شرف الشمس چيست؟ سند معتبر دارد؟

پرسش:

شرف الشمس چيست؟

پاسخ:

شرف شمس امروزه به خطوط و رموزي گفته مي‌شود که در تاريخ 19 فروردين از ساعت 3 و 8 دقيقه صبح شروع و تقريباً 24 ساعت روز بعد روي نگيني حکاکي مي‌شود. اين رموز اولين بار توسط مولي علي (ع) در سنگي ديده شد که به ايشان خبر داده‌اند: اين نقش‌ها، اسم اعظم خداوند است. اين نقوش حروفي از تورات،‌ انجيل و قرآن است. که مجموعاً سيزده حرف مي‌شود.
از حضرت علي (ع) در اين باره اشعاري نقل شده که بعدها اين اشعار به رموز تبديل شد:
ثلاث عصي صففت بعد خاتم علي رأسها مثل السنان المقوم
و ميم طميس ابترثم سلّم الي کل مأمون و ليس بسلّم
و اربعه مثل الاصابع صففت تشير الي الخيرات من غير معصم
و هاء شقيق ثم واو مقوّس عليها اذا يبدو کأنبوب محجم
فيا حامل الاسم الذي ليس مثله توق من الاسواء تنج و تسلم
فذلک اسم الله جل جلاله الي کل مخلوق فصيح و اعجم
ديوان منسوب به امام علي(ع)
اشعار فارسي
اولي خاتمي همي بايد که بود پنج گوشه آن خاتم
ليک شرط نوشتنش اين است که نراند بر او دوباره قلم
بنويسد عقيب آن سه الف که صد و يازده بود به رقم
بر سر هر سه چون سنان مدّي بکشد آن چنان که نبود خم
بعد از آن ميم بي دمي باشد که بود کور و چشم او بر هم
پس بود نردبان سه پايه که نباشد از آن زياد و نه کم
بعد از آن چار الف بود همسر چون انامل ستاده پهلوي هم
هست آنگاه‌ها و پس واو که بود کج به هيأت محجم
نقل شده که خاصيت اين انگشتر با رموز مذکور، در امان بودن از رنج ها و بلاهاست. هم چنين در جاهايي که جانوران گزنده چون مار و عقرب است، باعث دفع شر آنان مي‌شود. از بيماري هايي چون وبا، تب و ... نيز جلوگيري مي‌کند.
از آن جا که الف مبدأ حروف است و در اين نقوش لفظ (الله) آمده است ،به عقيده برخي بزرگان خواص مذکور معتبر خواهد بود. الف مبدأ جميع حروف تکوين و تدوين است. (1)
پي نوشت:
1. ر.ک: مفاتيح المغاليق اثر محمود دهدار عياني؛ ريحانة الادب، ج7، ص 23، اثر مدرسي؛ هزار و يک کلمه ،‌ ج3، ص 371، کلمه 343 - اثر علامه حسن زاده آملي؛ هزار و يک نکته، ‌ج2، ص 796، نکته 977، اثر علامه حسن زاده آملي؛ تفسير قرآن اثر شهيد مصطفي خميني.

پرسش:

در جايي خواندم همراه داشتن سنگ عقيق زرد که شرف الشمس روي آن حک شده است (گويا در تاريخ خاصي بايد اين ذکر حک شود) باعث وسعت رزق و حل مشکلات مالي و اجابت حوائج مي شود. آيا درست است؟ آيا اگر اين ذکر در روزهاي ديگري غير از آن روز خاص حک شود خاصيتش را از دست مي دهد؟

پاسخ:

