پرسش:

سلام

روایاتی پیرامون مداحی و غلو و زیاده روی هایی که آنها در اشعار خود دارند را بفرمایید.و بفرمایید نظر مراجع فعلی پیرامون اینگونه مداحی ها چیست؟ تشکر

پاسخ:

با سلام و ادب

1- حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند: درباره من دو گروه هلاک شدند دوست افراطی و دشمنی که بغض دارد. الحکم الزاهره ج2ص140 - مسائل جدیدج4 ص111
2- حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند: از غلوّ درباره ما بپرهیزید ، ما بندگان پروردگاریم ، درباره فضایل ما هر چه می خواهید بگویید. میزان الحکمه ج7 ص281 - مسائل جدیدج4 ص111
3- سؤال: برخی از ذاکرین درمدایح اهلبیت علیهم السّلام تعبیراتی مانند (مست مستم من ، هرچه باداباد ، علی پرستم من ، همچون زهرا مادرت ، از همه خوشگلتری، یا ابا صالح بیا) را بکار می برند که به نظر می رسد با شأن اهلبیت علیهم السّلام منافات دارد .آیا به کار بردن این گونه الفاظ چه صورت دارد؟ مسائل جدید ج1ص41
آیت الله خامنه ای : معلوم نیست ظاهر این الفاظ مرادشان باشد و در هر صورت الفاظ خوب و اشعار بهتر، فراوان است آنها را بخوانند.
آیت الله فاضل لنکرانی : نباید مسائلی که خلاف شأن ائمة اطهار علیهم السّلام است و موجب هتک حرمت آنها می شود بیان شود.
آیت الله تبریزی : بکار بردن تعبیراتی که در بین مردم سبک محسوب می شود در مورد ائمة معصومین علیهم السّلام اشکال دارد.
آیت الله صافی گلپایگانی : باید مدایح اهلبیت علیهم السّلام از بهترین و رساترین مدایح که مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نکات شعری ادیبانه و دور از غلوّ است استفاده شود.
آیت الله بهجت : البتّه با الفاظی که در شأن آن بزرگواران نیست نباید مدح کنند و الفاظ مناسبتر فراوان است.
آیت الله مکارم شیرازی: این گونه تعبیرات مناسب نیست.
4- سؤال: برخی مدّاحان شعرهای نا مناسب خوانده ، مانند من حسین اللّهی هستم یا قلّاده سگ به گردن انداخته یا صدا ی سگ در می آورند ، وظیفة ما در برخورد با این افراد چیست؟ مسائل جدیدج4 ص111  
آیت الله صافی گلپایگانی: اشعار مذکور خواندنشان جایز نیست و اعتقاد به مضمون آن کفر است و باید از آن جلوگیری شود و صدای سگ در آوردن کار زشتی است.
آیت الله تبریزی: مدّاحی و خواندن اشعار در مجالس اهلبیت علیهم السّلام باید طوری باشد که موجب وهن نباشد و بهانه به دست دشمنان شیعه ندهد . در مجالس اهلبیت علیهم السّلام باید اشعاری خوانده شود که فضایل آن بزرگواران بیان شود و مصائب و مظلومیّت آنها برای مردم گفته شود ، ائمه علیهم السّلام از ما نخواسته اند که خود را بصورت حیوان در آوریم ، آنچه از ما خواسته اند این است که مؤمن صالح باشیم و اخلاق ما  اخلاقی باشد که ازآن بزرگواران رسیده است.
آیت الله مکارم شیرازی: لازم است با زبان خودش توأم با ادب آنها را نهی از منکر کنید و اگر تأثیر نداشت مجلس را ترک نمائید.
آیت الله سیستانی: آنها را ارشاد فرمایید.
5- سؤال:1 ـ خواندن شعرها و گفتن سخنانی که به صراحت از اهل بیت به عنوان خدا یاد می شود مانند لا اله الّا علی 2ـ به عنوان ابراز محبّت به مقام اهل بیت علیهم السّلام ، صدای حیوان درآوردن 3- درحال سینه زدن به هوا پریدن 4 ـ ذکر داستان و رؤیاها  درباره اهل بیت علیهم السّلام که با مسلّمات روایی و قرانی منافات دارد 5 ـ خواندن اشعار مدح یا مصیبت با آهنگی که انسان را به حرکت درمی آورد.6 ـ خواندن اشعاری که درآن مقام خداوند متعال در برابر اهل بیت علیهم السّلام پائین آورده شود چه صورت دارد؟مسائل جدید ج5 ص111
آیت الله خامنه ای: به طور کلی عزاداری به شیوة مرسوم سنّتی اشکال ندارد بلکه مستحسن است لکن گفتن جملات مذکور در سؤال یا خواندن اشعار به صورت غنا که مناسب مجالس گناه و معصیت است و یا خواندن اشعاری که مشتمل بر دروغ باشد و یا انجام دادن اعمالی که موجب وهن مذهب می شود جایز نیست .
آیت الله مکارم شیرازی: عزاداری خامس آل عبا  از مهمترین شعائر و رمز بقای تشیّع است ولی باید به گونه ای  برگزار گردد که موجب وهن مذهب نگردد و آسیبی به بدن وارد نشود و مدّاحان محترم از اشعار کفر آمیز یا آلوده به شرک یا مضامینی که در شأن حضرات معصومین علیهم السّلام  و پیروان آنان نیست خودداری ورزند و استفاده از آلات موسیقی مناسب مجالس لهو و فساد جایز نیست و برهنه شدن به هنگام عزاداری در صورتی که در حضور نامحرم باشد حرام و اگر زنان هم نباشند اشکال دارد.
آیت الله بهجت: باید از اشعار و جملاتی استفاده شود که موافق مذهب اهل بیت علیهم السّلام است و مناسب با حفظ شئونات آن بزرگواران می باشد.
آیت الله صافی گلپایگانی:1 ـ خواندن اشعار و جملات مذ کور جایز نیست و بر مستمعین واجب است نهی از منکر کنند.
2 ـ صدای حیوانات درآوردن خلاف متعارف و بسا موهن و معرض اسائة ادب است خودداری نمایید 3 ـ تمام این حرکات بازی و اسباب وهن مذهب است و جایز نیست 4 ـ اگر با مسلمات مذهب منافات داشته باشد مردود و حرام است 5 ـ اگر به صورت غنایی و متناسب با الحان لهوی باشد حرام است 6 ـ حرام است.
آیت الله فاضل لنکرانی: از به کار بردن عبارات و جملاتی که بوی شرک و کفر می دهد باید اجتناب شود از هرنوع عملی که جنبة توجیه پذیری ندارد و مورد سوء استفادة  مغرضان و موجب وهن مذهب میشود باید اجتناب شود.این گونه مراسم باید به دور از ریا و خودنمایی و هرگونه اغراض دنیوی به طور سنّتی و معمول انجام شود تا انشاء الله مقبول درگاه الهی قرار گیرد. از هر نوع عملی که عرفاً هتک شمرده میشود مثل کف زدن و سوت زدن و به کار بردن الفاظ و عبارات رکیک و امثال آن باید اجتناب شود. هروله در اسلام فقط  در قسمتی از سعی بین صفا و مروه برای مردان و هنگام گذر از وادی محسّر بعد از وقوف در مشعر الحرام به عنوان یک عمل مستحب وارد شده و در غیر این دو مورد به عنوان یک عمل مستحب مشروع نیست.(استفتائات)
6- سؤال: بعضی مدّاح ها می گویند: امام حسین علیه السّلام روز عاشورا هروله کرد، لذا در عزاداریها باید هروله نمود آیا چنین عملی مشروع است ؟ مسائل جدید ج5 ص123
آیت الله سیستانی: صحّت مطلب نقل شده ثابت نیست .
آیت الله صافی گلپایگانی: چنین چیزی نشنیده ایم .
آیت الله تبریزی: خصوصیّات واقعه از امور قطعیّه نیست، لذا با تخیّلات و تصوّر واقعه از دید و ملاحظات افراد مخلوط میشود و این امور را نباید به ائمه علیهم السّلام نسبت داد .
آیت الله فاضل لنکرانی: در مورد سؤال هروله استحباب ندارد و انجام آن به قصد عبادت مشروع نیست .
آیت الله مکارم شیرازی: این مطلب صحّت ندارد و امام حسین علیه السّلام هرگز در عاشورا هروله نکرد .
آیت الله بهجت: به قصد استحباب خصوصی انجام ندهند .
سؤال: عکسهایی منسوب به ائمة معصومین علیهم السّلام چاپ و منتشر می شود آیا نصب آنها در حسینیّه ها و هیئات عزاداری چگونه است؟ مسائل جدیدج4ص105
آیت الله خامنه ای: این کارفی نفسه از نظرشرعی اشکال ندارد، به شرط اینکه مشتمل بر اموری که از نظرعرف اهانت و بی احترامی محسوب می شود نبوده و با شأن این بزرگواران منافات نداشته باشد.(اجوبة الاستفتائات ج2 ص38)
آیت الله صافی گلپایگانی: بطور کلّی ترک نصب آنها مناسب تر با شئون آن بزرگواران است.
آیت الله فاضل لنکرانی: مانعی ندارد، هرجند انتساب آنها به معصومین علیهم السّلام اعتباری ندارد.
آیت الله بهجت: خالی از اشکال نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: این عکسها اصالت ندارد ولی چون منتسب به آن حضرات است نباید مورد بی احترامی قرار گیرد.
آیت الله سیستانی: اگر مشتمل بر هتک نباشد اشکال ندارد.
آیت الله تبریزی: اگر مقصود این است که تذکّر و یادآوری آن بزرگواران باشد مانعی ندارد ، ولی اگر معتقد باشد که این عکسهای واقعی ائمه علیهم السّلام است این عقیده صحیح نیست و خطاست.
    

