آشنایی با مرکز آموزش مجازی حوزه خواهران

آشنایی با فعالیت های مرکز آموزش مجازی حوزه علمیه خواهران
مقدمه
در آموزش  سنتي كه شايد به  درازاي عمر  بشر قدمت  داشته باشد ، شيوه ­هاي  مختلفي مورد استفاده قرار مي­ گرفته و مي گيرد ؛ شيوه­ هايي جهت درگير نمودن سمع و بصر و ساير حواس علم آموزان. برخي از مدعيان بهره گيري از شيوه هاي نوين و نيز مدعيان ابداع شيوه ­هاي جديد، به اين مهم توجه ندارند كه  بيشتر مواردي كه خود را مبدعش  مي دانند در طول تاريخ مورد استفاده بوده است . شايد بتوان از آموزش شكار و نبرد، به عنوان اولين كلاس ­هاي كارگاهي و مهارت­ محور نام برد . پدري كه جهت  آموزش فرزندش ، در حضور او  ماهي­گيري مي­كرد، شايد از اولين كساني بوده كه رسانه فيلم و آموزش تصويري را به كار برده­ اند. كمي بعدتر، استادي كه در حضور شاگردان وضو مي گرفت از همين شيوه بهره برده و معلمي كه مدارهاي الكتريكي را بر روي تابلو رسم مي­ نمود در واقع كاري را مي كرد كه حالا بر عهده كساني است كه فايل­ هاي تصويري، يا فلش و يا پاورپوينت را تهيه مي­ كنند. از قديم الايام، ماهيت بعضي از درس­ها، ايجاب مي­ كرده كه اساتيد محور هاي تحقيقاتي را تعيين نموده و محصلين را به كنكاش و تكاپوي علمي مشغول سازند، همان كه امروزه تحت عنوان درس ­هاي پژوهش ­محور معرفي مي ­گردد.
يكي از مهم­ترين مواردي كه امروزه به آن مي­ باليم اين است كه آموزشگاه ­هاي معتبر ما، قبل از ارائه هر درس، از يك تيم متخصص در تكنولوژي آموزشي بهره مي­ گيرند تا بهترين شيوه انتقال مطالب را در مورد آن درس، بررسي نموده و راه به كارگيري­ اش را تعيين نمايند. جاي سوال است كه آيا در اعصار گذشته، اساتيد هر علم، همين كار را نمي­ كردند و آيا بين آموزش فرمول­ هاي رياضي و آموزش نحوه پانسمان زخم ­ها فرقي قائل نبودند؟ آيا رياضي را با استفاده از رسم نمودار ها و پزشكي را با تشريح اعضاي بدن تدريس نمي­ كردند؟ انصاف اين است كه همه اين موارد مد نظر بوده؛ ولي اين را هم مي ­پذيريم كه تجربيات بشر، موجب شده كه در علوم مختلف ظرائف جديدي رخ بنمايد و اساتيد در انتخاب شيوه­ ها متبحرتر گردند و چه بهتر كه در آموزشگاه­ ها، گروهي از آموزگاران، وقت خود را صرف شناسايي و تحليل روش ­هاي مختلف نموده و با تشكيل تيم تكنولوژي آموزشي، تجربيات خود را به اساتيد هر علم منتقل ساخته و در اين راستا خدمت رساني نمايند.
هنر اكثر آموزشگاه­ هاي نوين در اين است كه آن شيوه­ هاي سنتي را مدرن نموده و با استفاده از امكانات به روز، از يك سو بر كميت و كيفيت آموزش بيافزايند و از سوي ديگر به كارگيري شيوه ­هاي سنتي را سهل­ تر نمايند تا ديگر لازم نباشد كه مثلا هنرآموز خلباني، در اولين جلسات آموزش، به پرواز حقيقي و پرخطر بپردازد، بلكه بتواند در محيطي امن و با كمك برنامه ­هاي شبيه ساز، همان حس و حال پرواز حقيقي را تجربه نمايد. قدم بسيار بزرگي كه در عصر حاضر در اين راستا برداشته شده استفاده از ابزارهاي الكترونيكي و بخصوص بهره­ مندي از امكانات متنوع رايانه و نيز عملي سازي تجربيات اساتيد در زمينه نحوه انتقال مطالب است. اين باعث شده كه فعالان عرصه آموزش، ابتدا از متخصصين تكنولوژي آموزشي بهره برده و بهترين شيوه براي انتقال داده ­ها را براي انواع مختلف علوم، تعيين كرده و سپس با استفاده از امكانات نوين، سعي در پياده سازي آنها نمايند. به علاه آموزشگاه ­ها (كه بالطبع مايل به توسيع گستره تاثير خويش هستند) سعي مي­كنند امكان آموزش را براي كساني فراهم آورند كه (به هر دليلي) استفاده از كلاس ­هاي حضوري برايشان ممكن نيست
جهت تعامل مناسب­ تر بين ما و مخاطبين گرامي، از اين به بعد، شيوه سنتي كه مستلزم حضور فيزيكي شاگردان در محضر استاد بود را شيوه «حضوري» مي­ ناميم و استفاده از ابزار جديد جهت استفاده غير مستقيم از محضر اساتيد را شيوه «غيرحضوري» نام مي­ نهيم.
 