آيت الله مبشّر كاشاني مي گويد:
"شرف الشمس از علوم غريبه است، لكن در كتب متقدمين(عالمان قديم از صدر اسلام تا چند قرن پيش) اعم از روايي وادعيه و اذكار اثري از آن نيافتم ، فقط متاخرين در چند قرن اخير آن را معتبر مي دانند و بياناتي درباره شرف الشمس و طريقه تكثير آن به صورت مربع يا مسبع(هفت ضلعي) و غيره و نيز آثار و بركات آن مطالبي متذكر شده اند . بعضي آن را ماخوذ از اسم اعظم تلقي كرده اند. در كتاب "جواهر مكنونه" كه از كتب خطي اذكار است و همچنين در كتاب "السحاب اللئالي" تاليف سيد عبدالله بوشهري و كتب ديگر، آثاري از جمله دفع فقر و بيماري ها و حفظ از گزند جانوران و ايمني از بلايا و كسب عزت و بزرگي براي آن متذكر شده اند."
ايشان اضافه مي کند: كفعمي هم در كتاب "جُنَّه الواقيه" آورده كه اين حروف شكل اسم اعظم است . در بعض كتب علماي شيعه ديدم كه (ادعا کرده اند) اين شكل از اميرالمؤمنين عليه السلام گرفته شده، ولي سندي براي ادعاي خود ذكر نكرده اند.
مرحوم شيخ بهائي نيز در كتاب "سر المستتر" در رابطه با اين شكل كه بعضا به شرف الشمس معروف شده ، مطالبي بيان فرموده است.
ايشان در پايان ، به زمان و آداب و كيفيت حک شرف الشمس نيز اشاره کرده و يادآور مي شود: مي گويند كه شرف الشمس را بايد در روز 19 حمل كه مطابق با روز 19 فروردين است، از طلوع آفتاب تا ظهر بر عقيق زرد و در صورت عدم امكان بر كاغذ زردي نوشته و با خود حمل نمايد. ولي تجديد آن در روز مذكور در سال هاي بعد شرط نشده است و لازم نيست."
آيت الله روحاني : اهل اين گونه فنون (اهل علوم غريبه) مي گويند كه اگر يك بار شرف الشمس به طريق مخصوص نوشته شود، ديگر احتياجي به تكرار در سال بعد ندارد و اثرش باقي است - ولي چون در طرز نوشتن آن اختلاف است ، مثل شكل ستاره يا حرف ميم آن، بعضي به همه وجوه آن مي نويسند، مثلا يك بار با ستاره پنج گوشه و يك بار با ستاره شش گوشه.
ايشان هم تكرار شرف الشمس در هر سال را لازم ندانست.
حضرت آيت الله مظاهري با اشاره به قابل اعتماد بودن شرف الشمس ، افزود: "شرف الشمس مورد اعتماد است و اگر كسي داشته باشد، تجديد لازم نيست."
در کتاب ريحانه الادب هم ذيل نام "ابو البدر" از عالمان قديم شهر اردبيل ، به نقل از او شرح مفصلي در باره شرف الشمس و حروف آن و اشعاري که به امام علي در مورد اين حروف منسوب است و طرز نوشتن اين حروف داده که جويندگان مي توانند مراجعه کنند.(1)
پي نوشت:
1. ريحانه الادب، ، مدرس تبريزي ، ج7 ، ص23-24،چهارم، تهران،خيام، 1374؛ هزار و يک کلمه ،‌ حسن زاده آملي، ج3، ص 371، کلمه 343 ؛ هزار و يک نکته ، علامه حسن زاده آملي ، ‌ج2، ص 796، نکته 977؛
تفسير قرآن، شهيد مصطفي خميني ، ج1 ، ص 153.

پرسش:

در دست کردن انگشتر عقيق چه اثراتي دارد؟ و يا در مورد صحت دعاي شرف الشمس و اين که حتماً بايد در 19 فروردين بر روي عقيق حک شده باشد آيا بايد معتقد بود؟ اگر صحيح است آيا ساليانه بايد نوشتن اين ذکر تمديد شود؟

پاسخ:
در مورد انگشتر عقيق و تاثير هاي آن روايات متعددي است از جمله از امام صادق (ع ) نقل شده:
ما رفعت كف إلى الله أحب إليه من كف فيها عقيق (1)
هيچ دستي که براي دعا به سوي خدا بالا مي رود، محبوب تر از دستي که در آن انگشتر عقيق باشد نيست.
ارزش سنگ هاي عقيق و فيروزه و .. به اين خاطر است که وقتي ولايت امام علي (ع) را در روز غدير به کوه ها عرضه کردند، ابتدا سه کوه از کره زمين آن را پذيرفت:
فأول جبل أقر بذلك ثلاثة أجبال : العقيق وجبل الفيروزج و جبل الياقوت فصارت هذه الجبال جبالهن وأفضل الجواهر(3)
اولين کوه هايي که به ولايت اقرار کردند، سه کوه عقيق و فيروزه و ياقوت بود از اين رو اين کوه ها و سنگ هايشان فضيلت يافتند.
براي ديدن روايات بيشتر در اين زمينه به حليه المتقين علامه مجلسي، قم، عصر جوان، 1384 ش، ص 35 تا 40. مراجعه کنيد.