1- سؤال:خرید و فروش برخی از روزنامه ها و مجلّاتی که با استفاده از آزادی موجود در جمهوری اسلامی، برخی از احکام اسلام را زیر سؤال برده و یا به مقدّسات انقلاب اسلامی جسارت کرده و یا بی بند و باری و فساد را ترویج می نماید چه صورت دارد ؟ مسائل جدید ج1ص39
آیت الله فاضل لنکرانی : در این گونه موارد از خرید آنها اجتناب کنید تا هم خود شما  آلوده نشوید و هم آن نشریات تقویت نشوند .
آیت الله بهجت :با علم به مذکورات ، خریداری و ترویج نشود .
آیت الله صافی گلپایگانی : اشکال دارد .
آیت الله تبریزی : کتب و روزنامه ها و مجلّاتی که مشتمل بر مطالب باطل است و عقاید اسلامی مردم را سست می کند یا امنیّت کشور را به خطر می اندازد و یا موجب ترویج فساد در جامعه و اختلال نظام می شود ، طبع و نشر و خرید و فروش آنها جایز نیست و ثمن آن برای فروشنده سُحت است .
آیت الله مکارم شیرازی : جایز نیست و در واقع کمک به نشر فساد است .

2- سؤال : اجرت گرفتن جهت تکثیر فیلم و نوارهای مبتذل و حرام آیا حلال است یا حرام؟ و در صورت کسب از این راه  پول های بدست آمده را چه باید کرد؟ مسائل جدید ج3 ص83
آیت الله خامنه ای : در فرض سؤال اجرت حلال نیست و پول های بدست آمده باید به صاحبان آن برگردانده شود و اگر از یافتن ایشان مأیوس است از طرف ایشان به فقیر صدقه بدهد .
آیت الله سیستانی : حرام و مالک اجرت نمی شود .
آیت الله تبریزی : اجرت گرفتن جهت امر مزبور اکل مال به باطل بوده و جایز نیست و پولی که از این طریق بدست آمده باید به صاحبان آن برگردانده شودوچنانچه شخص، صاحبان پول را نمیشناسد باید آن را از طرف آنها به فقیر صدقه بدهد.
آیت الله فاضل لنکرانی : حرام است.درصورتیکه صاحبان آن را نمی شناسد آن را به فقرا صدقه بدهد .
آیت الله صافی گلپایگانی: اجرت مذکوره حرام است و پولهای بدست آمده را باید به صاحبانشان برگرداند و اگر دسترسی به صاحبانشان نداشته باشد باید از طرف آنها به عنوان صدقه به فقیر غیر سیّد داده شود و احتیاطاً برای این کار از مجتهد هم اجازه بگیرد .
آیت الله بهجت : حرام است و درآمد از حرام هم حرام است. و پول های بدست آمده را به صاحبان آن برگردانید و در صورت یأس، درحکم مجهول المالک است .
آیت الله مکارم شیرازی : اجرت کار حرام نیز حرام است و باید به صاحبان آنها باز گردد و اگر دسترسی به آنها نیست از طرف آنها به فقیری صدقه دهید .

