خمس مال حلال مخلوط با حرام چگونه محاسبه می شود؟

پرسش:

اگر کسی مال حلالش بامال حرام مخلوط شده باشد تکلیفش چیست؟

پاسخ:

با سلام و ادب

آیات عظام: امام خمینی، رهبری(نظررهبری مطابق فتوای امام است) مکارم، شبیری زنجانی:
در صورتی که مال حلال با مال حرام به طورى مخلوط شود، كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن، هيچ كدام معلوم نباشد، بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس، بقيّه مال حلال مى‌شود.(1)

نظر آیات عظام سیستانی و وحید خراسانی: در صورتی که مال حلال با مال حرام به طورى مخلوط شود، كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن، هيچ كدام معلوم نباشد و نداند كه مقدار حرام كمتر از خمس است يا زيادتر، خمس آن را بدهد با دادن خمس آن حلال [مى‌شود] و بنا بر احتياط واجب بايد به كسى كه مستحقّ خمس و ردّ مظالم مى‌باشد، بدهد.(آیت الله وحید) بنابر احتیاط واجب این خمس را در موردی که مصرف خمس و صدقه است به قصد ادای وظیفه, اعم از خمس و صدقه صرف نماید. (2)
آیت الله صافی گلپایگانی:

آیت الله صافی: خمس آن را بدهد و بادادن خمس مال حلال می شود و اگر ازجهت دیگر متعلق خمس نشده باشد با دادن خمس آن حلال می شود و اگر از جهت دیگر(مانند گذشتن سال بر در آمد) خمس واجب شده باشد واجب است خمس دیگری هم از بقیه مال بدهد. و احتیاط لازم آن است که این خمس را به مصرف سایر خمس ها برساند لکن به قصد ما فی الذمه از خمس یا صدقه.(3)

1. امام خمینی، توضیح المسائل، مسأله ، مکارم شیرازی توضیح المسائل، مسأله 1542 (آیت الله مکارم: هرگاه خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد و بعد بفهمد مقدار حرام بيشتر از خمس بوده، بنابر احتياط واجب بايد مقدارى را كه مى‏داند از خمس بيشتر بوده به مصرفى برساند كه هم مصرف خمس باشد و هم صدقه مسأله 1545) و شبیری زنجانی، مسأله1822.
2. آیت الله سیستانی، توضیح المسائل، مسأله 1782؛ آیت الله وحید توضیح المسائل، مسأله1822.
3. آیت الله صافی، توضیح المسائل، مسأله 1822.