پرسش: در مورد انگشتر شرف الشمس کجا در موردش نوشته شده و يا اصلا حقيقت داره يا هيچ عقيقي بر ديگري برتري داره يا نه
پاسخ:
در مورد دعاي شرف الشمس اين نکته قابل ذکر است که در هيچ طريق معتبر روايي تاييد نشده است، گر چه برخي نقل ها در اين زمينه وجود دارد که در حد قابل قبول نيست اين نقش از علوم غريبه محسوب مي شود که نمي توان به صورت قطعي در مورد آن نظر داد.
مثلا نوشته اند:
1. اين دعا نوزده فروردين هر سال براي بر آورده شدن حاجات نوشته مي شود، از طلوع تا غروب آفتاب فرصت براي نوشتن آن وجود دارد آن را نوشته و در زير آن حاجات خود را بيان کنند و در قرآن قرار دهند. 2. اين دعا بايد بر سطح زرد رنگ نقش گردد و از عقيق زرد استفاده شود که مي توان روي کاغذ يا پارچه زرد آن را نقش کرد.
3. دعاي شرف شمس حقيقت دارد و آيت الله حسن زاده آملي درکتاب هزار و يک نکته اش و نيز برخي از بزرگان ديگر با نوشتن اين دعا، آن را تأييد کرده اند.
ايشان نوشته است:
شرف شمس در نوزده درجه حمل است و اين حروف عاليات را که هفت و سيزده اند و به همين اسم شريف شرف شمس شهرت دارد برنگين انگشتري نقشش کنند و در شرح و خواص آن به نظم و نثر بياناتي دارند.
4. شرف شمس امروزه به خطوط و رموزي گفته مي‌شود که در تاريخ 19 فروردين از ساعت 8 صبح شروع و تقريباً 24 ساعت روز بعد روي نگيني(عقيق زرد) حکاکي مي‌شود. اين رموز اولين بار توسط مولي علي(ع) در سنگي ديده شد که به ايشان خبر داده‌اند: اين نقش‌ها، اسم اعظم خداوند است. اين نقوش حروفي از تورات، ‌انجيل و قرآن است، که مجموعاً سيزده حرف مي‌شود.
مجموع اين سخنان در منابعي است که در پي نوشت، آدرس آن ذکر مي شود.(1)
به هر حال در برخي از کتاب هاي خاص و از زبان برخي از علماي اخلاق دعاي شرف الشمس که امروزه آن را زير نگين هاي انگشتري عقيق قرار مي دهند، اجمالا رد نشده است که براي آشنايي بيشتر مي توانيد جهت مطالعه بيشتر به منابع پي نوشت مراجعه کنيد.
پي نوشت:
1. ر ک: مدرس تبريزي محمد علي، ريحانة الادب، تهران،انتشارات خيام،سال 1374 ه ش، ج7، ص 23، و خميني سيد مصطفي،تفسير القرآن الکريم،انتشارات موسسه تنظيم و نشر آثار امام،سال 1374 ه ش، ج 1، ص 153و تهراني آقا بزرگ، الذريعة،لبنان،بيروت،انتشارات دار الاضواء، ج 3، ص 204 و حسن زاده آملي حسن،هزار و يک کلمه،‌ ج3 ، ص 371،کلمه 343؛ ‌ج2،ص 796، نکته 977 و ج3، ص 371، کلمه 343.

پرسش:

دعاي شرف الشمس چيست؟

پاسخ:

مرحوم كفعمي در كتاب مصباح كفعمي بدون آن كه سند محكمي ذكر كند مي گويد: اين حروف (دعاي شرف الشمس) شكل اسم اعظم است، سپس در حاشيه كتاب ياد شده مي گويد: در بعضي از كتاب هاي شيعه ديدم كه از امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ نقل شده است.[1]
به نظر مي رسد بيان چنين نقلي محكم نيست، چون سند روايت امام علي ـ عليه السّلام ـ ذكر نشده است. مرحوم شيخ بهايي نيز در كتاب «سر المستتر» با اندكي تغيير آن را آورده است.
البته در كتاب هاي ياد شده اين حروف و شكل به شرف الشمس ناميده نشده است، بلكه ممكن است تشخيص اساتيد علوم ختوم و اذكار اين بوده كه اين شكل در شرف شمس ـ كه نوزدهم فروردين ماه است ـ نوشته شود كه ساعت خوبي است و باعث تأثير بيشتر اين ذكر مي شود. برخي اين شكل و ذكر را بر روي انگشتر حك مي كنند، ولي سندي براي آن يافت نشد.[2]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- سيد مصطفي خميني، تفسير القرآن الكريم، قم، مؤسسه العروج، الطبعه الثانيه، 1418 ق، ج 1، ص 152.
2- مرحوم مجلسي، بحار الانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء، الطبعه الثانيه، 1403 ق، ج 59، ص 355.
پي نوشت ها:
1. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، الطبعه الثانيه، 1403 ق، ج 54، ص 22.
2. ر.ك: ابراهيم بن علي عاملي كفعمي، قم، انتشارات رضي، 1405 ق.