3- سؤال: مراجعة متدیّنین به کاسبی که کسب او از راه حرام است(مانند ریش تراشی ، خرید و فروش مواد مخدر یا آلات لهو و لعب) که به نوعی تقویت یا تشویق او محسوب می شود چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج3ص221
آیت الله خامنه ای : تقویت و تشویق افراد برای کار حرام ، جایز نیست .
آیت الله فاضل لنکرانی : اگر تقویت و ترویج عمل حرام او باشد جایز نیست .
آیت الله صافی گلپایگانی : اگر مراجعه به او موجب تشویق و تقویت او شود مطلقاً جایز نیست .
آیت الله بهجت : اگر اعانت و ترویج حرام محسوب شود ، جایز نیست .
آیت الله مکارم شیرازی : در فرض سؤال جایز نیست و در مورد ریش تراشی احتیاط(واجب) است .
آیت الله تبریزی : متدیّنین سزاوار است با کسبه ای که متدیّن هستند و در کسبشان رعایت مسایل شرعی را می کنند معامله نمایند .
آیت الله سیستانی : باید در موارد خود نهی از منکر کنند .

4- سؤال : اگر مردی همسرش را به حجاب اسلامی ملزم نکند آیا فاسق محسوب می شود؟ مسائل جدیدج5ص43
آیت الله خامنه ای : فی نفسه موجب فسق نیست .
آیت الله فاضل لنکرانی : طبق شرایط و مراحل امر به معروف و نهی از منکر عمل کند .
آیت الله صافی گلپایگانی : اگر در این خصوص بی تفاوت باشد فاسق است .
آیت الله مکارم شیرازی : واجب است امر به معروف و نهی از منکر را در این زمینه عمل کند .
آیت الله تبریزی : وظیفة هر شخصی است که اهل و عیال خود  را از گناهان باز دارد و بدون احراز عدم عذر، با احتمال صحّت ، نمی توان کسی را فاسق دانست .
آیت الله سیستانی : صرف عدم الزام ، موجب فسق نیست .
آیت الله بهجت : اگر در حجاب نداشتن او شریک باشد مثل اینکه به او اجازة خروج از منزل را بدهد ، بله فاسق می شود.

5- سؤال: برخی تحت عنوان هنر عکس، حضرت مریم سلام الله علیها را با صورت و گردن باز نقّاشی و در برخی مجلّات به چاپ میرسانند آیا کشیدن چنین نقّاشیها از نظر شرعی جایزاست و وهن آن بزرگوار محسوب نمیشود؟مسائل جدیدج5 ص27  
آیت الله خامنه ای : عمل مذکور اگر در نظر عرف ، وهن به آن حضرت محسوب شود جایز نیست و تشخیص آن با خود مکلّف است .
آیت الله صافی گلپایگانی : حرام است و اصلی ندارد و ریشة این عکسها تبلیغات مسیحیّت است و مسلمانان جاهل متأسفانه از این عکسها در منازل و غیر آن استفاده می کنند .
آیت الله فاضل لنکرانی : خیر.
آیت الله سیستانی : اگر در عرف وهن محسوب شود جایز نیست .
آیت الله تبریزی : از چنین تمثالهای تخیّلی وهن آور باید اجتناب شود .
آیت الله مکارم شیرازی : این کار جایز نیست .
آیت الله بهجت : اگر سبب وهن و اهانت باشد حرام است ، بلکه کلّاً  این تصاویر اشکال دارد .

6- سؤال : برخی خانواده ها ، بچّه های  بی سرپرست را بزرگ کرده و از آنها نگهداری می کنند ، آیا صدور شناسنامه برای آنان به عنوان فرزند این خانواده از نظر شرعی چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج5 ص 149
آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله بهجت : جایز نیست .
آیت الله تبریزی : الحاق به نسب باطل و حرام است .

7- سؤال : برخی کارخانجات تولید شیر ، بر روی پاکت می نویسند : تهیه شده از شیر تازة گاو . ولی شنیده ها حاکی است برخی از آنان ، از شیر خشک استفاده کرده یا آنقدر چربی و مواد لبنی را می گیرند که به آب شبیه تر است تا  شیر ، آیا این عمل غشّ در معامله محسوب نمی گردد و شرعاًً چنین کسبی چه صورت دارد ؟ مسائل جدیدج5 ص 151
آیت الله فاضل لنکرانی : اگر واقعاً از شیر خشک استفاده کنند ، حرام است .
آیت الله مکارم شیرازی : هر گاه آنچه را نوشته اید ثا بت شود غشّ محسوب می شود و حرام است .
آیت الله سیستانی : اگر خلاف واقع ابراز شود علاوه  بر کذب بودن ، غشّ در معامله هم است .
آیت الله صافی گلپایگانی : این عمل غشّ و حرام است .
آیت الله تبریزی : اگر چنین امری  واقعیّت داشته باشد که منظورشان شیر معمولی بوده و به جای آن از شیر خشک استفاده کرده اند گرچه یک جنس باشد ولی خیانت در معامله است و حرام و شخص جاهل ، اختیار فسخ دارد .
آیت الله بهجت : غشّ و تدلیس که اخفای عیب است ، حرام است و تو ضیح آن در مسئله 1628 و1672 و قبل و بعد آن آمده است .

