آیا ارتکاب دوباره ی گناه پس از توبه، موجب بطلان آن می شود؟

پرسش:

اگر پس از توبه گناه دوباره تکرار شود می توان دوباره توبه کرد ؟

پاسخ:

با سلام و تشکر از شما دوست عزیز

از روايات معصومين برمي‌آيد كه توبه، با شكستن آن و ارتكاب دوبارۀ گناه، باطل نمي‌شود. امام باقر(ع) مي‌فرمايد: «مؤمن هرگاه توبه كند، خداوند او را مي‌آموزد، پس بايد براي آيندۀ پس ازتوبه و آمرزش، كار نيك كند».

راوي مي‌گويد: عرض كردم: اگر پس از توبه و استغفار از گناهان، باز گناه كند و دوباره توبه كند چگونه است، حضرت فرمود: «آيا باور داري كه بندۀ مؤمن از گناه خويش پشيمان شود و از آن آمرزش خواهد و توبه كند و خداوند توبه‌اش را نپذيرد؟» عرض كردم: اگر چند بار اين كار را كرد، گناه كرد و توبه، نموده چگونه است، فرمود: «هرگاه مؤمن به استغفار و توبه باز گردد، خداوند نيز به آمرزش او بر مي‌گردد، زيرا خداوند آمرزنده و مهربان است».(1)

اگر بنا بود توبه با شكستن باطل شود، در اين صورت نااميدي ميان بندگان به وجود مي‌آيد كه با هدف تشريع توبه ناهمگوني دارد. ابوبصير از امام صادق(ع) مي‌پرسد: كدام يك از ما مي‌تواند توبه كند و مجدداً به گناه باز نگردد؟ او با اين سؤال دغدغه خود را اظهار مي‌كند كه اگر قرار باشد با گناه، توبۀ پيشين باطل شود، همه تلاش گذشته بي‌نتيجه مي‌ماند و با ضعفي كه بر بندگان چيره است و گناه دوباره، قابل پيش بيني است، نوميدي و يـأس بر جامعه بشري حكمفرما مي‌گردد. امام صادق(ع) در پاسخ مي‌فرمايد: « خداوند از ميان بندگانش آن كسي را كه در فتنۀ گناه واقع مي‌شود و بسيار توبه مي‌كند دوست مي دارد.»(2)
  

   البته همۀ اين سخنان به معناي تجويز گناه بعد از توبه نمي‌باشد، بلكه مربوط به كسي است كه توبه واقعي از گناه مي‌كند و تمام شرايط توبه در او (از جمله پشيماني از عمل گذشته و تصميم بر ترك در آينده) وجود دارد، اما با  همه اين احوال بعد از توبه نمودن و پس از اين كه قصد واقعي داشت كه دوباره گناه نكند، باز به فتنه گناه آلوده شده است. در چنين صورتي انسان نه تنها می تواند از گناه تکرار شده توبه نماید ، بلکه اين گناه توبه گذشته را نیز از بين نمي‌برد.

موفق و پایدار باشید.

1- بحار الانوار، ج 6، ص 40.
2- همان ، ص 39.