پرسش:

حکم استفاده از پوشش و آرایش جنس مخالف – ریش تراشی - کروات و لباسهای بیگانگان چیست؟طبق روایات و نظرات مراجع بفرمایید.

پاسخ:

با سلام و ادب خدمت شما

بخش اوّل(آیات و روایات)

1- پیامبراسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند : کسی که خود را به غیر ما (غیر مسلمانان ) شبیه سازد از ما نیست.
 نهج الفصاحه حدیث5009- مسائل جدید(تنظیم شده توسط آقای سیّد محسن محمودی) ج2ص77

2- پیامبراسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند: شعارها و سنّت های زمان جاهلیّت را بمیران جز آنها را که اسلام سنّت قرار داده است. تحف العقول ص26- مسائل جدید ج2ص43

3- پیامبر اسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند: در دورة آخر الزمان ، مردان خود را شبیه زنان و زنان خود را شبیه مردان می کنند و زنان بر زین سوار میشوند (وبه خود نمایی می پردازند ) بر آنها لعنت باد.تفسیر نمونه ج14 ص464 - مسائل جدیدج2ص77

4- رسول خدا صلّی الله علیه وآله نفرین و لعنت کردند مردانی را که در آرایش لباس و قیافه ، خود را به زنان شبیه سازند و نیز لعنت فرمود زنانی را که خود را به مردان شبیه سازند. بحارالانوارج76ص346 - مسائل جدیدج1ص101

5- پیامبراسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند: کسی که در دنیا لباس شهرت بپوشد ، خداوند روز قیامت بر او لباس ذلّت خواهد پوشاند. میزان الحکمه ج5ص206 - مسائل جدیدج3ص169

6- حضرت امیرالمؤمنین ع فرمودند: لا تزالُ هذه الامّةُ بِخَیرٍ ما لم یَلبَسُوا مَلابِسَ العَجَم و یطعَموا اَطعِمَةَ العَجَم فاِن فَعَلُوا ذلک ضَرَبَهُم اللهُ بالذّلّ. امّت مسلمان همیشه عاقبت بر خیر خواهد بود تا زمانی که لباس های بیگانه و کفّار را نپوشند و غذای آنها را نخورند . اگر پیرو کفّار شدند خداوند آنان را ذلیل خواهد کرد. بحار الانوار ج76ص303 - مسائل جدید ج2 ص 168

7- حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمودند : بر شما باد به پوشیدن لباس ضخیم و سخت ، بدرستیکه کسیکه لباسش نازک و سست باشد دینش سست است. میزان الحکمه ج8 ص481 - مسائل جدید ج3ص227

8- امام صادق علیه السّلام فرمودند : خداوند به یکی از پیامبران وحی کرد که به مؤمنان بگو : در لباس ، خوراک و آداب و رسوم ، دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهید ، که اگر چنین کنید شما هم مانند آنان ، دشمنان خدا محسوب می گردید.     وسایل الشّیعه ج 3ص279 - مسائل جدید ج2 ص85

9- علل الشرائع: تا پيغمبر (ص) كه فرمود: چون خدا توبه آدم (ع) را پذيرفت جبرئيلش آمد و گفت: من پيك خدايم در نزد تو سلامت را ميرساند و ميفرمايد اى آدم خدا بتو تحيت دارد و بياك، گفت تحيت را مى‏فهمم ولى بياك چيست؟ گفت: يعنى تو را مى‏خنداند، فرمود آدم بسجده افتاد و سر بآسمان برداشت و گفت: اى پروردگارم بزيبائيم بيفزا و صبح كه شد ريشى سياه داشت چون ذغال و دست بدان زد و گفت: پروردگارا اين چيست؟ فرمود: اين ريش است كه تو را و نرينه فرزندانت را تا روز قيامت با آن زينت كردم.آداب و سنن- ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار ص71 - نرم افزارگنجینة روایات نور

10- علل الشرائع: تا رسول خدا (ص) كه فرمود: دراز نكند كسى از شماها سبيل و يا موى زهار و موى زير بغلش را كه شيطانش لانه سازد. آداب و سنن- ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار ص71 - نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور

11- قال رسول الله صلّی الله علیه وآله : اِنّ المجوسَ جزّوا لُحاهُم و وفّروا شَواربَهُم و اِنّا نحن نَجُزُّ الشّواربَ و نَعفِی اللُّحی و هی الفِطرَة . پیامبر اسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند : مجوسیان ریش های خود را می تراشند و سبیل ها را بلند نگه می دارند ولی ما مسلمین سبیل ها را کوتاه کرده و محاسن را بلند نگه می داریم. سفینةالبحارج2ص 508- مسائل جدید

12- پیامبراسلام صلّی الله علیه وآله فرمودند : سبیل هایتان را کوتاه نمائید و ریش های خود را بلند نگه دارید و خود را شبیه یهودیان مگردانید . وسائل الشیعه ج1ص423 - مسائل جدید

13- و قال عليه السّلام: من لم يأخذ شاربه فليس منّا. مكارم الاخلاق/ 67 البحار 76/ 112 و فرمود: از ما نيست كسى كه شاربش را نگيرد. الحكم الزاهره با ترجمه انصارى، ص: 712 نرم افزارگنجینة روایات نور مؤسسه خدمات کامپیوتری نور

14- امام رضا علیه السّلام فرمودند: خداوند مردان را به وسیلة محاسن زینت داده و فضیلتی برای مردان است و به وسیلة ریش مردان از زنان شناخته می شوند. سفینةالبحارج2ص508 – مسائل جدید ج1ص73 و76

15- امام صادق علیه السّلام فرمودند: الذّهبُ انّه حِلیةُ اهل الجَنّة و جَعَلَ اللهُ الذّهبَ فی الدّنیا زینةُ النّساءِ فَحَرَّمَ عَلَی الرّجالِ لُبسهُ و الصّلاةُ فیه . طلا زینت اهل بهشت است و خداوند طلا را در دنیا زینت زنان قرار داده و بر مردان پوشیدن طلا و نماز خواندن با آن را حرام کرده است. وسائل الشیعه ج2ص100- مسائل جدیدج1ص86

بخش دوّم (استفتائاتی از بعضی از مراجع تقلید)

1- سؤال: آرایش زنانه توسط مردان مثل زیر ابرو برداشتن یا بند انداختن صورت و امثال آن چه صورت دارد و کسب درآمد از این راه چگونه است؟ مسائل جدیدج5 ص 171
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر عرفاً آرایش جنس مخالف تلقی شود جایز نیست و درآمد آن هم جایز نیست .
آیت الله صافی گلپایگانی: جایز نیست و اجرتش نیز حرام است .
آیت الله مکارم شیرازی: همه اینها حرام است .
آیت الله تبریزی: آرایش زن توسط مرد حرام است و اگر مرد خودش را همانند زنان بیاراید باید بداند که از اموری که به فساد جامعه و دعوت به گناه و پستی مؤمن و احیاناً معرضیّت انجام کبائر یا عمل بر خلاف احتیاط واجب می انجامد باید پرهیز شود و درآمد آن کار حلال نیست .
آیت الله بهجت : تشبّه مرد به زن جایز نیست و درآمد آن هم به حکم آن است .
آیت الله سیستانی: جایز نیست .

2- سؤال: پوشش لباس شهرت چه صورت دارد و معیار لباس شهرت چیست؟ مسائل جدیدج3ص169
آیت الله خامنه ای: لباس شهرت لباسی است که پوشیدن آن برای شخص بخاطر رنگ یا کیفیّت دوخت یا مندرس بودن آن و علل دیگر مناسب نیست به طوری که اگر آن را در برابر مردم بپوشد توجّة آنان را به خود جلب نموده و انگشت نما می شود .
آیت الله بهجت: حرام است و عبارت از لباسی است که از جهت جنس یا رنگ یا نحوة برش و دوخت و مانند آن خلاف شأن و زیّ پوشندة لباس باشد .
آیت الله تبریزی: لباسی که در زیّ  شخص نیست آن را بپوشد جایز نیست .
آیت الله فاضل لنکرانی: حرام است و منظور از لباس شهرت  لباسی است که از جهت جنس ، رنگ ، نوع دوخت و امثال آن به گونه ای باشد که پوشیدن آن عرفاً موجب انگشت نما شدن او شود .
آیت الله صافی گلپایگانی: پوشیدن لباس شهرت جایز نیست و لباس شهرت آنست که پوشیدن آن در نظر عرف برای پوشنده ، قبیح و موجب وهن باشد .
آیت الله سیستانی: لباس شهرت لباسی است که موجب تحقیر و استهزاء دیگران باشد و بنابراحتیاط واجب نباید بپوشند .
آیت الله مکارم شیرازی: بنابراحتیاط واجب باید انسان از پوشیدن لباس شهرت خودداری کند. منظور از لباس شهرت لباسی است که جنبة ریاکاری دارد و می خواهد بوسیلة آن مثلاً به زهد و ترک دنیا مشهور شود ، خواه از جهت پارچه یا رنگ آن باشد یا دوخت آن ، امّا اگر واقعاً قصدش ساده پوشیدن است و جنبة ریا کاری ندارد نه تنها جایز است بلکه عملی است شایسته .