8- سؤال : خواهشمند است نظر مبارک خود را نسبت به خرید و فروش کالاهای اسرائیلی و شرکتهای حامی رژیم صهیونیستی در بلاد اسلامی اعلام فرمایید؟ مسائل جدیدج4 ص 233
حضرت امام خمینی ره: کمک به اسرائیل چه فروش اسلحه و مواد منفجره و چه فروش نفت ، حرام و مخالفت با اسلام است. رابطه با اسرائیل و عمّال آن چه رابطه تجاری و چه رابطه سیاسی ، حرام و مخالفت با اسلام است ، باید مسلمین از استعمال امتعة اسرائیل خودداری کنند. صحیفة نور ،1/139
حضرت آیت الله خامنه ای: تحریم اقتصادی دولت غاصب و به رسمیت نشناختن آن ، وظیفة همة دولتهای مسلمان است و ملّتها باید در برابر این مسئله حسّاسیّت نشان دهند و با این وسایل و با همة وسایل ممکن باید با توطئة جاری مقابله و از تأثیر آن ممانعت بعمل آید. 25/7/1370
حضرت آیت الله سیستانی: هیچ مسلمانی نمی تواند از محصولات یک کشور غیراسلامی که در حال جنگ با مسلمین است مثل اسرائیل چیزی بخرد .
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی: بر همة مسلمانان لازم است نسبت به خطر اسرائیل توجّه عمیقی داشته باشد ، امروز همة قرائن و شواهد حاکی است که این دولت غاصب در صدد مقابله با اساس اسلام است و ظلم او محدود به سرزمین فلسطین نخواهد بود ، از این جهت لازم است به هر نحوی که می توانند مخالفت و دشمنی خود را با این رژیم ابراز و از هر گونه عملی که حاکی از ارتباط یا تقویت آنان است اجتناب نمایند و تردیدی نیست که خرید و فروش از مراکزی که ولو به مقدار اندک با این رژیم مرتبط است حرام است وخصوصاً مسلمانان در بلاد اسلامی باید از معامله با آنان خودداری و اجازة حضور شرکت های حامی آنان را ندهند ، خداوند مسلمانان را از ظلم وستم این رژیم حفظ و هر چه زودتر آنان را محو و نابود سازد .
حضرت آیت الله تبریزی: خرید و فروش کالاهای مزبور، تأیید حکومت ظالم حساب می شود و جایز نیست .
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: هر نوع کمک به رژیم غاصب اسرائیل حرام است .

9- سؤال: آیا دروغگویی (خالی بندی) در نمایش فیلمها به عنوان طنز و ترویج آن چه صورت دارد؟ مسائل جدیدج4ص101
آیت الله بهجت: اگر مفسده نداشته باشد و ترویج فساد نباشد اشکال ندارد .
آیت الله سیستانی: از این جهت اشکال ندارد، چون قصد اِخبار در آن نیست .
آیت الله تبریزی: دروغ گفتن حرام است، جدّی بوده باشد یا شوخی .
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال دارد .
آیت الله فاضل لنکرانی: وجهی ندارد .
آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که قرائن و شواهدی به همراه سخنانش باشد که معلوم شود جنبة طنز دارد ، این کار ذاتاً حرام نیست، مگر اینکه مفاسد اخلاقی به دنبال داشته باشد .

10- سؤال : برخی همسایه ها با بلند نمودن صدای رادیو  و تلویزیون باعث آزار همسایه ها می شوند یا در وقتهای نامناسب سر و صدا نموده و ایجاد مزاحمت می کنند آیا عمل آنها از نظر اخلاقی مذموم است یا شرعاً نیز گناه محسوب می شود؟ مسائل جدید ج5ص73
آیت الله خامنه ای: به طورکلّی ازکارهایی که موجب اذیّت و آزار همسایگان است باید اجتناب شود .
آیت الله فاضل لنکرانی: بلی ، اذیّت و آزار همسایه حرام است .
آیت الله صافی گلپایگانی: اگر باعث اذیّت همسایه شود حرام است .
آیت الله مکارم شیرازی: ایجاد مزاحمت برای دیگران حرام است .
آیت الله سیستانی: به مقدار معمول و متعارف اشکال ندارد گرچه به هیچ نحو ایذاء همسایه سزاوار نیست .
آیت الله تبریزی: استفاده از رادیو و تلویزیون در منزل باید به طوری باشد که موجب اذیّت همسایگان نشود و چنانچه بخواهد به غنا و موسیقی لهوی گوش کند عمل مزبور حرام است هرچند موجب اذیّت همسایگان هم نشود .
آیت الله بهجت: اگر به حدّ ایذاء برسد ، شرعاً نیز گناه است .

11- سؤال : حرکت دسته های عزاداری در شبهای محرّم تا نیمه شب همراه با استفاده از طبل و امثال آن که موجب مزاحمت مردم میگردد چگونه است ؟ مسائل جدید ج5 ص117
آیت الله خامنه ای: اگر چه اقامة مراسم و شعائر دینی در زمانهای مناسب در حسینیّه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکّد است ولی واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حدّ امکان از اذیّت و ایجاد مزاحمت برای مردم بپرهیزند .
آیت الله سیستانی: سعی شود که عزاداری موجب مزاحمت دیگران نشود .
آیت الله مکارم شیرازی: عزاداری خامس آل عبا علیهم السّلام که از افضل قربات است باید به گونه ای برگزار گردد که مزاحمتی برای مردم نداشته باشد و مردم نیز در ایّام عزاداری باید تا آن جا که میسّر است همکاری کنند .
آیت الله صافی گلپایگانی: استفاده از طبل جایز نیست .
آیت الله تبریزی: درعزاداری، اظهار شعائر به نحو حلال بدون استفاده از آلات لهوی مطلوب شارع است بالاخص در شبهای تاسوعا و عاشورا  و مؤمنین تحمّل می کنند و ثواب می برند.
آیت الله بهجت: ایذاء و مزاحمت مؤمنین جایز نیست و طبل زدن هم که مطلقاً اشکال دارد .

