به هرکس خوبی میکنم، با بدی جواب میدهد؟

پرسش:

چرا در جامعه به مردم خوبي مي كني، اما در مقابل بدي مي بيني؟!

پاسخ:

سلام و درود پروردگار بر شما همراه و یاور گرامی
خداوند متعال در قرآن مي فرمايد: " من جاء بالحسنهْْ فله عشر أمثالها؛ هر كسي كار نيكويي كند، او را ده برابر آن پاداش خواهد بود".[1]
بشر در طول زندگي به يكديگر وابستگي هاي روحي، عاطفي، مادي و ... دارند و اين نياز همواره به عنوان يك ضرورت احساس مي‌شود. در عين حال همه انسان ها با سليقه خاصي آفريده نشده اند. بعضي به طرف علم، بعضي به طرف تجارت و كسب مال مي روند و بعضي از هر دو بهره مندند و بعضي از هر دو محرومند.
پس مي بايست نوعي تعامل و توافق بين افراد بشر وجود داشته باشد تا همگان از منابع عمومي به نسبت مساوي بهره مند شوند، ولي متأسفانه به دلايل زيادت خواهيِ عدّه اي ، اين امر مهم كمتر به مقصد و مقصود مي‌رسد، ولي در ميان افرادي هستند كه حس نوع دوستي قوي داشته و در فكر خدمت به افراد اجتماع هستند.
اما اگر عده اي به دستور آيات و روايات به مردم خوبي مي كنند، نبايد در عوض انتظار خوبی از دیگران داشته باشند، زيرا چنين عقيده اي جز از سر منّت نخواهد بود.
مولاي متقيان ، امير مؤمنان حضرت علي(ع) فرمود: " اي نيكوكاران ! با احسان خويش منّت نگذاريد، چون زشتي منّت ، احسان و نيكي را باطل ميكند".[2]
شاعر بزرگ سعدي ، شعر معروفي دارد كه :
تونيكي مي كني و در دجله انداز             كه ايزد در بيابانت دهد باز
 احسان و نيكي با انتظار و توقع همخواني ندارد. انساني كه مي خواهد احسان كند، احسان كننده مطلق يعني خداي متعال را در نظر مي گيرد و به خاطر او به افرادي كه لياقت داشته و مستحق احسان هستند، كمك مي كند.
البته مسئله اي مهم را نبايد فراموش كرد كه اگر به كسي احسان و نيكي كرد، ولي شخص احسان شده تشكر نكند، معلوم است كه چنين شخصي خداي خود را هم شكر نخواهد كرد. اين موضوع در روايات اسلامي مورد توجه معصومان قرار گرفته است. امام رضا (ع) فرمود: " كسي كه شكر پاداش دهنده اي از مخلوقين [و همنوعان] را به جا نياورد، خدا را نيز شكر نخواهد كرد".[3]
در عين حال انسان بايد نيكي بكند و در ازاي آن نبايد توقعي داشته باشد. حال اگر مي خواهد به پاداش بيشتري برسد در راه خدا از افراد مستمند، يتيم، وامانده و مسكين دستگيري كند تا خداوند متعال در آن دنيا ثواب ماندگار به او برساند. امير مؤمنان مولاي متقيان امام علي(ع) فرمود ه است: اين كه گاهي به كسي نيكي مي كني و او قدر شناسي نمي كند ( و يا ناسپاسي ميكند) تو را به كار نيك بي رغبت نكند كه احياناً تو پاداش خويش را بيش از آن چه بخواهي از او بگيري از دست كسي مي گيري كه هيچ به او نيكي نكرده اي به هر حال جهان پاداش تو را پس مي دهد و تو از ناحيه اي كه تو هرگز گمان نمي كني.[4]
به این نکته توجه داشته باشید که نوع واکنش افراد نسبت به خوبی دیگران تا حد زیادی به تربیت خانواده وشخصیت آن ها دارد.

[1] انعام (6) آية 160.
[2] صادق احسان بخش، آثار الصادقين، ج 3، ص 359.
[3] محمدي ري شهري  ، ميزان الحكمهْْ  ج 2، ص 1493، حديث 9638.
[4]نهج البلاغه ،فیض الاسلام ؛قصار 195