تفال به قرآن، درست یا نادرست؟

پرسش:

آيا تفأل زدن به قرآن صحيح است؟

پاسخ:

با سلام و اهدای محبت

در كتاب اصول كافى،كتاب فضل قرآن باب نوادر حديث 7 (آخرهاي اصول كافي )حضرت صادق ‏عليه‏ السلام تفأل زدن به قرآن را نهى كرده ‏اند و در توضيح آمده است كه تفأل زدن به قرآن امكان دارد باعث بدگمانى به قرآن شود. اين در حالى است كه مفاتيح الجنان در حديثى از رسول اكرم‏صلى الله وعليه وآله تفأل زدن به قرآن را مجاز شمرده است. آيا تفأل زدن به قرآن صحيح است.
جواب: تفأل بر دو قسم است: تفأل به خير و تفأل به بدى كه همان فال بد زدن است كه در عربى «تطيّر» و «طيره» مى ‏نامند و ريشه اصلى آن كلمه «طير» به معنى «پرنده» مى ‏باشد و از آن جا كه عرب فال بد را غالبا. به وسيله پرندگان مى ‏زد، گاهى صداى كلاغ را به فال بد مى ‏گرفت و گاهى پريدن پرنده‏اى را از دست چپ نشانه تيره روزى مى ‏پنداشت. كلمه «تطيّر» به معنى فال بد زدن به طور مطلق آمده است. به همين جهت در روايات - تفسير نمونه، ج 6، ص 316.
اسلامى مذمت و نهى از تفأل شده، همان طور كه در قرآن مجيد كراراً به آن اشاره گرديده و محكوم شده است، از جمله در حديثى از پيغمبر اكرم ‏صلى الله وعليه وآله نقل شده كه: «الطيره شرك». فال بد زدن و آن را مؤثر در سرنوشت - تفسير نمونه، ج 6، ص 318.
آدمى دانستن يك نوع شرك به خدا است».
اين حديث مطلق است و شامل قرآن و غير آن مى ‏شود.
قسم دوم، تفأل به خير است. در حديث است كه پيامبرصلى الله وعليه وآله فرمود: «تفألوا بالخير تجدوه؛ كارها را به فال نيك بگيريد و اميدوار باشيد تا به آن برسيد». طلب خير با قرآن كه استخاره مى‏باشد، از قسم دوم است، كه‏ مرحوم حاج شيخ عباس قمى در مفاتيح الجنان ذكر فرموده و آن را مجاز دانسته ‏اند. علماى عصر حاضر از جمله امام خمينى استخاره را كه «طلب خير از خدا كردن است» به وسيله قرآن مجاز دانسته ‏اند. ايشان مى ‏فرمايد: «مشورت با خداوند متعال و استخاره از طرق مأثوره براى رفع تحير اشكال ندارد».
- امام خمينى، استفتائات، ج 2، ص 28.
بنابراين به گفته مرحوم مجلسى بايد روايات نهى شده از تفأل به قرآن را تأويل كرد؛
اوّلاً: بگوييم مراد از اين احاديث نهى از فال گشودن از قرآن است كه احوال آينده را از آيات استنباط كنند، چنان كه برخى از جاهلان اين آيه را وسيله روزى خود كرده، به اين نحو مردم را فريب مى‏دهند.
ثانياً: مراد از اين روايات، نهى از تفأل و تطمير باشد كه اكثر خلق از ديدن و شنيدن بعضى امور، فال بد مى‏زنند و بعضى را بر خود مبارك و بعضى را شوم مى ‏گيرند، يعنى از شنيدن بعضى از آيات، فال نيك و فال بد مى‏گيرند. شايد حكمتش اين باشد كه باعث كم اعتقادى مردم به قرآن نگردد، اگر موافق نيفتاد. بنابراين، - ابوالفضل طريقه دار، استخاره و تفأل، ص 128.
حديث نقل شده از اصول كافى نيز از اين قبيل روايات است.

موفق باشيد