بسم الله الرّحمن الرّحیم
دیدگاه و نظر اسلام و بعضی مراجع تقلید پیرامون بعضی از کسبها و بازیهای حرام

بخش اوّل(آیات و روایات)
1- سوره مائده آیات90 و91 : يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (90)  إِنَّما يُريدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (91) ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! شراب و قمار و بتها و ازلام‏ ( نوعى بخت ‏آزمايى)، پليد و از عمل شيطان است، از آنها دورى كنيد تا رستگار شويد! (90) شيطان مى‏خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از نماز بازدارد. آيا(با اين همه زيان و فساد، و با اين نهى اكيد،) خوددارى خواهيد كرد؟! (91) قرآن کریم با ترجمة آیت الله مکارم شیرازی نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
2- قال الله تعالى في سورة الحجّ(آیات30 و31) فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ حُنَفاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ‏.
وَ رَوَى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَرَّ بِقَوْمٍ يَلْعَبُونَ بِالشِّطْرَنْجِ قَالَ ما هذِهِ التَّماثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَها عاكِفُونَ‏.
قَالَ النَّبِيُّ ص مَنْ لَعِبَ بِالنَّرْدِ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ ثُمَّ قَالَ ص مَلْعُونٌ مَنْ لَعِبَ بِالْإِسْتِرِيقِ يَعْنِي الشِّطْرَنْجَ وَ النَّاظِرُ إِلَيْهِ كَآكِلِ لَحْمِ الْخِنْزِيرِ وَ فِي خَبَرٍ آخَرَ النَّاظِرُ إِلَيْهِ كَالنَّاظِرِ إِلَى فَرْجِ أُمِّهِ‏.
وَ قَالَ ص إِيَّاكُمْ وَ هَاتَيْنِ الْكَعْبَتَيْنِ الْمَرْسُومَتَيْنِ فَإِنَّهُمَا مِنْ مَيْسِرِ الْعَجَمِ.‏
وَ قَالَ الصَّادِقُ ع النَّرْدُ وَ الشِّطْرَنْجُ كِلَاهُمَا مَيْسِرٌ.
وَ رَوَى لَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ النَّيْسَابُورِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَيْبَةَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ سَمِعْنَا الرِّضَا ع يَقُولُ لَمَّا حُمِلَ رَأْسُ الْحُسَيْنِ ع إِلَى الشَّامِ أَمَرَ يَزِيدُ لَعَنَهُ اللَّهُ فَوُضِعَ وَ نُصِبَ عَلَيْهِ مَائِدَةٌ فَأَقْبَلَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ يَأْكُلُونَ وَ يَشْرَبُونَ الْفُقَّاعَ فَلَمَّا فَرَغُوا أَمَرَ بِالرَّأْسِ فَوُضِعَ فِي طَشْتٍ تَحْتَ سَرِيرِهِ وَ بُسِطَ عَلَيْهِ رُقْعَةُ الشِّطْرَنْجِ وَ جَلَسَ يَزِيدُ لَعَنَهُ اللَّهُ يَلْعَبُ بِالشِّطْرَنْجِوَ يَذْكُرُ الْحُسَيْنَ وَ أَبَاهُ وَ جَدَّهُ ص وَ يَسْتَهْزِئُ بِذِكْرِهِمْ فَمَتَى قَمَرَ صَاحِبَهُ تَنَاوَلَ الْفُقَّاعَ فَيَشْرَبُهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ صَبَّ فَضْلَتَهُ عَلَى مَا يَلِي الطَّشْتَ مِنَ الْأَرْضِ فَمَنْ كَانَ شِيعَتَنَا فَلْيَتَوَرَّعْ عَنْ شُرْبِ الْفُقَّاعِ وَ اللَّعِبِ بِالشِّطْرَنْجِ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَى الْفُقَّاعِ أَوْ إِلَى الشِّطْرَنْجِ فَلْيَذْكُرِ الْحُسَيْنَ ع وَ يَلْعَنْ يَزِيدَ وَ آلَ زِيَادٍ يَمْحُو اللَّهُ بِذَلِكَ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ كَانَتْ بِعَدَدِ النُّجُومِ‏.
قَالَ النَّبِيُّ ص مَنْ لَعِبَ بِالنَّرْدِ وَ الشِّطْرَنْجِ فَكَأَنَّمَا صَبَغَ يَدَهُ فِي لَحْمِ الْخِنْزِيرِ وَ دَمِهِ‏.
جامع الأخبار، الفصل الرابع عشر و المائة في الشطرنج و النرد، نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
ترجمه: فرمود خداى تعالى در سورة حج فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ حُنَفاءَ لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ
دورى كنيد از بازى كردن بشطرنج و نرد و باقى قمارها و دورى كنيد از قول دروغ و خوانندگى و غناء.
و روايت كرد عبد اللَّه بن مسعود كه گذشت پيغمبر (ص) بقومى كه بازى ميكردند بشطرنج فرمود ما هذِهِ التَّماثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَها عاكِفُونَ چيست اين بتان كه شما از براى ايشان نشسته‏ايد.
و فرمود (ص) كه هر كه بازى كند بنرد بتحقيق كه عصيان كرده است خدا را و فرمود ملعونست هر كه بازى كند با ساريق يعنى با شطرنج و نظركننده بآن مثل خورندة گوشت خوكست و در خبر ديگر نظركننده بآن مثل نظركننده است بفرج مادر خود.
و فرمود حذر كنيد از اين دو كعبتين نشان داد كه اين از قمار گبرانست.
و فرمود حضرت صادق عليه السّلام كه نرد و شطرنج هر دو قمار است.
و روايت كرد ما را عبد الواحد از محمّد بن عبدوس نيشابورى گفت حديث كرد ما را على بن محمّد بن قتيبه از فضل بن شاذان گفت شنيدم از حضرت امام رضا عليه السّلام كه چون بردند سر حضرت امام حسين عليه السّلام را بشام، امر كرد يزيد عليه اللّعنة و العذاب كه گذاشتند آن را و راست كرد خوانى پس روى آوردند او و اصحاب او عليهم اللّعنة ميخوردند و مى‏آشاميدند فقّاع را، پس فارغ شدند گفت كه آن سر را گذاشتند بر طشتى در زير تخت او و انداختند بر آن رقعة شطرنج را و نشست يزيد عليه اللعنة و بازى ميكرد بشطرنج و ذكر ميكرد حسين (ع) را و پدر او را و جدّ او را صلوات اللَّه عليهم و استهزاء مي كرد بايشان و هر گاه قمار مي كرد با مصاحب خود، فرا ميگرفت فقاع را و مى‏آشاميد آن را سه بار، پس ميريخت زيادة آن را نزديك آن طشت بر زمين، پس هر كه‏ از ما و شيعة ماست بايد كه بپرهيزد از آشاميدن فقّاع و بازى كردن شطرنج و هر كه نظر كند بفقّاع و شطرنج پس بايد كه ياد كند حسين صلوات اللَّه عليه را و لعنت كند يزيد و آل زياد را و پاك كند خداى عزّ و جلّ باين گناهان او را و اگر چه باشد بعدد ستارگان.
كاشف الاستار در ترجمه جامع الاخبار، ص142، نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