پرسش:

شكل شرف الشمس چگونه شكلي است ؟

پاسخ:

اين شكل كه شرف‏الشمس ناميده مي‏شود در كتاب «جنة‏الوافيه» مشهور به «مصباح كفعمي» آمده است (مصباح كفعمي كتابي نسبتا معتبر در ادعيه است). گفتني است كه مرحوم كفعمي، سند معتبري براي اين مطلب ذكر نكرده و تنها گفته است: اين حروف شكل اسم اعظم است. بعد در حاشيه كتاب مي‏گويد: در بعضي از كتاب‏هاي علماي شيعه ديدم كه اين شكل از اميرالمؤمنين(ع) نقل شدهاست. به نظر مي‏رسد بيان چنين نقلي محكم نيست؛ چون سند اين روايت تا اميرالمؤمنين(ع) ذكر نشده است. مرحوم شيخ بهايي هم همين شكل را در كتاب «سرّ المستتر» با اندكي تغيير آورده است. البته در كتاب‏هاي ياد شده اين شكل به «شرف‏الشمس» ناميده نشده است و احتمالاً تشخيص اساتيد علم ختوم و اذكار اين بوده كه اين شكل در شرف شمس - كه نوزدهم فروردين ماه است - نوشته شود كه ساعت خوبي است و باعث تأثير بيشتر اين شكل خواهد بود. براي نوشتن اين شكل يا حك آن بر روي انگشتر، در نوزدهم فروردين سند مكتوبي يافت نشد؛ اما از برخي بزرگان (مثل مرحوم كشميري) اين مطلب شنيده شده است.
در كتاب «هزار و يك نكته»، نكته 277، تأليف آيت‏اللّه‏حسن‏زاده آملي نيز مطالبي راجع به اين شكل آمده است.

پرسش:

راجع به شرف الشمس ،آثار و خواص ومیزان اعتبار آن توضیح دهید.

پاسخ:

شرف شمس امروزه به خطوط و رموزي گفته مي‌شود که در تاريخ 19 فروردين از ساعت 8 صبح شروع و تقريباً 24 ساعت روز بعد روي نگيني(عقيق زرد) حکاکي مي‌شود.

شرف الشمس از علوم غريبه است، لكن در كتب متقدمين(عالمان قديم از صدر اسلام تا چند قرن پيش) اعم از روايي وادعيه و اذكار اثري از آن نيافتیم ، فقط متاخرين در چند قرن اخير آن را معتبر مي دانند و بياناتي درباره شرف الشمس و طريقه تكثير آن به صورت مربع يا مسبع(هفت ضلعي) و غيره و نيز آثار و بركات آن مطالبي متذكر شده اند . بعضي آن را ماخوذ از اسم اعظم تلقي كرده اند. در كتاب "جواهر مكنونه" كه از كتب خطي اذكار است و همچنين در كتاب "السحاب اللئالي" تاليف سيد عبدالله بوشهري و كتب ديگر، آثاري از جمله دفع فقر و بيماري ها و حفظ از گزند جانوران و ايمني از بلايا و كسب عزت و بزرگي براي آن متذكر شده اند."
مرحوم كفعمي در كتاب مصباح كفعمي بدون آن كه سند محكمي ذكر كند مي گويد: اين حروف (دعاي شرف الشمس) شكل اسم اعظم است، سپس در حاشيه كتاب ياد شده مي گويد: در بعضي از كتاب هاي شيعه ديدم كه از امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ نقل شده است.

به نظر مي رسد بيان چنين نقلي محكم نيست، چون سند روايت امام علي ـ عليه السّلام ـ ذكر نشده است. مرحوم شيخ بهايي نيز در كتاب «سر المستتر» با اندكي تغيير آن را آورده است.

البته در كتاب هاي ياد شده اين حروف و شكل به شرف الشمس ناميده نشده است، بلكه ممكن است تشخيص اساتيد علوم ختوم و اذكار اين بوده كه اين شكل در شرف شمس ـ كه نوزدهم فروردين ماه است ـ نوشته شود كه ساعت خوبي است و باعث تأثير بيشتر اين ذكر مي شود. برخي اين شكل و ذكر را بر روي انگشتر حك مي كنند، ولي سندي براي آن يافت نشد.

در کتاب ريحانه الادب هم ذيل نام "ابو البدر" از عالمان قديم شهر اردبيل ، به نقل از او شرح مفصلي در باره شرف الشمس و حروف آن و اشعاري که به امام علي در مورد اين حروف منسوب است و طرز نوشتن اين حروف داده که جويندگان مي توانند مراجعه کنند.

پي نوشت ها :
1. ريحانه الادب، ، مدرس تبريزي ، ج7 ، ص23-24،چهارم، تهران،خيام، 1374
2. هزار و يک کلمه ،‌ حسن زاده آملي، ج3، ص 371، کلمه 343
3. هزار و يک نکته ، علامه حسن زاده آملي ، ‌ج2، ص 796، نکته 977
4. تفسير قرآن، شهيد مصطفي خميني ، ج1 ، ص 153.