چرا با وجود مسلمان بودن شیعه و سنی در مورد نماز و وضو با هم اختلافاتی دارند؟

پرسش:

با عرض سلام
چرا با وجود اینکه شیعه و سنی هر دو مسلمان هستند اما در مورد نماز و وضو با هم اختلافاتی دارند و چطور بفهمیم کدام یک از این دو مذهب درست می گویند . با توجه به اینکه مکه مرکز اسلام است همه سنی هستند اما در کشور ما همه به روش دیگری عمل می کنند . در صورت وجود منابع در این زمینه برای مطالعه بیشتر هم من را راهنمایی کنید .

پاسخ:

با عرض سلام و سپاس از ارتباط شما با این سایت
اختلاف شيعه و اهل سنت در اين مسائل به اختلاف در مباني استنباط احكام ديني بر مي گردد.
هر يك از مذاهب فقهى اسلامى براى استنباط احكام دين، از يكسرى اصول و مبانى بهره مي گيرند. طبيعى است كه اگر در اصول، مبانى و منابع استنباط با هم اختلاف داشته باشند، نتيجه و رهاورد استنباط ها متفاوت خواهد شد. بسيارى از اختلافات فقهى شيعه و سني،‌ ريشه در تفاوت ديدگاه ها در اصول و مبانى استنباط دارد، مثلا‍ً اهل سنت افزون بر قرآن و سنت پيامبر(ص) به سنت صحابه و گاهى به سنت تابعين صحابه ارزش مى دهندو سخنان آنها را حجت مي دانند  ،‌ ولى شيعه افزون بر قرآن و سنت پيامبر (ص)، به سنت اهل بيت پيامبر(ص) بها مى دهند و سنت صحابه را اگر مستند به سنّت پيامبر نباشد، به عنوان منبع احكام شرعى نمى پذيرند.
برخى از اختلافات فقهى ريشه در همين نكته دارد. اختلاف در وضو هم از همين نوع است. شيعيان با تمسك به حديث ثقلين، به اهل بيت و امامان معصوم(ع) مراجعه مى كنند و احكام شرعى خويش را فرا مى گيرند، امّا اهل سنّت اين چنين نيستند.
در زمان خلفا به ويژه خليفة دوم (عمر) سياست جلوگيرى از نشر حديث رواج داشت و خلفاى بعدى تا زمان عمر بن عبدالعزيز، همين سياست را در پيش گرفتند كه سرانجام بسيارى از روايت هاى پيامبر اسلام(ص) و حوادث صدر اسلام به فراموشى سپرده شد و نسل هاى بعدى نسبت به آن بيگانه شدند. زين پس شيعيان با مراجعه به امامان معصوم(ع) توانستند سنت فراموش شده پيامبر(ص) را دريابند و آن را سرمشق زندگى خويش قرار دهند؛ به عنوان مثال: امام باقر(ع) در اين راستا ظرف آبى برداشت و به وضو پرداخت و فرمود: پيامبر (ص) چنين وضو مى ساخت.(1)
كيفيت وضوى اهل سنت به جهت تفسيرى است كه ايشان از آيه «فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الى المرافق» (2) دارند.
ظاهر معناى آيه چنين است كه صورت و دست‏ها را تا آرنج بشوييد. اهل سنت از كلمه «الى» خيال مى‏كنند كه آيه مى‏گويد دست‏ها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشوييد، ولى با اندكى دقّت روشن مى‏شود كه كلمه «الى» تنها براى بيان حدّ شستن است، نه كيفيّت شستن.
توضيح: آيه درست به آن مى‏ماند كه انسان به كارگرى سفارش مى‏كند ديوار اتاق را از كف تا يك متر رنگ كند. بديهى است منظور اين نيست كه ديوار از پايين به بالا رنگ شود، بلكه منظور اين است كه اين مقدار بايد رنگ شود، نه بيشتر و نه كمتر. بنابراين فقط مقدارى از دست كه بايد شسته شود، در آيه ذكر شده اما كيفيت آن در سنت پيامبر (كه به وسيله اهل بيت به ما رسيده) آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان.(3)
البته مذاهب چهارگانه اهل سنت، شستن دست هنگام وضو از سر انگشتان تا آرنج را واجب نمى‏دانند و مى‏گويند بهتر است كه بدين طريق وضو گرفته شود.
اماميه(شيعه) گفته‏اند: از آرنج واجب است و عكس آن باطل است، هم چنان كه مقدّم داشتن دست راست بر چپ واجب است. باقى مذاهب گفته‏اند: شستن آن‏ها به هر طريقى كه باشد، واجب بوده و تقديم دست راست و شروع از انگشتان تا آرنج افضل است؛ (4) يعنى ثواب بيشترى دارد.
شستن پا به جاى مسح كه ميان اهل سنت رواج دارد، تفسير خاصى است كه از ادامه همان آيه ارائه داده‏اند. به نظر آنها كلمه «ارجلكم» (پاها) بر «وجوهكم» (صورتها) عطف شده و بايد مانند آن شسته شود، اما شيعه معتقد است اين كلمه بعد از كلمه رؤوس (سرها) ذكر شده و عطف به آن است و بايد پاها را مانند سر مسح كنيد.
در هر حال اختلاف عمل در مذاهب اسلامى ناشى از اختلاف برداشت و فهم متفاوت از آيات بوده و سنت پيامبر را هر دو گروه طبق عقيده خود مى‏دانند، اما شيعه افتخار دارد كه پيرو ائمه اطهار بوده و پيشوايان معصوم(ع) از آيات الهى و روش و سنت و گفتار رسول خدا(ص) آگاه‏تر بوده و درست‏تر تفسير مى‏كنند.
