهل‌انگاري و بدون عذر شرعي باشد، ولي اگر به خاطر عذري باشد كه شرعاً مانع صحّت‏ روزه است، فدیه‏اي ندارد.

س 804: زني به علت بیماري از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا كردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست، در این صورت آیا كفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟

ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیماري و تأخیر قضاي آن هم از جهت ادامه بیماري بوده است، براي هر روز یك مد طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزي بر عهده شوهرش نیست.

س 805: شخصي ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بیستم شعبان شروع به روزه گرفتن مي‏كند، آیا در این صورت مي‏تواند عمدا روزه خود را قبل یا بعد از زوال، افطار كند؟ در صورتي كه قبل یا بعد از زوال افطار نماید، چه مقدار كفّاره دارد؟

س 806: زني در دو سال متوالي در ماه مبارك رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولي در حال حاضر توانایي روزه گرفتن را دارد، حكم او چیست؟ آیا كفاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضاي آن را باید به جا آورد؟ تأخیر او در قضاي روزه چه حكمي دارد؟

ج: اگر بر اثر عذر شرعي روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا كودكش بوده، باید علاوه بر قضا، براي هر روز یك مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعي به تأخیر انداخته، فدیه دیگري هم بر او واجب است یعني باید براي هر روز یك مد طعام به فقیر بدهد.

س 807: آیا رعایت ترتیب بین قضا و كفاره، در كفاره روزه واجب است یا خیر؟

ج: واجب نیست.

**قضاي روزه‏

س 808: هجده روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان براي انجام مأموریت دیني بر عهده‏ام مي‏باشد، وظیفه من چیست؟ آیا قضاي آنها بر من واجب است؟

ج: قضاي روزه ‏هاي ماه رمضان كه بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.

س 809: اگر كسي براي گرفتن روزه قضاي ماه رمضان اجیر شود و بعد از زوال افطار كند، آیا كفّاره بر او واجب است یا خیر؟

ج: كفاره بر او واجب نیست.

س 810: كساني كه در ماه رمضان براي انجام وظیفه دیني در مسافرت هستند و به همین دلیل نمي‏توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت كفاره بر آنها واجب است؟

ج: اگر قضاي روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذري كه مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضاي روزه‏هایي كه از آنان فوت شده كافي است، و واجب نیست براي هر روزي یك مد طعام فدیه بدهند، هرچند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولي اگر تأخیر در قضاي روزه به خاطر سهل‏انگاري و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.

س 811: شخصي به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلا توبه نموده و به سوي خدا بازگشته و تصمیم بر جبران آنها گرفته است، ولي توانایي قضاي همه روزه‏هاي فوت شده را ندارد و مالي هم ندارد كه با آن كفّاره‏هایش را بپردازد، آیا صحیح است كه فقط به استغفار اكتفا كند؟

ج: قضاي روزه‏هاي فوت شده در هیچ صورتي ساقط نمي‏شود، ولي نسبت به كفاره افطاره عمدي روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسكین براي هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر كه قادر است غذا بدهد و احتیاط آن است كه استغفار نیز بكند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط كافي است كه استغفار كند یعني با دل و زبان خود بگوید: «استغفرالله (از خداوند بخشایش مي‏طلبم)».

س 812: من به علت عدم قدرت مالي و بدني نتوانستم براي انجام كفاره‌هایي كه بر من واجب شده بود روزه بگیرم و یا به مساكین اطعام نمایم و در نتیجه، استغفار نمودم لكن به لطف الهي اكنون توان روزه گرفتن یا اطعام نمودن دارم، وظیفه‏ام چیست؟

ج: در فرض مرقوم، انجام كفاره لازم نیست گر چه احتیاط مستحب آن است كه انجام داده شود.

س 813: اگر شخصي بر اثر جهل به وجوب قضاي روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضاي روزه‏هایش را به تأخیر اندازد، چه حكمي دارد؟

ج: فدیه تأخیر قضاي روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمي‏شود.

س 814: فردي كه به مدت صدو بیست روز روزه نگرفته، چه وظیفه‏اي دارد؟ آیا باید براي هر روز شصت روز روزه بگیرد؟ و آیا كفاره بر او واجب است؟

ج: قضاي آنچه از ماه رمضان از او فوت شده، بر او واجب است، و اگر افطار عمدي و بدون عذر شرعي بوده، علاوه بر قضا، كفّاره هر روز هم واجب است كه عبارت است از شصت روز روزه یا اطعام شصت فقیر و یا دادن شصت مد طعام به شصت مسكین كه سهم هر كدام یك مدّ است.

س 815: تقریبا یك ماه روزه گرفته‏ام به این نیت كه اگر روزه‏اي بر عهده‏ام باشد قضاي آن محسوب شود و اگر روزه‏اي بر عهده‏ام نیست به قصد قربت مطلق باشد، آیا این یك ماه روزه به حساب روزه‏هاي قضایي كه بر ذمّه دارم، محسوب مي‏شود؟

ج: اگر به نیت آنچه كه در زمان روزه گرفتن شرعاً مأمور به آن بوده‏اید، اعم از روزه قضاء یا مستحبي، روزه گرفته‏اید و روزه قضا هم برعهده شما باشد، به عنوان روزه قضاء محسوب مي‏شود.

**مسائل متفرقه روزه‏

س 824: اگر زني در حال روزه نذري معیّن حیض شود، چه حكمي دارد؟

ج: روزه با عارض شدن حیض باطل مي‏شود و قضاي آن بعد از طهارت واجب است.