3- ابن عباس گويد: پيغمبر خدا (صلّی الله علیه و آله) در آخرين حجّ خود فرمود: از نشانه‏هاى قيامت: تباه كردن نماز، پيروى شهوات، گرايش به هوسها، بزرگ شمردن مال دنيا و دين را به دنيا فروختن است، در اين هنگام است كه دل مؤمن در درونش گداخته و آب مى‏شود مانند نمك كه در آب حل مى‏گردد بخاطر منكراتى كه مى‏بيند و نمى‏تواند تغيير داده و اصلاح كند ... سپس فرمود: و در اين زمان باشد كه ... شطرنج و قمار و موسيقى نيكو شمرده شود، امر بمعروف و نهى از منكر انكار گردد. تا اينكه فرمود: پس اينان در ملكوت آسمانها به پليدان و ناپاكان خوانده شوند.
جهاد النفس وسائل الشيعه- ترجمه صحت ص 234 تا 236 ، نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور    
4- جناب على(علیه السّلام) فرموده: پيامبر(صلّی الله علیه و آله) نهى كرد كه به چهار تن سلام كنند: به مست هنگام مستى، به آنكه مجسمه ساز است، به آنكه نرد باز است. به آنكه بازى چهارده كند. و من پنجمى مى‏افزايم به آنكه شطرنج باز است. خصال- ترجمه مدرس گيلانى ج‏1 ص 188، نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور    
5- على عليه السّلام فرمود: شش گروه شايسته سلام نيستند و شش عمل از اخلاق قوم لوط است، امّا آنان كه شايستة سلام كردن نيستند: يهودى، نصرانى، نردباز، شطرنج باز، شراب خوار، تار و طنبور زن، كسانى كه به وسيلة فحش دادن به مادرهاى همديگر خوشمزگى و شادمانى مى‏كنند و شاعران.
امّا آن كارهايى كه از اخلاق قوم لوط است: مهره بازى، بشكن زدن، سقّز جويدن، دامن كبر بر زمين ساييدن، دكمة قبا و پيراهن باز گذاردن. مشكاة الانوار- ترجمة هوشمند و محمدى فصل چهارم ،ص411 نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور    
6- اميرالمؤمنين عليه السّلام بر قومى گذشت كه شطرنج مى‏باختند، فرمود: « زمانى فرا مى‏رسد كه مردم به بازى شطرنج مى‏پردازند و جز جبّاران كسى چنين نمى‏كند و جبّار اهل آتش است.»
نيز آن سرور گروهى را ديد كه به شطرنج مشغولند و فرمود: « اين پيكره‏هايى كه به عبادت آنها ايستاده‏ايد چيست؟» بدينسان شطرنج را به بتها تشبيه كرد.
نيزازآن جناب:« بازيگر شطرنج از دروغگوترين آدميان است كه میگويد: مات (مرد) و او مات نشده است (نمرده است.)» نهج الحق وكشف الصدق ترجمه كهنسال، فصل هفدهم ص582 - نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور    
7- قال الباقر عليه السّلام: يدخل في الميسر اللّعب بالشّطرنج و النّرد و غير ذلك من انواع القمار. امام باقر ع فرموده: قمار ممنوع در اسلام شامل بازى شطرنج و نرد و ساير اقسام قمار است. روايات تربيتى ج‏2ص402 - نرم افزارگنجینة روایات نور
8- قال الرّاوي: سألت أبا جعفر(علیه السّلام) عن اللّعب بالشّطرنج؟ فقال: إنّ المؤمن لفي شغل عن اللّعب.
راوى حديث گويد: از امام محمد باقر(علیه السّلام) دربارة بازى با شطرنج سؤال كردم. فرمود: مؤمن به بازى كردن با شطرنج نمى‏رسد. الحياة با ترجمه احمد آرام ج‏1ص555 - نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
9- عبدالواحد پور مختار گفته: از امام محمد باقر(علیه السّلام) از بازى شطرنج پرسيدم، فرمود: « مؤمن از بازى بيزار است». خصال- ترجمه مدرس گيلانى ج‏1ص21 نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
10- قال الصادق عليه السّلام: الّلاعب بالشّطرنج مشرك و السّلام على اللّاهي به معصية.
امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه با شطرنج بازى مى‏كند مشرك، و سلام كردن به او گناه است.
غوالي اللآلي 2/ 111 - مستدرك الوسائل 2/ 459 - الحكم الزاهره با ترجمه انصارى ص 595 نرم افزارگنجینة روایات نور
11- عبد الأعلى گويد: از امام صادق عليه السّلام در باره تفسير فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ (: پس اجتناب كنيد از پليدى بتها، و از گفتار باطل (مانند دروغ و سخنان لهو و غنا) دورى گزينيد- حج 22: 30) پرسيدم، فرمود: پليدى از اوثان، شطرنج است، و گفتار زور، غنا و آوازه‏خوانى است.
معاني الأخبار- ترجمه محمدى ج‏2 باب 397 ص317- نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
12- امام صادق عليه السّلام را از اين آيه پرسيدند فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثانِ وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ [از پليدى پرستيدن بتها دورى گزينيد و نيز از قول‏ زور (كه همان باطل و دروغ و شهادت ناحق و سخنان لهو و غنا باشد) اجتناب و دورى كنيد] (الحجّ: آیه30) فرمود: رجس از اوثان شطرنج است و قول زور آواز لهوى با ساز.
من لا يحضره الفقيه- ترجمه غفارى ج‏5ص 396 -  نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور  
13- امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه 72 سوره فرقان فرمود : از شمار آن (مجالس باطل، لغو و بیهودگی) مجالس آوازه خوانی و شطرنج است. مستدرک الوسائل ج13 ص213 - مسائل جدیدج1ص189
14- عمر بن يزيد مى‏گويد: امام صادق (ع) فرمود: خداوند در شبى از شبهاى ماه رمضان آزادشدگانى از آتش دوزخ دارد، مگر كسى كه با مسكرى افطار كند يا دشمنى كينه‏توز يا صاحب شاهين باشد. راوى مى‏گويد: پرسيدم: صاحب شاهين چيست؟ فرمود: شطرنج باز. ثواب الاعمال- ترجمه انصارى ص127- نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
15- معمر بن خلاد گويد: از حضرت رضا عليه السّلام شنيدم ميفرمود: نرد و شطرنج مانند هم ميباشند، و هر چه روى آن برد و باخت باشد مانند قمار است. اخبار و آثار حضرت امام رضا عليه السلام ص728- نرم افزارگنجینة روایات نور
16- سليمان جعفرى از حضرت رضا عليه السلام روايت كرده كه فرمود:كسى كه به شطرنج نگاه ميكند و يا مشغول شطرنج می‏شود، مانند كسى است كه گرفتار آتش دوزخ ميگردد.اخبار وآثار حضرت امام رضا ع ص 728- نرم افزارگنجینة روایات نور

