فلسفه صلوات چيست؟

پرسش:
 فلسفه صلوات چيست؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
 صلوات، يعنى درود فرستادن بر رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) و خاندان پاك آن حضرت. در قرآن كريم آمده است: (اِنَّ اللّهَ ومَلائكَتَهُ يُصَلّونَ عَلَى النَّبىِّ يا أيُّهَا الَّذينَ آمَنوا صَلّوا عَلَيهِ وسَلِّموا تَسليمـا[1] خدا و فرشتگان او بر پيامبر درود مى فرستند، اى مؤمنان [شما نيز] بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملا در برابر او تسليم باشيد.)
گفتنى است كه بر اساس روايات، در كنار درود بر پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)، بايد بر خاندان ايشان نيز درود فرستاد. يكى از ياران رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) مى گويد: «هنگامى كه آيه فوق نازل شد، به پيامبر عرض كرديم: ما مى دانيم كه سلام بر تو چگونه است، امّا صلوات بر شما بايد چگونه باشد؟ حضرت فرمود: «بگوييد: اللهّم صلّ على محمّد و آل محمّد...»[2]
«صلوات» هر گاه به خدا نسبت داده شود، به معناى فرستادن رحمت است و هر گاه به فرشتگان و مؤمنان منسوب گردد به معناى طلب رحمت مى باشد. مثلا در آيه 43 سوره احزاب كه مى فرمايد: (هُوَ الَّذى يُصَلّى عَلَيكُم ومَلائِكَتُهُ؛ او كسى است كه بر شما درود مى فرستد و فرشتگانش نيز درود مى فرستند.)درود خدا، فرستادن رحمت است و درود فرشتگان، به معناى طلب رحمت از خدا براى مؤمنان است.
بنابراين صلوات فرستادن ما، درخواست رحمت از خدا براى پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) و خاندان ايشان است كه در واقع، درخواست بالا رفتن درجه و مقام آن بزرگواران مى باشد.
همچنين فرستادن صلوات باعث پاكى و طهارت روحى مؤمنان نيز مى گردد. در زيارت جامعه كبيره مى خوانيم: «خداوند درود و صلوات ما را بر شما حكم گردانيد و نعمت ولايت شما را مخصوص ما ساخت تا فطرت و خلقت ما نيكو و جان هايمان پاك
شود و اين كار، سبب تزكيه ما مى گردد و كفّاره گناهانمان شمرده شود.»
حكمت «صلوات» علاوه بر موارد فوق، عبارت است از تجديد عهد و توفيق ارتباط يكايك مسلمانان با پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) و امامان(عليهم السلام) كه اين خود، پيروى و اطاعت از آن عزيزان را در پى خواهد داشت.[3]

[1]. احزاب/56 .
[2]. الدرالمنثور، سيوطى، ج 6، ص 571، داراحياء التراث العربى.
[3]. ر.ك: الميزان، علاّمه طباطبايى، ج 16، ص 338، انتشارات جامعه مدرّسين؛ تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 17، ص 415، دارالكتب الاسلاميه؛ معارف و معاريف، سيد مصطفى حسينى دشتى، واژه صلوات.