تاثیر خطبه ی فدکیه بر قلبهای زنگار گرفته ی مردمان آن روز

پرسش:

آیا خطبه ی فدکیه بر قلبهای زنگار گرفته ی مردمان آن روز تاثیری هم داشت؟

پاسخ:

با سلام و عرض تسلیت به مناسبت ایام فاطمیه

تأثير خطبه حضرت زهرا عليهاالسلام    
  أثر خطبتها عليهاالسلام قال: فلم ير بعد اليوم الذي قبض فيه رسول‏اللَّه صلى اللَّه عليه و آله أكثر باكياً و لا باكيه من ذلك اليوم و ارتجت المدينة و صاح الناس و ارتفعت الأصوات من دار بني‏عبدالمطلب و بعض دور المهاجرين والأنصار. (1)
حضرت زهرا نطق آتشين خويش را با كمال شجاعت، در مقابل چندين هزار جمعيت و حضور ابوبكر به پايان رسانيد و با منطق محكم و مستدل خويش او را استيضاح نمود، نقشه‏هاى غاصبانه‏اش را فاش كرد. فضائل و كمالات خليفه‏ى حقيقى اسلام را بيان داشت. مجلس سخت متشنج شد. افكار عمومى حضار به نفع فاطمه (عليهاالسلام) راى مى‏داد. ابوبكر در بن‏بست سختى گير كرد. اگر مى‏خواست از افكار عمومى پيروى كند و فدك را به فاطمه برگرداند، دو محذور داشت:
اول اينكه: فكر كرد اگر فاطمه در اين قضيه پيروز شد و سخنانش مورد تصديق واقع گشت بيم آن مى‏رود كه فردا بيايد و خلافت را براى شوهرش مطالبه كند و باز هم خطابه‏خوانى را آغاز كند.
ابن ابى‏الحديد مى‏نويسد: به «على بن فارقى» استاد مدرسه‏ى غربيه‏ى بغداد گفتم: آيا فاطمه (عليهاالسلام) در ادعايش صادق بود يا نه؟ گفت: آرى. گفتم: با اينكه ابوبكر او را صادق مى‏دانست چرا فدك را به او رد نكرد؟! استاد لبخندى زد و جواب خوبى داد، گفت: اگر در آن روز فدك را به فاطمه مى‏داد فردا برمى‏گشت و خلافت را براى شوهرش مطالبه مى‏نمود و ابوبكر را از مقام خلافت عزل مى‏كرد و چون قبلاً راستگو شناخته شده بود ممكن نبود عذرى برايش آورده شود. (2)
دوم اينكه: اگر فاطمه (عليهاالسلام) را تصديق مى‏كرد بايد به اشتباه خودش اعتراف نمايد و بدين‏وسيله در آغاز خلافت جلو معترضين را باز گذارد و چنين خطرى براى دستگاه خلافت قابل تحمل نبود.
اما ابوبكر شخصى نبود كه به اين زودى‏ها از ميدان در رود. البته اين حوادث را قبلاً پيش‏بينى كرده بود. فكر كرد در چنين اوضاع و شرائطى كه زهرا افكار عمومى ملت را تسخير نموده، صلاح نيست با خشونت با وى رفتار شود ولى در عين حال بايد به استيضاح او پاسخ دهد و افكار عمومى را تخدير نمايد. پس چه بهتر، از همان برنامه‏ى سابق استفاده نماييم و عوام‏فريبى را از دست ندهيم و به عنوان دين و اجراى قوانين پيغمبر، فاطمه (عليهاالسلام) را بكوبيم، و برائت خودمان را به اثبات رسانيم. ابوبكر فكر كرد بوسيله‏ى ظاهرسازى و طرفدارى از دين مى‏توان دلهاى مردم عوام را تسخير كرد. و با آن حربه مى‏توان هر حقى، حتى خود دين را پايمال ساخت. آرى بوسيله‏ى تظاهر به دين مى‏توان با خود دين مبارزه كرد.

  1ـ هكذا في «ى» و في «ألف»: قال: فلم ير باك و لا باكية كان أكثر من ذلك اليوم و ارتجت المدينة و هاج الناس و ارتفعت الأصوات. و في «ه»: قال فما رأينا يوماً أكثر باكياً و باكية من ذلك اليوم. «س»: فما رأيت قوما أكثر باكياً و باكية من ذلك اليوم. و في شرح ابن‏ميثم: قال: فلم ير الناس أكثر باكياً و لا باكية منهم يومئذ. و جاء خطابها عليهاالسلام إلى الأنصار في هذه النسخة هيهنا.
2ـ شرح ابن ابى‏الحديد ج 16 ص 284.