س 825: شخصي از اول ماه رمضان تا بیست و هفتم ماه را در وطن خود (بندر دیّر) روزه گرفته و در صبح روز بیست و هشتم به دبي مسافرت كرده و در روز بیست و نهم به آنجا رسیده و متوجه شده كه در آنجا عید اعلام شده است، او اكنون به وطن خود برگشته، آیا قضاي روزه‏هایي كه از وي فوت شده، واجب است؟ اگر یك روز قضا نماید، ماه رمضان نسبت به او بیست و هشت روز مي‏شود و اگر بخواهد دو روز قضا كند، روز بیست و نهم در جایي بوده كه در آنجا عید اعلام شده بود، این شخص چه حكمي دارد؟

ج: اگر اعلان عید در روز بیست و نهم در آن مكان، به نحو شرعي و صحیح باشد، قضاي آن روز بر او واجب نیست، ولي با فرض اینكه افق دو محل یكي بوده این امر كشف مي‏كند كه یك روز روزه در اول ماه از او فوت شده، لذا واجب است قضاي روزه‏اي را كه یقین به فوت آن دارد، بجا آورد.

س 826: اگر روزه‏داري هنگام غروب در سرزمیني افطار كرده باشد و سپس به جایي مسافرت كند كه خورشید در آن هنوز غروب نكرده است، روزه آن روز او چه حكمي دارد؟ آیا تناول مفطرات براي او در آنجا قبل از غروب خورشید جایز است؟

ج: روزه او صحیح است و تناول مفطرات در آن مكان قبل از غروب خورشید با فرض اینكه در وقت غروب در سرزمین خود افطار كرده، براي او جایز است.

س 827: شهیدي به یكي از دوستانش وصیت نموده كه احتیاطاً از طرف وي چند روز روزه قضا بگیرد، ولي ورثه شهید به این مسائل پایبند نیستند و طرح وصیت او هم براي آنها ممكن نیست و روزه گرفتن هم براي دوست آن شهید مشقت دارد، آیا راه حل دیگري وجود دارد؟

ج: اگر آن شهید به دوست خود وصیت كرده كه خودش شخصاً براي او روزه بگیرد، ورثه او در این مورد تكلیفي ندارند، و اگر براي آن فرد روزه گرفتن به نیابت از شهید مشقت دارد، تكلیف از او ساقط است.

س 828: من فردي كثیر الشك هستم و یا به تعبیر دقیق‏تر زیاد وسوسه مي‏شوم، و در مسائل دیني به‌خصوص فروع دین زیاد شك مي‏كنم، یكي از موارد آن این است كه در ماه رمضان گذشته شك كردم كه آیا غبار غلیظي كه وارد دهان من شده آن را فرو برده‏ام یا خیر؟ و یا آبي را كه داخل دهانم كردم، خارج كرده و بیرون ریختم یا نه؟ در نتیجه آیا روزه من صحیح است یا خیر؟

ج: روزه شما در فرض سؤال محكوم به صحّت‏ است و این شكها اعتباري ندارند.

س 829: آیا حدیث شریف كساء را كه از حضرت فاطمه زهرا(سلام‌اللّه‌علیها) نقل شده، حدیث معتبري مي‏دانید؟ آیا نسبت‌دادن آن در حالت روزه به حضرت زهراي مرضیه(سلام‌اللّه‌علیها) جایز است؟

ج: اگر نسبت دادن آن به‌صورت حكایت و نقل از كتابهایي باشد كه آن را نقل كرده‏اند، اشكال ندارد.

س 830: از بعضي از علما و غیر آنان شنیده‏ایم كه اگر انسان هنگام روزه مستحبي به خوردن غذا دعوت شود، مي‏تواند آن را قبول كرده و مقداري از غذا میل كند و با این كار روزه‏اش باطل نمي‏شود، بلكه ثواب هم دارد امیدواریم نظر شریف خود را در این‌باره بیان فرمایید.

ج: قبول دعوت مؤمن در حال روزه مستحبي، شرعا امري پسندیده است و خوردن غذا به دعوت برادر مؤمن هرچند روزه را باطل مي‏كند، ولي او را از اجر و ثواب روزه محروم نمي‏سازد.

س 831: دعاهایي مخصوص ماه رمضان به‌صورت دعاي روز اول و روز دوم تا آخر ماه وارد شده است، قرائت آنها در صورت شك در صحّت‏ شان چه حكمي دارد؟

ج: به هر حال اگر قرائت آنها به قصد رجاء ورود و مطلوبیت باشد، اشكال ندارد.

س 832: شخصي قصد داشت روزه بگیرد، ولي براي خوردن سحري بیدار نشد، لذا نتوانست روزه بگیرد. آیا گناه روزه نگرفتن او به عهده خود وي است یا كسي كه او را بیدار نكرده است؟ اگر فردي بدون سحري روزه بگیرد، آیا روزه‏اش صحیح است؟

ج: در این مورد چیزي بر عهده دیگران نیست، و روزه بدون خوردن سحري هم صحیح است؟

س 833: روزه روز سوم ایام اعتكاف در مسجدالحرام، چه حكمي دارد؟

ج: اگر مسافر باشد و قصد اقامت ده روز در مكه مكرّمه نماید و یا نذر كرده باشد كه در سفر روزه بگیرد، بر او واجب است بعد از اینكه دو روز روزه گرفت، اعتكاف خود را با روزه روز سوم كامل كند. ولي اگر قصد اقامت و یا نذر روزه در سفر نكرده باشد، روزه او در سفر صحیح نیست و با عدم صحّت‏ روزه، اعتكاف هم صحیح نیست.

منبع: