پاسخ به سوالات احکام زکات فطریه

1: پرداخت زکات فطره چه زمانی است؟

كسي كه نماز عيد فطر مي خواند، بنابراحتياط واجب بايد فطره راپيش از نماز عيد بدهد، ولي اگر نماز عيد نمي خواند، مي تواند دادن فطره را تا ظهر تأخير بيندازد.

2:اگر کسی زکات فطره را تا اذان ظهر روز عید کنار نگذارد ویا پرداخت نکند وظیفه اش چیست؟

همه مراجع :اگر موقعى كه دادن زكات فطره واجب است، فطره را ندهد و كنار هم نگذارد احتياط واجب آن است كه بعداً بدون اين كه نيّت ادا و قضا كند فطره را بدهد

بهجت ،زنجانی: احتياط مستحبّ آن است كه بعداً قضا كند، ولى أظهر اين است كه زكات فطره ديگر بر او واجب نيست ولى معصيت كرده است .(مساله 2031رساله 13 مرجع)

3: اگر فطرۀ انسان بر كسى واجب باشد و او فطره را ندهد آیا بر خود انسان واجب  می شود؟ (مساله 2007رساله 13 مرجع)

همه مراجع (امام،رهبری،فاضل،سبحانی،نوری  وحید،مظاهری: اگر فطرۀ انسان بر كسى واجب باشد و او فطره را ندهد بر خود انسان واجب  نیست پرداخت کند.

گلپايگانى، صافى: مگر آن كه شخص غنى (بی نیاز) که زکاتش بردیگری واجب شده نان‌خور فقير باشد كه در اين صورت احتياط لازم آن است كه غنى فطرۀ خود را بدهد.

مكارم سیستانی: احتياط واجب آن است كه اگر مى‌تواند خودش پرداخت کندمثلا اگر شوهر زکات فطره زن را نمی دهد اما زن توان مالی دارد به احتیاط واجب خودش پرداخت کند.

4:آیا كسي كه فطره او بر ديگري واجب است مثلا فطره میهمان بر میزبان و میهمان خودش فطره را بدهد، از كسي كه فطره بر او واجب شده ساقط  می شود؟

همه مراجع تقلید:كسي كه فطریه اوبر ديگري واجب است مثلا (فطریه زن برشوهر)اگرخودش فطریه را پرداخت کند، از كسي كه فطریه بر او واجب شده ساقط  نمی شود مگر اینکه با اذن ونیت او پرداخت کند مثلا زن با اذن وبه نیت شوهر پرداخت کند.

5:میزان زکات فطره برای هر نفر چه مقدار است؟

مقدار زکات فطره را برای کسی که می خواهد گندم یا برنج  پرداخت کندبرای هر نفر سه کیلوگرم می باشد.

6:آیا می توان زکات فطره را به پدر ومادر وبرادر وخواهر واقوام پرداخت کرد؟

زکات فطره را نمی توان به کسانی که واجب النفقه (کسانی که مخارج آنها شرعا بر انسان واجب است)انسان هستند مانند پدر ومادروفرزندان پرداخت کرد اما پرداخت زکات فطره به برادر وخواهر واقوام فقیر اشکال ندارد.

7:پرداخت زکات فطره غیرسادات به سادات چه حکمی دارد؟

غیرسادات نمی توانند زکات فطره خود را به سادات فقیرپرداخت کنند اما سادات می توانند زکات فطره خود را به سادات یاغیرسادات فقیرپرداخت کنند.

8:آیا فطریه مهمانی که قبل از غروب شب عید فطر بر مهمان وارد می شود برمیزبان واجب است؟

امام خمینی ،خامنه ای فاضل، مکارم مظاهری وحید زنجانی : با یک شب [مهمان]‌ نان خور حساب نمی شود وفطریه میهمان یک شبه بر عهده خودش می باشداما اگر قصد دارد مثلا سه  شب نزد صاحبخانه بماند وقبل از غروب شب عید فطر بر صاحبخانه وارد شود دراینصورت فطریه اش برعهده ی صاحبخانه می باشد.

بهجت، نوری ،گلپایگانی، ‌صافی،اراکی: اگر [مهمان] پیش از مغرب وارد شود و بگویند امشب نان او را داده - هرچند نان خور حساب نشود- [بر میزبان] واجب است.

تبریزی: اگر مهمان غذا می خورد و می رود [فطره اش] بر عهده خودش می باشد ولی اگر نان خور حساب شود یعنی آن شب یا چند روز آنجا می ماند بر میزبان است. استفتائات جدید،‌ ج2،‌ س 683

سبحانی: فطره مهمانی که پیش از غروب شب عید فطر با رضایت صاحبخانه وارد شده و عرفا نان خور [میزبان]‌ حساب می شود بر [میزبان] واجب است.

9:اگر میهمان بعد از غروب شب عید فطر بر صاحبخانه وارد شود آیا زکات فطره اش بر صاحبخانه است؟

امام رهبری مکارم  فاضل مظاهری نوری وحید:فطره مهماني كه بعد از غروب شب عيد فطر وارد مي شود، بر صاحبخانه واجب نيست، اگر چه پيش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او هم افطار كند.

خوئی سیستانی تبریزی:اگرآن شب راآنجا می خوابدوغذا آنجا می خوردبنابراحتیاط واجب برعهده ی صاحب خانه است.

10:زکات فطره برای فرزندی که قبل از غروب شب عید بدنیا نیامده است چه حکمی دارد؟

سلام:پرداخت زکات فطره برای جنینی که قبل از غروب شب عید فطر متولد نشده واجب نیست اما اگر جنین قبل از غروب آفتاب شب عید فطر یاهنگام غروب متولد شده زکات فطره اش واجب است.

11:پرداخت فطریه سربازها و دانشجوها برچه کسی واجب است؟

آیت الله خامنه ای سیستانی وگلپایگانی مکارم صافی فاضل: فطریه (سربازها و دانشجوها) بر دولت واجب نیست واگرنان خور کسی مانند پدر می باشند پدر باید پرداخت کند واگر نان خور کسی نیست ومخارج سالش را خود تامین می کند باید پرداخت کند.

آیت الله وحید خراسانی : بنابراحتیاط هم خودش بدهد هم دولت.

آیت الله علوی گرگانی :اگرچه بنظر ما بعيد نيست كه سرباز عائله دولت حساب شود و فطريه بر عهده آنها باشد، ولى اگر خودش هم بدهد بهتر است .

آیت الله صانعی : بـرعـهده دولت نيست , و اگر خود توان پرداخت را دارند, و پول غذا رامى دهند, بايد زكات را خـود بـپـردازنـد, و اگر غذا به آنها مى دهند به طورى كه نان خور دولت محسوب مى شوند, بنابر احـتياط باز هم زكات فطره برعهده خودآنهاست , هر چند عدم تعلق به خود آنها هم خالى از وجه نيست.

12:پرداخت فطریه زندانی ها بر چه کسی واجب است؟

بهجت فاضل سیستانی تبریزی صافی اگر خودشان تمکن مالی دارند وفقیر نیستند برخودشان واجب است واگر توان مالی ندارند ونان خور کسی مانند خانواده اش می باشد آنها باید پرداخت کنند واگر نان خور کسی هم نیست وفقیر است ساقط است.

آیت الله علوی گرگانی :فطره زندانیها به عهده دولت است، گرچه خود آنها بدهند شايسته است.

آیت الله مکارم:فطره زندانیها بر عهده  دولت نیست، وپرداخت آن برخودشان هم واجب نیست اگرچه خود آنها پرداخت کنندشايسته است.

13:مصرف زکات فطره در چه مواردی است؟

امام خوئی رهبری بهجت فاضل زنجانی نوری مظاهری صانعی اراکی :اگر زكات فطریه را به يكى از این موارد مصرف زکات (مثل بدهكارى كه نمى‌تواند قرض خود را پرداخت کند،كارهايى كه منفعت عمومى دينى داردمانند ساخت مدرسه ومسجد، مسافرى كه در سفر درمانده شده است) برسانند كافى است هرچند احتياط مستحب آن است كه فطره را فقط به فقراى شيعه بدهند.

صافی ،گلپایگانی ،مکارم،وحید سیستانی سبحانی: زكات فطره را بنا بر احتياط واجب بايد فقط به فقرا داد و منظور، فقراى شيعه است که درآمدشان کافی به مخارجشان نیست وزکات را در مورد معصیت مصرف نکنند.

14:پرداخت زکات فطره برای صرف تعمیر مسجد حسینیه مدارس چه حکمی دارد؟

امام رهبری بهجت فاضل  خوئی زنجانی،مظاهری صانعی: پرداخت زکات فطره برای صرف تعمیر مسجد حسینیه مدارس اشکال ندارد هرچند مستحب است به فقرای شیعه پرداخت شود.

صافی ،گلپایگانی ،مکارم،وحید سیستانی سبحانی: پرداخت زکات فطره برای صرف تعمیر مسجد حسینیه مدارس اشکال دارد و بنا بر احتياط واجب بايد فقط به فقرا داد.

15:خارج کردن فطریه ازشهر خودچه حکمی دارد؟

همه مراجع(غیر از سبحانی وبهجت):در صورتى كه زكات فطره را از مال خود جدا كرده باشد اگر در محلّ خودش مستحقّ پيدا شود، احتياط واجب آن است كه فطره را بجاى ديگر نبردو اگر بجاى ديگر ببرد و تلف شود، بايد عوض آن را بدهد.

آیت الله سبحانی و بهجت ومظاهری وزنجانی :می تواندزكات فطره به شهردیگر ببرد هرچند احتیاط مستحب این است بیرون نبرد.

16:پرداخت زکات فطره به فقیر معصیت کارچه حمکی دارد؟

همه مراجع: احتياط واجب آن است كه به شرابخوار و بى‌نماز و كسى كه آشكارا معصيت مى‌كند  زکات فطره ندهند.

اراکی :پرداخت زکات به او اشکال ندارد هرچندبنابر احتیاط مستحب به كسى كه آشكارا معصيت مى‌كند زکات فطره ندهند.

بهجت: به قدر ضروريات خود و خانواده‌اش مى‌شود داد.

17:اگر در وقت وجوب پرداخت زکات پول ندارد آیا قرض کردن برای پرداخت زکات فطره اش لازم است؟

همه مراجع :اگرگندم یا برنج  در منزل دارد باید کنار بگذارد یا بفقیر پرداخت کند واگر این مقدار ندارد وبا قرض كردن و مانند آن بتواند زكات فطره را بدهد به طورى كه نظم امور او بر هم نخورد و قرض کردن برای او سخت نباشد، بنا بر احتياط واجب بايد قرض کرده وزكات فطره را بدهد.
18:اگرکسی فراموش كرده‌ و زكات فطره رانپردازيد، حكم آن چيست؟
همه مراجع :اگرفراموش کرده و زكات فطره رانپرداخته‌ايد، از شما ساقط نمى‌‌شود و واجب است آن را ـ بدون نيّت ادا يا قضا ـ جدا كرده و بفقیری بپردازيد.

19:آیا می توان بجای پرداخت زکات فطره برای فقیر کالا وجنس خرید؟

همه مراجع:نمی توان بجای پرداخت زکات فطره برای فقیر اجناس خرید وباید پول یا همان گندم یا برنج رابه ازای هر نفر 3کیلوگرم پرداخت کرد مگر اینکه از آن فقیر اجازه یا وکالت در خرید جنس را بگیرید.

20: اگر پول زكات فطره با پولهاى ديگر مخلوط شود تكليف چيست؟

چنانچه مقدار زكات فطره معلوم باشد با رجوع به حاكم شرع و اذن او آن مقدار را از پولها جدا كرده و به مصرف زكات فطره صرف مى‌كنند استفتاءات جديد (تبريزى)، ج‌2، ص:145

21: آيا شخص مكلف مى‌تواند زكات فطره‌اى را كه جدا كرده و كنار گذاشته است، به پول ديگر يا چيز ديگرى تبديل كند؟

همه مراجع: شخص مكلف نمى‌تواند زكات فطره‌اى را كه جدا كرده و كنار گذاشته است، به پول ديگر يا چيز ديگرى تبديل كندوباید همان را پرداخت کند.

بهجت: اگر به نحوى است كه مستحقين راضى هستند، جايز است.استفتاءات (بهجت)، ج‌2، ص:505

22:باتوجه به اینکه تبدیل زکات فطره جایز نیست آیا می توان پول زکات فطره را به حساب فقیر واریز کرد؟

همه مراجع تقلید:واریز کردن بحساب فقیر جایز نیست مگر اینکه  از فقیر برای قبض کردن وگرفتن این زکات وکالت بگیرد وبعد از وکالت گرفتن همان پول یا پول دیگر را به حساب فقیر پرداخت کنید.

بهجت: اگر به نحوى است كه مستحقين راضى هستند، جايز است.استفتاءات (بهجت)، ج‌2، ص: 505

23: آيا جايز است زكات فطره را به عنوان هديه، به خويشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
همه مراجع تقلید: مى‌‏تواند زکات فطره را به عنوان هديه بدهد ولازم نيست به او بگويد زكات فطره است؛ ولى بايد در نيّت قصد زكات كند.

24:آیا می توان زکات فطره را به صندوق کمیته امداد یا موسسات دیگر پرداخت کرد؟

صافی ،گلپایگانی ،مکارم،وحید سیستانی سبحانی: زكات فطره بنابراحتياط واجب بايد به فقراي شيعه اثني عشري برسد و مكلّف بايد آنچه را تحت عنوان زكات فطره به اينگونه سازمان‌ها و مؤسسات مي‌دهد يقين كند كه بدون كم و زياد در مورد مصرف، (فقير شيعه اثني عشري) صرف شده و الا ذمّه‌اش برئ نمي‌شود. پس براي هر كس اين يقين حاصل شود، اشكال ندارد، مثلاً كسي كه زكات فطره مي‌دهد و سيّد نيست بايد يقين كند كه به مصرف فقير غير سيّد رسيده، نه سيّد و نه مدرسه و مسجد و حسينيه.

امام رهبری بهجت فاضل زنجانی،مظاهری صانعی :اگر یقین دارید زکات فطره را در موارد خود مانند رساندن بفقیر وکمک به مدرسه مصرف می کنند کفایت می کند.