تجسم اعمال یعنی چه؟ و در روز قیامت به چه شکل می باشد؟

پرسش:
تجسم اعمال یعنی چه؟ و در روز قیامت به چه شکل می باشد؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب و احترام

نظريه تجسم اعمال به اين معناست كه كنش‏هاي آدمي دو چهره و دو واقعيت دارد:
    الف) چهره ملكي دنيوي كه همان صورت پديداري عمل است. خصوصيت اين صورت ظاهر آن است كه تنها درحين عمل وجود دارد و پس از اتمام ، ديگر اثري از آن نيست. چنان كه سيلان ، گذران و فنا پذيري خاصيت هرپديده‏اي است.
    ب ) چهره باطني و ملكوتي. اين چهره حقيقتي مجرد و غير مادي و جاودان و پايدار است كه در صورت نيك بودن عمل  ، نوراني  بوده و در صورت قبيح بودن آن، ظلماني و دوزخي است. در واقع سرمايه و توشه اصلي انسان درسراي آخرت صورت هاي باطنب ملكوتي اعمال  مي‏باشند.(1) قيامت روز ظاهر شدن سيرت هاست (يوم تبلي السرائر) و صورت هر كس در قيامت متناسب با سيرت و باطن حقيقي او و اعمالي است كه در دنيا انجام داده است. بنابراين انسان هاي آلوده به گناه و فساد به صورت حيوانات و شياطين محشور مي گردند و تنها اهل ايمان و عمل صالح صورت حقيقي انساني و سيماي نوراني و زيبا دارند. از نظرسني نيز قيافه ها تابع همان مسئله است.
متون ديني دلالت برآن دارند كه زمين پيش از قيامت مانند جنين انسان هاست و بدن ها درآن شكل گرفته و در هنگامه قيامت آنها را از خود بيرون مي راند؛ يعني انسان ها تولدي جديد يافته و به زودي رشد مي كنند. كفار و اهل معاصي و مفاسد از شدت هراس آن روز به سرعت پير و سالخورده مي گردند:  «يوما يجعل الولدان شيبا». (2)
 ولي مؤمنان وصالحان براي هميشه جوان و خوش سيما باقي مانده و با زيباترين صورت ها وارد بهشت مي گردند. (3)
پاداش و مجازات آخرت، تجسم يافتن عمل انسان است. نعمت و عذاب آنجا، همين اعمال نيك و بد است كه وقتي پرده كنار رود، تجسم و تمثل پيدا مي‏كند. تلاوت قرآن ، صورتي زيبا پيدا مي‏يابد و در كنار انسان قرار مي‏گيرد. غيبت و رنجانيدن مردم به صورت خورش سگان جهنم در مي‏آيد و...
 به عبارت ديگر اعمال ما صورتي، مُلكي دارد كه فاني و موقت است و آن همان است كه در اين جهان، به صورت سخن يا عملي ديگر ظاهر مي‏شود و صورت و وجهه‏اي ملكوتي دارد كه پس از صدور از ما، هرگز فاني نمي‏شود و از توابع و لوازم و فرزند جدا ناشدني ما است.
اعمال ما از وجهه ملكوتي و چهره غيبي باقي است و روزي، ما به آن اعمال خواهيم رسيد و آنها را با همان وجهه و چهره مشاهده خواهيم كرد. اگر زيبا و لذت‏بخش است، نعيم ما خواهد بود و اگر زشت و كريه است، آتش و جحيم ما خواهد بود.
 در حديث است: زني براي مسئله‏اي به حضور رسول اكرم(ص) مشرف شد. وي كوتاه قد بود، پس از رفتنش عايشه كوتاه قدي وي را با دست خويش تقليد كرد. رسول اكرم(ص) به وي فرمود: خلال كن، عايشه گفت: مگر چيزي خوردم يا رسول اللّه؟ حضرت فرمود: خلال كن. عايشه خلال كرد و پاره گوشتي از دهانش افتاد. در حقيقت حضرت با تصرف ملكوتي، واقعيت ملكوتي و اخروي غيبت را در همين جهان به عايشه ارائه فرمود. (4)
 قرآن كريم درباره غيبت مي‏فرمايد: (و لا يغتب بعضكم بعضاً، أيحب أحدكم أن يأكل لحم اخيه ميتاً فكرهتموه»؛ (5) «مسلمانان از يكديگر غيبت نكنند، آيا كسي دوست مي‏دارد كه گوشت برادر خويش را در وقتي كه مرده است،بخورد؟ نه، از اين كار تنفر داريد».
 آيه ذيل تصريح بر تجسم اعمال دارد: «يومئذ يصدر الناس اشتاتاً ليروا اعمالهم فمن يعمل مثقال ذرة خيراً يره ومن يعمل مثقال ذرة شراً يره؛ در آن روز مردم به صورت گروه‏هاي مختلف از قبرها خارج مي‏شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود پس هر كس به اندازه سنگيني ذره‏اي كار خير انجام داده آن را مي‏بيند و هر كس به اندازه ذره‏اي كار بد كرده آن را مي‏بيند». (6)
 غير از اين، آيات متعدد ديگري نيز بر تجسم اعمال اشاره دارند. (7)
پی نوشت ها:
1. براي آگاهي بيشتر ر.ك:؛  آداب الصلوه امام خميني؛ عدل الهي شهيد مطهري ؛ معاد شناسي علامه طهراني.
2. مزمل(73) آيه 17.
3. براي آگاهي بيشتر ر.ك : گذشته و آينده جهان ، بي آزار شيرازي؛ معاد، مكارم شيرازي ؛  معاد شناسي، علامه طهراني.
4. بحار الانوار الانوار، ج 15، ص 188.
5. حجرات(49) آیه 12.
6. زلزال (99) آيه 6-8.
7.  بقره (2)، آيه 272؛ كهف (18)، آيه 49؛ آل عمران (3)، آيه 30 و 180؛ زمر (39)، آيه 47 و 70؛ تكوير (81)، آيات 12 - 14.