دیدگاه و نظر اسلام و بعضی مراجع تقلید پیرامون بعضی از کسبها و بازیهای حرام
بخش دوّم(استفتائاتی از بعضی از مراجع تقلید)
1- استفتائاتی از مرحوم امام خمینی (ره) راجع به شطرنج از جلد دوم استفتائات باب کسبهای حرام (قمار)
س1: آیا در اسلام شطرنج حرام است؟جواب: حرام است.
س2: اگر شطرنچ بدون پول باشد آیا باز هم حرام است؟ جواب: حرام است.
س18: بازیهای سرگرم کننده ولی بدون شرط بندی مانند شطرنج و تخته نرد و غیره چگونه است؟ جواب: بازی با آلات قمار مطلقاً حرام است.
س21: اگر شطرنج آلت قمار بودن خود را بکلّی از دست داده باشد و چون امروزه تنها به عنوان یک ورزش فکری از آن استفاده گردد بازی با آن چه صورتی دارد؟جواب: بر فرض مذکور اگر برد و باختی در بین نباشد اشکال ندارد.
در پاورقی صفحه ای که این استفتاء آمده ذکر شده است که در رابطه با سؤال و جواب فوق ، سؤال مجدّدی از حضرت امام شد که ایشان در جواب نهائی فرمودند:« جواب من در فرض سؤال بود و تا احراز نشود باید بازی نکنند ».
(به روزنامه جمهوری اسلامی تاریخ13/7/67 مراجعه شود).
2- س2: بازى كردن با آلات قمار درصورتى كه منظور برد و باخت نباشد فقط جهت تفريح و سرگرمى چه صورت دارد.
جواب ‏: بازى با آلات قمار مثل نرد و شطرنج و پاسور حرام است اگر چه قصد برد و باخت نداشته باشد. مجمع المسائل مرحوم آیت الله گلپايگاني ج‏2 ص 14 - نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
3- سؤال: بازی با شطرنج و پاسور حکمش چیست؟ مسائل جدید(تنظیم شده توسط آقای سیّد محسن محمودی) ج1ص189
آیت الله خامنه ای: بازی با آلات قمار بدون برد و باخت هم حرام است و بازی شطرنج اگر آلت قمار نباشد ، بدون برد و باخت اشکال ندارد.
آیت الله فاضل لنکرانی: بازی با آلات قمار مطلقاً حرام است.
آیت الله سیستانی: شطرنج مطلقاً حرام است و پاسور اگر همچنان در عرف قمار باشد بازی بدون برد و باخت با آن به احتیاط واجب جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: مطلقاً حرام است.
آیت الله تبریزی: بازی با آلات قمار چه با برد و باخت مالی باشد یا بدون آن جایز نیست و پاسور از آلات قمار است و شطرنج نیز تا وقتی که محرز نشود از آلت قمار بودن خارج شده بطوری که در هیچ مجتمعی قمار با آن متعارف نباشد ، بازی با آن چه با برد و باخت مالی باشد یا بدون آن ، جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: اگر شطرنج در عرف عام از صورت قمار خارج شده باشد و به عنوان ورزش شناخته شود مانعی ندارد و بازی با پاسور بدون برد و باخت نیز اشکال دارد.
آیت الله بهجت: با برد و باخت حرام قطعی است و بدون برد و باخت به احتیاط شدید ، حرام است.
4- استفتائاتی از أجوبة الاستفتاءات (بالفارسيه)آیت الله خامنه ای ص245و246 نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور
س 1115: با توجه به اين كه در بيشتر مدارس بازى با شطرنج رواج دارد آيا بازى با آن و برگزارى دوره‏هاى آموزشى آن جايز است؟ج: اگر به نظر مكلّف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در اين صورت بازى با آن بدون شرط بندى اشكال ندارد.
س 1116: بازى با وسايل سرگرمى از جمله پاسور چه حكمى دارد؟ و آيا بازى با آنها براى سرگرمى و بدون شرط بندى جايز است؟ج: بازى با چيزى كه عرفاً از آلات قمار محسوب مى‏شود، مطلقاً حرام است هر چند براى سرگرمى و بدون شرط بندى باشد.                        
س 1126: اگر بعضى از وسيله‏هاى بازى در شهرى از آلات قمار محسوب شوند ولى در شهر ديگرى از آلات قمار محسوب نشوند، آيا بازى با آنها جايز است؟ج: بايد عرف هر دو مكان رعايت شود به اين معنى كه اگر آن وسيله‏ها در يكى از دو شهر از آلات قمار محسوب شوند و در گذشته هم در هر دو مكان از آلات قمار بوده‏اند، در حال حاضر هم بازى با آنها حرام است.
5- سؤال: نظرحضرتعالی درمورد شعبده بازی ودعوت ازاین افراد وصرف هزینه دراین امورچگونه است؟ مسائل جدید ج1ص83   
مرحوم امام خمینی(ره) و آیت الله گلپایگانی(ره): دعوت کردن از شعبده بازها به منظور شعبده بازی در مجالس حرام است و باید از آن اجتناب کرد. پول دادن به شعبده بازها برای شعبده بازی نیز حرام است.
آیت الله اراکی(ره): شعبده بازی بنابراحتیاط واجب جایز نیست و باید از دعوت کردن آنها نیز خودداری کرد.
آیت الله خامنه ای: شعبده بازی حرام است ولی هر تردستی شعبده نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: بازی هایی که به عنوان نمایش و سرگرمی و تفریح در بعضی مجالس مشاهده می شود که تردستی و زرنگی شخص را نشان می دهد و غرضی جز آن در کار نیست، اشکالی ندارد امّا اگر برای اغفال مردم باشد، نوعی سحر است که کسب آن حرام و حضور در آن مجلس هم حرام است.
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر منجر به سحر شود حرام است.
آیت الله بهجت: جمیع اقسام آن حرام است مگرآنکه قسمی باشد که خود عمل جایز و خارج از لهو خاص باشد و غرض هم باطل نباشد بلکه عقلائی و مشروع باشد.
آیت الله صافی گلپایگانی: شعبده بازی عبارت است از این که شعبده باز غیر واقع را  به سبب سرعت حرکات به صورت واقع نشان میدهد و این عمل شرعاً حرام است، وجهی که در مقابل این عمل می گیرند و همچنین پول دادن در مقابل این گونه اعمال اشکال دارد.
آیت الله تبریزی: شعبده باز به شعبده بازیش مستحقّ مزد نمی شود و صرف مال در مثل این امور صرف در باطل است.
6- سؤال: بازیهایی رایج گردیده که فرد سکة پولی را در دستگاه قرار می دهد ، ممکن است چیزی برنده شود یا نشود ، آیا به این بازیها قمار صدق میکند؟ و شرعاً این بازیها چگونه است؟چون در اکثر پارکها، فروشگاهها و مکانهای عمومی رایج گردیده است. مسائل جدید ج3ص213
آیت الله خامنه ای: جایزنیست.
آیت الله فاضل لنکرانی: بلی ، حرام است.
آیت الله تبریزی: قماراست و بازی با آن جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی: این کار نوعی قمار محسوب می شود و جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی: مفروض سؤال شبه قمار و اکل مال به باطل است و جایز نیست.
آیت الله بهجت: اشکال دارد.
آیت الله سیستانی: قمار است.
7- سؤال: خواندن کتابها و اشعار مبتذل که موجب تحریک شهوات یا بدآموزی های اخلاقی می شود از نظر شرعی چگونه است؟ مسائل جدید ج5 ص153
آیت الله خامنه ای و آیت الله بهجت و آیت الله مکارم شیرازی: جایز نیست .
آیت الله سیستانی: اگر بیم وقوع در گناه باشد جایز نیست .
آیت الله تبریزی: اتلاف عمر و مایة حسرت است و اگر به قصد انزال باشد استمنا محسوب میشود و حرام است .
آیت الله صافی گلپایگانی: حرام است .