و همان گونه كه بيان شددر روايات ائمه(ع) بيان شده كه روش وضوى پيامبر(ص) به روش شيعه بوده است.
در مسئله نماز دست بسته بودن (تكفير و يا تكتّف) در حال نمازكه اهل سنت انجام مي دهند, از زمان خليفهء دوم مرسوم شد و از بدعت هاى ايشان است . در زمان پيامبر و خليفهء اول (ابو بكر) اين طوركه شيعيان نماز مي خوانند ، آنها نيز  نماز مي خواندند ، اما هنگامى كه اسيران جنگى ايرانى بر عمر وارد شدند,  براي احترام دست بسته (دست روي هم گذاشته) در مقابل او ايستادند . عمر از اين كار خوشش آمد و گفت : خوب است در نماز در برابر پروردگار همين كار را بكنيم . اما شيعه با توجه به روايات امامان معصوم آن را درست نمي داند.
. امام باقر(ع) فرمود: و عليك بالاقبال على صلاتك ... قال : ولا تكفّر فانّما يصنع ذلك المجوس ; بر تو باد به توجه قلبى بر نمازت ... و دست بر روى دست در حال نماز نگذار, زيرا اين كار مجوس است (5).
بنابر اين به عقيده شيعه اين نحو نماز خواندن درست نيست وتكفير يكى از مبطلات نماز است , زيرا بدعت در دين محسوب مي شود.پيامبر(ص)فرمود: صلّوا كما رأتيمونى أصلى ; همانطور كه من نماز مى خوانم نماز بخوانيد. پيامبر و اصحاب دست بسته نمى خواندند.
توصيه ما آن است كه با مراجعه به كتاب هاي مستند و مفيد, در اين زمينه به تحقيق بپردازيد تا حقيقت آشكار شود. در اين رابطه مي توانيد از كتاب هاي زير استفاده كنيد. فقط همين قدر كافي است بدانيد كه تمام عقايد شيعه از طريق منابع اهل سنت قابل اثبات است و كتاب هايي مانند ((عبقات الانوار)) كه ده ها جلد مي باشد, همه با منابع اهل سنت حقانيت شيعه را به اثبات رسانده است . نويسندگان برخي از كتب ذكر شده خودشان از علماي اهل سنت بوده كه پس از تحقيق شيعه شده اند. برخي از اين كتاب ها مناظرات علماي شيعه و سني مي باشد. مانند كتاب رديف 13 كه بسيار عميق و عالي است و بزرگترين علماي اهل سنت را به اعتراف نسبت به حقانيت شيعه واداشت.
این که گفتید ، همه اهل مکه سنی هستند ، صحیح نیست. در ضمن بسیاری از مردم مدینه شیعه هستند که مرکز اسلام در زمان پیامبر نیز شهر مدینه بوده است.
ایرانیان نیز از روزگاران کهن ، به عنوان متدین ترین افراد به دین اسلام شناخته می شدند و بسیاری از عالمان اهل سنت و شیعه از ایرانیان می باشند.
جهت اطلاع بیشتر :
    1ـ بررسي مسائل كلي امامت، ابراهيم اميني
    2ـ امامت و رهبري، شهيد مطهري
    3ـ آنگاه هدايت شدم، تيجاني سماوي، ترجمه: سيد محمد جواد مهري
    4ـ اهل سنت واقعي كيست؟، تيجاني سماوي، ترجمه: سيد محمد جواد مهري
    5ـ از آگاهان بپرسيد، تيجاني سماوي، ترجمه: سيد محمد جواد مهري
    6ـ اهل بيت، كليد مشكل‏ها، تيجاني سماوي، ترجمه: سيد محمد جواد مهري
    7ـ همراه با راستگويان، تيجاني سماوي، ترجمه: سيد محمد جواد مهري
    8ـ عبداللّه‏ بن سبا، ج 3 - 1، علامه عسكري
    9ـ نقش ائمه در احياي دين، ج 15 - 1، علامه عسكري
    10ـ يكصد و پنجاه صحابي ساختگي، علامه عسكري
    11ـ نقش عايشه در تاريخ اسلام، علامه عسكري
    12ـ انديشه‏هاي اسلامي در ديدگاه دو مكتب (ترجمه معالم المدرستين)، ج 2 - 1 ، علامه عسكري، ترجمه: دكتر جليل تجليل
    13ـ حق‏جو و حق‏شناس (ترجمه المراجعات)، علامه سيد شرف‏الدين، ترجمه محمد رضا امامي
    14ـ شيعه در اسلام، علامه طباطبايي
    15ـ شيعه و تهمت‏هاي ناروا، علامه جواد شري
    16ـ شيعه پاسخ مي‏گويد، سيد رضا حسيني نسب
    17ـ فريب، صالح الورداني
    18ـ خاطرات مدرسه، سيد محمد جواد مهري
    19ـ سيري در صحيحين، محمد صادق نجمي
    20ـ الغدير، علامه اميني
    21ـ عبقات الانوار، ميرحامد حسين لكنهوي
    22ـ احقاق الحق، علامه شهيد تستري
    23ـ شبهاي پيشاور، سلطان الواعظين شيرازي
    24ـ راه ما، راه و روش پيامبر ما، علامه اميني، ترجمه: موسوي همداني

1- شيخ حرّ عاملي، وسايل الشيعه، ج 1، ص 274،‌ ج 7.
2 - سوره مائده (5) آيه 6.
3 - تفسير نمونه، ج 4، ص 286.
4 - محمد جواد مغنيه، فقه تطبيقى ،ترجمه كاظم پورجوادى، ص 40.
5 - وسائل الشيعه , ج 4 باب 15 از ابواب قواطع الصلاة