چرا خدا را در خواب نمی بینیم؟

پرسش:

خداوند چگونه است؟ چرا با تمام مهربانی‌هایی که از وی تعریف می‌کنید، هیچ گاه او را نمی‌بینیم،‌ ولی در خواب او را می‌بینیم؟

پاسخ:

با سلام و ادب

چیزهایی را می‌بینیم که وجود مادی داشته باشند و نور به آنها برخورد کند و منعکس شود و به چشم ما برسد. اگر نور نباشد،‌ چیزی دیده نمی‌شود، با این که وجود دارد، همچنان که اگر آن موجود لطیف بوده و نور را منعکس نکند (مثلاً گازهای فراوانی هستند که رنگ ندارند و نور را منعکس نمی‌کنند) آنها را نمی‌بینیم.

خداوند موجودی است غیر مادّی جسم و جِرْم و مکان ندارد تا نور به آن برخورد کند و منعکس شود و به چشم ما برسد. حق تعالی واجب‌الوجود است و وجودش در همه جا حضور دارد، بدون این که اختصاص به جایی داشته یا مکانی را اشغال کند،‌ از این رو با چشم سر قابل دیدن نیست، نه در این دنیا، نه در آخرت و نه حتى در خواب.

بعضی موجوداتِ مجرّد از ماده مثل ملائکه می‌توانند به صورت بشر درآیند و فرد آنان را ببینند، همان گونه که فرشتگان به صورت انسان‌هایی بر حضرت ابراهیم(ع) و حضرت لوط(ع) وارد شدند و اطرافیان نیز آنان را دیدند و انسان پنداشتند، ولی خدا وجود مطلق است که تجسّم نمی‌پذیرد. بنابر این دیدن خداوند با چشم سر به هیچ وجه ممکن نیست و حتى در خواب هم نمی‌توان او را دید.

شهود با قلب و دیدن با چشم دل بحث دیگری است که ممکن است، ولی برای اولیای خالص امکان پذیر است، آن هم دیدن با چشم سر نیست، بلکه شهود قلبی است که فهم آن توسط عقل ممکن نیست.

انسان می‌تواند به جایی برسد که وجود خدا را احساس کند و خود را در محضر او ببیند و دست عنایتش را ملاحظه کند، ولی دیدن با چشم سر امکان‌پذیر نمی‌باشد و خواهشی از سر نادانی است.