مختصري درباره حوزه علميه خواهران
در طول تاريخ، بانوان گرانقدري يافت مي­شدند كه دوشادوش مردان، علم سنگين علوم اهل بيت عليهم­ السلام را بر دوش مي­ گرفتند؛ اما ويژگي­ هاي خاص بانوان و وظايف عرفي و شرعي آنها و نيز برخي حساسيت­ هاي حاكم بر جوامع مختلف، مانع از آن مي­شد كه مدارسي براي بانوان تاسيس شود و همانند مدارس برادران طلبه، خدمات رساني نمايد. همين ضعف، موجب شده بود كه قشر بزرگي از جامعه اسلامي از كسب علوم مختلف ديني محروم و يا كم بهره بمانند؛ قشري كه حقيقتا بار سنگين تربيت امت اسلامي را بر دوش دارند.
پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي، علاقه به فراگيري علوم ديني در بين اقشار مختلف مردم افزايش چشمگيري يافت. به همين سبب، حوزه­ هاي علميه كه پرچم­دار گسترش علوم اسلامي و تعاليم اهل بيت عليهم­ السلام هستند بر آن شدند تا از حداكثر ظرفيت خود استفاده كنند و هر چه بيشتر، از زلال معارف ديني، تشنگان و مشتاقان را سيراب نمايند و از آنجا كه تعداد زيادي از داوطلبين، زنان مسلمان جامعه بودند، ايجاد ساز و كار مناسب و گسترده جهت تعليم بانوان علاقه­مند به علوم ديني ضرورت يافت.
بررسي شرايط ويژه خواهرانِ علاقه­ مند، موجب شد كه امر آموزش بانوان در دو سبك عمده­ ي «حضوري» و «غيرحضوري» پيگيري شود. در بخش حضوري، بيشتر از شيوه ­هاي سنتي استفاده مي­ شود؛ ولي در بخش غيرحضوري، به ناچار بايد از شيوه «آموزش الكترونيكي» بهره برد.
 
تعريف آموزش الكترونيكي
آموزش الكترونيكي به مجموعه ­اي از فعاليت­ هاي آموزشي اطلاق مي ­شود كه ركن اساسي تعليم در آنها، به كارگيري فن­آوري و استفاده از ابزارهاي الكترونيكي صوتي و تصويري است. در اين نحوه از آموزش، با ساماندهي اطلاعات و بهره گيري از امكانات مختلف، كيفيت و كميت آموزش افزايش مي­يابد.
مي­توان اين شيوه آموزشي را به گونه­اي طرح ريزي كرد كه تحت وب قرار گرفته و مديريت آموزشي را محقق سازد تا مسئولين بتوانند فعاليت­ هاي آموزشي فراگيران را گام به گام رصد نمايند. البته اين امر در صورتي ميسر مي­ گردد كه امكانات لازم، هم در اختيار آموزشگاه و هم در دسترس دانشجويان باشد؛ لذا كساني مي­توانند تحت اين تعليم قرار گيرند كه به امكاناتي هم­چون رایانه و اينترنت، دسترسي داشته و جهت بكارگيري ابزار لازم، اطلاعات و فرصت كافي داشته باشند. بديهي است كه فقدان هر يك از اين امور، آموزش تحت وب را ناكام مي­ سازد.
با توجه به اين مطلب حوزه علميه خواهران در بخش غيرحضوري، بر آن شد تا دو سبك مختلف، طرح ريزي نمايد؛ يك شيوه با عنوان «مجازي» و يك شيوه با عنوان «مكاتبه­ اي».
 