مسح سر با موهای روغن زده

سؤال: مسح سر با موهاي روغن ‌زده چه حكمي دارد؟.

جواب: اگر روغن به ‌قدري زياد نباشد كه مانع از رسيدن آب وضو در حال مسح به موها يا پوست جلوي سر باشد، اشكال ندارد.

سر زدن حَدَث در بین غسل

سؤال: اگر در بين غسل حَدَثي از انسان سر زند [مثل بول و...] آيا غسل را باطل مي ‎كند؟.

جواب: غسل باطل نمي ‎شود؛ ولي براي كارهايي مانند نماز كه به طهارت نياز دارد، پس از غسل، واجب است وضو بگيرد.

مسافت بیش از چهار فرسخ دانشجویان

سؤال: دانشجويي كه وطن و محل تحصيل او بيش از چهار فرسخ شرعي [تقريباً ۲۲ كيلومتر] فاصله دارد و تقريباً هر روز اين مسير را براي تحصيل مي ‎رود و برمي‎گردد، درباره نماز و روزه چه تكليفي دارد؟.

جواب: چنانچه حداقل سه ماه رفت و آمد دارد در غير سفر اول، نماز تمام، و روزه صحيح است.

سر برداشتن از رکوع و سجود، زودتر از امام جماعت

سؤال: كسي كه عمداً زودتر از امام جماعت سر از ركوع يا سجده بلند كند، آيا نمازش باطل مي‎شود؟.

جواب: اگر مأموم عمداً كارهاي نماز را مانند ركوع و سجود جلوتر از امام انجام دهد، نماز جماعتش صحيح است و تنها معصيت كرده است.

وظیفه فرزند هنگام صدا زدن پدر قبل از نماز

سؤال: اگر قبل از نماز، پدري با فرزندش كار داشته باشد و او را صدا بزند، وظيفه پسر چيست؟.

جواب: اگر وقت نماز تنگ است، بايد نماز را بخواند و بعد به سراغ كار پدر برود؛ اما اگر وقت وسعت دارد، مي‎تواند كار پدر را مقدّم بدارد؛ بلي اگر تأخير در انجام فرمان پدر، موجب رنجش خاطر او مي‎شود، در وسعت وقت، بايد امر پدر را مقدم بدارد.

صله رحم تلفنی

سؤال: چه موقع قطع رحم جايز است؟.

جواب: صله رحم حتّي با خويشاوندانِ فاسق واجب است و لازم است در ارشاد آنان تلاش شود. بلي چنانچه سختي و مشقّتي در بين باشد، صله رحم وجوب ندارد؛ ولي بايد توجّه داشت كه لازم نيست اين عمل با رفتن به منزل ارحام و مهماني‌ كردن و مهمان ‌شدن و... انجام گيرد. همين اندازه كه قطع رحم نشود، كافي است و اين كار با پيغام‌ فرستادن يا تماس تلفني يا نوشتن نامه يا سلام‌كردن هم محقّق مي ‎شود.

استخاره و عمل به آن؟!

سؤال: استخاره چيست و عمل به آن واجب است يا خير؟.

جواب: استخاره طلب خير از خداوند متعال است و در همه حال خوب است و لکن آنچه در عرف اصطلاحاً به آن استخاره مي‌ گويند مورد آن جايي است كه در انجام كاري، شخص، تحقيق خود را انجام داده ولي به نتيجه نرسيده و مردّد باقي مانده است، كه مي ‎تواند استخاره كند. عمل به استخاره واجب نيست لكن اگر استخاره بد آمد، بهتر است با آن مخالفت نشود.

حکم تقلّب

سؤال: تقلّب چه حكمي دارد؟.

جواب: تقلّب نوعي خيانت است و جايز نيست؛ و خيانت در مسائل علمي، از ساير موارد، زشت‎تراست و در شأن مسلمان نيست.

منبع: احکام نوجوانان- آیت الله العظمی صافی گلپایگانی