مهمترين تأثيرات حج از ديدگاه قرآن چيست؟

پرسش:
مهمترين تأثيرات حج از ديدگاه قرآن چيست؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
 الف) ايجاد روحيه اخلاص در انسان؛ انگيزه انجام حج و عمره، قرب به خداوند است.قرآن در اين باره مى فرمايد: (و اَتِمُّوا الحَجَّ و العُمرَةَ لِلّهِ؛[5]و براى خدا حج و عمره را به پايان رسانيد) حركت از راه هاى دور و نزديك و تحمّل سختى هاى راه و آمدن به سرزمينى خشك و گرم و انجام اعمالى سخت و دشوار در هواى گرم و طاقت فرسا، براى اطاعت از فرمان خداوند روحيه اخلاص و تعبد را در انسان زنده و تقويت مى كند.
ب) منافع اقتصادى؛ از چيزهاى كه در موسم حج انجام مى گيرد فعّاليت هاى اقتصادى است. قرآن در اين باره مى فرمايد: (لَيسَ عَلَيكُم جُناحٌ اَن تَبتَغوا فَضلاً مِن رَبِّكُم؛[1]بر شما گناهى نيست كه [در سفر حج] فضل پروردگارتان [= روزى خويش] را بجوييد.)
ج) مساوات و عدم تبعيض؛ همه كسانى كه براى مراسم حج به مكّه مى روند در هر مقام و رتبه اى باشند و از هر منطقه اى آمده باشند، با لباسى يك شكل و در مكانى واحد و اعمالى يكسان مراسم حج را به جا مى آورند. قرآن كريم در اين آيه به اين نكته اشاره دارد: (الَّذى جَعَلناهُ لِلنّاسِ سَواءً الْعاكِفُ فيهِ و البادِ؛[3]مسجدالحرام را براى مردم اعم از مقيم در آن جا و باديه نشين، يكسان قرار داديم.)
د) تمرين كنترل غريزه جنسى و دورى از گناه؛ در ايام مراسم حج، تمتعات جنسى، جدال و گناه حرام است و برخى گناهان كفاره دارد. اين حكم يك نوع تمرين خويشتن دارى است. قرآن در اين باره مى فرمايد: (الحَجُّ اَشهُرٌ مَعلوماتٌ فَمَن فَرَضَ فيهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ و لا فُسوقَ و لا جِدالَ؛[4]حج در ماه هاى معينى است. پس هر كس در اين[ماه]ها، حج را [بر خود] واجب گرداند [بداند كه] در اثناى حج، هم بسترى و گناه و جدال [روا]نيست.)[5]
در روايات نيز آثار زيادى براى حج بيان شده كه برخى از آن ها عبارتند از:
1. سبب رحمت الهى؛
2. همبستگى دينى؛
3. شست و شوى گناهان؛
4. رونق اقتصادى؛
5. پاكى جسم و روح؛
6. بى نيازى؛
7. خير دنيا و آخرت؛[10]

[1]. بقره/196.
[2]. بقره/198.
[3]. حج/25.
[4]. بقره/197.
[5]. ر.ك: تفسير جامع آيات الاحكام، زين العابدين قربانى لاهيجى، ج 4، ص 329 ـ 339.
[6]. ر.ك: حج در قرآن و روايات، محمّدى رى شهرى؛ الحج و العمرة فى الكتاب و السنة، همو.