بین اثبات "منِ حقيقي" و وجود روح چگونه ارتباط برقرار می شود؟

پرسش:

 آيا اين مطلب صحيح است كه "منِ حقيقي هر كس، مجموعه آگاهي‏هاي آن شخص است و اين"من" هميشه براي فرد ثابت است، هرچند سلول‏هاي مغزي در طول عمر چندين بار عوض شوند، اما اطلاعات از سلول‏ها به سلولهاي مشابه انتقال مي‏يابد؛ بنابر اين آن چه كه براي اثبات روح در اين زمينه گفته‏ اند، ناكافي است"؟

پاسخ:

با سلام و ادب سلامتي، سعادت و موفقيت شما را از درگاه ايزد منان خواستاريم

 اوّلاً: مطلبي كه مورد نقد قرار گرفته، تنها يكي از دلايل اثبات روح است و طبيعي است كه با نقد تنها يكي از دلايل، اصل ادعا مورد اشكال واقع نمي‏شود، بلكه نهايتاً تنها يك دليل آنها ناكافي اعلام مي‏شود و چه بسا دلايل ديگر حقيقت روح را اثبات مي‏كنند. تازه اگر تمام دلايل نقد و اشكال شود؛ باز به معناي بطلان مدعا نخواهد بود، بلكه شايد مدعيان وجود روح بتوانند دلايل ديگري براي اثبات آن بياورند.

 دوم: ادعاي مطرح شده در نقد كه سلول‏هاي مشابه وجود دارد و كار انتقال از يكي به ديگري صورت مي‏گيرد، تنها در حد يك ادعا است و بايد دليل وجود داشته باشد تا آن را اثبات كند. و تا زماني كه اين ادعا ثابت نشود، نمي‏تواند آن دليل عقلي در مورد وجود روح را انقد واشكال كند.

 سوم: از نظر فلسفي انتقال عرض از موضوعي به موضوع ديگر محال است، يعني اگر علم و آگاهي را از مقوله اعراض بدانيد كه از يك جوهر به جوهر ديگر منتقل مي‏شود، چون در لحظه انتقال آن را وابسته به جوهر ندانستيد، اين انتقال از نظر عقل و فلسفي محال است؛ زيرا عَرَض ماهيتاً بايد به همراه جوهر باشد و بدون جوهر امكان وجود ندارد، مثلاً فرض كنيد سفيد و رنگ ديوار (نه جوهر آن) از يك طرف ديوار بخواهد به آن طرف منتقل شود، بي‏آنكه جاي ديوار را عوض كنند و فقط بخواهند جاي تغيير دهند، اين كار از نظر فلسفي محال است. اين بحث فلسفي را بايد از كتاب‏هاي خاص خود دنبال كنيد(1).

 چهارم: بايد حتماً در هنگام نقل و انتقال‏هاي اطلاعات و آگاهي، حقيقت ثابتي وجود داشته باشد كه بر محور آن حقيقت ثابت، تمام آن متغير است و انتقال‏ها صورت گيرد و در واقع عنصر حفظ كننده تغييرات باشد. اين حقيقت ثابت، روح است؛ زيرا هر چيز ديگر كه مادي است، بنابر فرض در حال تغيير و دگرگوني دائمي است.

 در پايان توصيه مي‏شود با توجه به گستردگي موضوعات مطرح شده در سؤالات و پاسخ‏هاي آنها، به كتاب‏هاي فلسفي مانند آموزش فلسفه ج 1 و مجموعه آثار شهيد مطهري، ج 5، 6، 13 و قواعد كلي فلسفي، ابراهيم ديناني، و كتاب‏هايي در موضوع معاد مانند حيات جاودانه امير ديواني مراجعه فرماييد.

1 . ر.ك: غلامحسين ابراهيمي ديناني، قواعد كلي فلسفي، ج 1، ص 1.