امر به معروف و نهى از منكر از منظر قرآن؟

پرسش:

 امر به معروف و نهى از منكر از منظر قرآن را با توجه به وضع امروزى جامعه تشريح نماييد.

پاسخ:

با سلام و احترام

 دو وظيفه بزرگ "امر به معروف و نهى از منكر" از نظر قرآن داراى اهميت فوق العاده‏اى است تا جايى كه اين كتاب انسان ساز الهى، رمز برترى امت اسلامى بر امت‏هاى گذشته را عمل به امر به معروف و نهى از منكر دانسته است: "شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسان آفريده شديد (چه اين كه) امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنيد، و به خدا ايمان داريد".(1)

در منطق قرآن نه تنها وظيفه هر فرد، انجام امر به معروف و نهى از منكر است، بلكه لازم است گروهى هم به عنوان آمران به معروف مسئوليت پاك سازى محيط زيست را از آلودگى به گناه و فساد به عهده گيرند.

در جاى ديگر فرمود: "بايد از ميان شما جمعى دعوت به نيكى كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند و آن‏هإ؛ّّ رستگارانند".(2)

در اين آيه آمران به معروف و ناهيان از منكر به عنوان رستگاران معرفى شده‏اند، و در آيه ديگر عمل به اين دو تكليف، نشانه ايمان شمرده شده است: "هر مردان و زنان با ايمان، يا روياروى يكديگرند؛ امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنند".(3)

علاوه بر آيات فراوان، احاديث زيادى در منابع معتبر اسلامى درباره اهميت اين دو تكليف بزرگ اجتماعى وارد شده است كه نشان مى‏دهد ترك اين دو وظيفه موجب خطرات و عواقب شومى در جامه مى‏شود.

امام باقر(ع) فرمود: "امر به معروف و نهى از منكر دو وظيفه بزرگ الهى است كه بقيه فرائض با آن‏ها بر پا مى‏شود، و به وسيله اين دو راه‏ها امن مى‏گردد، و كسب و كار مردم حلال مى‏شود؛ حقوق افراد تأمين مى‏گردد، و در سايه آن‏ها زمين‏ها آباد مى‏گردد، از دشمنان انتقام گرفته مى‏شود، و در پرتو آن همه كارها روبه راه مى‏شود".(4)

از ديد كتاب و سنت، امروز در جامعه اسلامى مانند همه دوران‏ها وظيفه همه است كه به اين تكليف مهم عمل نمايند و نگذارند با تعطيل اين نظارت عمومى، جامعه اسلامى در ورطه سقوط اخلاقى ومفاسد اجتماعى قرار گيرد، زيرا كه امر به معروف و نهى از منكر در حقيقت ضامن اجراى بقيه وظايف فردى و اجتماعى است و در حكم روح و جان آن‏ها محسوب مى‏شود، و با تعطيل آن‏ها تمام احكام و اصول اخلاقى ارزش خود را از دست خواهد داد.

1 - آل عمران (3)، آيه 110.

2 - آل عمران (3)، آيه 104.

3 - توبه (9)، آيه 71.

4 - وسائل الشيعه، ج 11، ص 395، حديث 6.