تعريف دو شيوه آموزشيِ «مجازي» و «مكاتبه اي»
 همانطور كه گذشت اگر بتوان در آموزش غيرحضوري، از امكانات رایانه ای و شبكه ­اي استفاده كرده و دنياي مجازي وب را در خدمت آموزش درآورد، ظرفيت ­ها و امكانات زيادي در اختيارمان قرار مي­ گيرد. به همين منظور، سياست اصلي مسئولين آموزش غيرحضوري بر اين است كه شيوه آموزش مجازي را گسترش داده و خدمات مناسب و امكانات كافي را در اين بخش ايجاد نمايند.
در مواردي كه به هر دليل، استفاده از اين امكانات، مقدور نباشد به ناچار از شيوه «مكاتبه­ اي» استفاده مي­ شود. ركن اساسي تعليم در شيوه مكاتبه ­اي، ارسال بسته­ هاي آموزشي براي فراگيران است. متاسفانه در اين شيوه، ارتباط معلم و متعلم و نيز نظارت بر روند تحصيل دانشجو و پيگيري مدام فعاليت ­هايش ميسور نبوده و محصلين از بسياري از خدمات آموزشي محروم مي­مانند. لذا توصيه اكيد مسئولين بر اين است كه فراگيران، شيوه مجازي را مقدم داشته و فقط در صورت ناچاري و از باب «ما لا يُدرَك كلّه لا يُترَك كلّه»، از شيوه مكاتبه ­اي استفاده نمايند.
پر واضح است كه تحصيل با روش «مجازي» و «تحت وب»، امكانات و قابليت ­هاي خاصي را مي­ طلبد و نيز طلاب را ملزم به رعايت امور و انجام فعاليت­ هايي مي­ نمايد كه در روش «مكاتبه ­اي» ضرورتي ندارند؛ اما آنچه كه شيوه مجازي را پر اهميت و مفيد مي­ سازد اين است كه در اين شيوه، سعي مسئولين بر آن است كه از يك سو، كلاس ­هاي حضوري را شبيه سازي نموده و بيشترين استفاده را از تجربيات شيوه سنتي به عمل آورند و از سوي ديگر، استفاده از ابزار مدرن و به كارگيري فرصت­هاي طلايي و جديد را براي محصلين فراهم سازند.
از آنجا كه هدف اصلي محصلين علوم ناب اسلامي، ارتقاي سطح دانش و نيز بهترين استفاده از فرصت­ هاست، شيوه آموزش مجازي با استقبال خوبي مواجه بوده كه اين امر، بار مسئوليت مديران اين بخش را سنگين­تر مي­نمايد.
 
آموزش مجازي در حوزه علميه خواهران
طبيعي است كه طلاب محترمي كه از اين شيوه استفاده مي­كنند بايد آئين نامه ­ها و شيوه­ نامه­ هاي مربوطه را از مسئولين آموزش دريافت و مطالعه نمايند؛ اما مي­توان در اين نوشتار اشاره مختصري به برخي از شاخصه­ هاي اين شيوه نمود.
 
شاخصه ­هاي اصلي در اين شيوه آموزشي عبارتند از:
1. هر يك از طلاب به كمك نام كاربري و رمز عبور شخصي خود مي­توانند وارد سامانه آموزش مجازي شده و از امكانات آن بهره ببرند.
2. در ابتداي هر ترم تحصيلي، دروسي را كه هر يك از طلاب انتخاب نموده ­اند براي آن ها بارگزاري مي­ گردد.
3. طلاب در طول ترم، درس­هايي كه به شيوه ­هاي مختلف از جمله  Html توليد و در سامانه بارگزاري شده ­اند را مطالعه نموده و از امكانات آن استفاده مي­كنند. تمام اهتمام مسئولين در بخش توليد محتوا بر اين است كه اين دروس از غناي كافي، كارآيي لازم و نيز جذابيت بالا برخوردار باشند. نحوه استفاده از اين درس­ها، نيازمند توضيح مفصلي است كه خلاصه ­اش از اين قرار است:
الف) سامانه به گونه­اي طراحي شده كه قبل از مطالعه و تسلط بر درس­ هاي قبل نمي­ توان درس­هاي بعدي را مطالعه نمود.
ب) حضور طلاب در سامانه و روند باز نمودن درس­ ها و مطالعه صفحات آن ها، در نرم افزار هاي LMS ثبت مي­ شود و در اختيار مسئولين آموزش قرار مي­ گيرد.
ج) در انتهاي هر درس، مجموعه­ اي از سوالات قرار گرفته كه دانش پژوه، بعد از مطالعه صفحات درس، آنها را پاسخ مي­ دهد. پس از اتمام پاسخگويي، نمره طلبه نمايش داده مي­ شود كه در صورت دريافت نمره مطلوب، مجوز ورود به درس بعدي صادر مي­ گردد.
4. فراگيران مي ­توانند از كلاس­ هاي رفع اشكال، كه به طور منظم در هر هفته و با حضور اساتيد مجرّب تشكيل مي­ شود، بهره برده و به حل اشكالاتي بپردازند كه در طول يك هفته مطالعه، با آن برخورد كرده ­اند.
5. طلاب محترم مي­ توانند اشكالات و نارسايي ­هاي احتمالي در درس­ هاي توليد شده را با مسئولين در ميان بگذارند تا به كمك اساتيد، بسته­ هاي كمك آموزشي تهيه گرديده و از طريق سامانه (و عموما از طريق تالار اخبار دروس) در اختيار فراگيران قرار گيرد.
 
نكته آخر اينكه:
مسئولين آموزش در بخش مجازي در نظر دارند امكانات را در حد وسع خود در اختيار طلاب قرار دهند و به همين منظور تصميماتي اتخاذ گرديده؛ از جمله ايجاد انجمن­ هاي مختلف علمي و فرهنگي، تشكيل كتابخانه ديجيتال، راه ­اندازي مجله الكترونيكي و نشر دست­آوردهاي طلاب، شناسايي و بكارگيري نخبگان در عرصه­ هاي مختلف علمي فرهنگي تبليغي و نيز معرفي طلاب برتر. بعضي از اين امور به انجام رسيده و مواردي هم در دست اقدام است.
 
آموزش مكاتبه ­اي در حوزه علميه خواهران
طبيعي است كه طلاب محترمي كه از اين شيوه استفاده مي­كنند بايد آئين نامه­ ها و شيوه ­نامه­ هاي مربوطه را از مسئولين آموزش دريافت و مطالعه نمايند؛ اما مي ­توان در اين نوشتار اشاره مختصري به برخي از شاخصه ­هاي اين شيوه نمود.
 
شاخصه ­هاي اصلي در اين شيوه آموزشي عبارتند از:
1. طلاب محترم در ابتداي هر ترم، بسته­ هاي آموزشي شامل كتب و لوح فشرده مربوط به دروس انتخابي ­شان را دريافت مي كنند.
2. در مورد درس ­هايي كه نيازمند تدريس باشند، در لوح ­هاي فشرده فقط صوت آموزشي مربوط به هر درس ارائه مي ­گردد.
3. در هر ترم، زمان خاصي اعلام خواهد شد تا طلاب مكاتبه ­اي، در آن زمان در سامانه حضور يافته و اشكالاتي كه در طول يك ترم داشته­ اند را با اساتيد هر درس مطرح نمايند.
 
نكته آخر اينكه:
با وجود محدوديت­ هاي آموزش مكاتبه­ اي،  مسئولين آموزش در نظر دارند امكانات را در حد وسع خود در اختيار طلاب قرار دهند؛ از جمله اينكه سعي بر اين است كه صوت ­هاي تهيه شده از بهترين كيفيت ممكن برخوردار بوده و نيز جهت ارائه بسته ­هاي آموزشي ساده­ ترين، سريع­ترين و ارزان­ترين راه انتخاب گردد.

جهت ورد به سایت آموزش مجازی خواهران به آدرس زیر رجوع کنید:

http://vu.whc.ir