3- نظر مراجع ذیل راجع به استفاده از کراوات و پاپیون و لباس بیگانگان.  مسائل جدید ج2 ص85
آیت الله گلپایگانی: کراوات شعار مسیحین است و بر مسلمین لازم است از آن اجتناب کنند(مجمع المسائل)
آیت الله بهجت: خلاف احتیاط است.
آیت الله خامنه ای: بستن کراوات و پاپیون چون تقلید از فرهنگ مهاجم غیر مسلمین است جایز نیست (مجله نصیحت شماره154)
آیت الله فاضل لنکرانی: ظاهراً کراوات اصلاً زیّ و شعار کفّار بوده و بهتر است مسلمانان از آن بپرهیزند.
آیت الله صافی گلپایگانی: کراوات و پاپیون شعار کفّار است و مسلمین نباید از آن استفاده کنند.
آیت الله مکارم شیرازی: با توجّه به اینکه کراوات و پاپیون در محیط  ما ترویج فرهنگ بیگانه محسوب می شود استفاده از آن اشکال دارد .
آیت الله تبریزی: برای مؤمن سزاوار نیست لباسی بپوشد که او را از زیّ مؤمنین خارج کند .

4- (مسأله ذیل برگرفته از توضيح المسائل المحشى للإمام الخميني، ج‏1، ص 462 مسأله 832  نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور می باشد)
دوّمین مسألة  " شرط پنجم لباس نمازگزار "‏  توضیح المسائلهای آیات عظام خمینی، گلپایگانی، خوئى، اراکی، صافی، تبریزی، فاضل، زنجانى، مكارم، بهجت، سیستانی، نوری:
(خمینی، گلپایگانی، اراکی، صافی، فاضل، بهجت، مكارم، نوری: زينت كردن به طلا... ) (خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: پوشيدن طلا ... ) مثل آويختن زنجير طلا به سينه و انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعت مچى طلا به دست (خوئى، زنجانى، تبريزى: و عينك طلا گذاشتن ... )(خمینی، گلپایگانی، خوئى، اراکی، تبریزی، فاضل، نوری، زنجانى، مكارم، صافی، سیستانی: براى مرد حرام و نماز خواندن با آنها باطل است ...) (بهجت: براى مرد در نماز و غير نماز حرام است و در باطل بودن نماز با آنها تأمّل است اگر چه مطابق احتياط بلكه خالى از وجه نيست؛ و همراه داشتن طلا و حمل آن بدون اين كه صدق پوشش بكند، و هم چنين دندانى كه پوشش طلا دارد براى مرد در نماز مانعى ندارد؛ ولى زينت كردن به طلا براى زن در نماز و غير نماز اشكال ندارد. پایان مسأله ) (خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: ولى براى زن در نماز و غير نماز اشكال ندارد. پایان مسأله ) [خمینی، گلپایگانی، صافی، فاضل، مكارم، نوری، فاضل : و (خمینی، گلپایگانی، صافی، فاضل، مكارم، نوری : احتياط واجب آن است كه) (فاضل: بايد) از استعمال عينك طلا هم خوددارى كند...] (خمینی، گلپایگانی، اراکی، صافی، فاضل، مكارم، نوری : ولى زينت كردن به طلا، براى زن در نماز و غير نماز اشكال ندارد. پایان مسأله)

5- استفتائاتی از مرحوم امام خمینی (ره) راجع به ریش تراشی از جلد دوم کتاب استفتائات ایشان
س79: بفرمائید آیا تراشیدن ریش با ماشین برقی از نظر شرع مقدّس اسلام حرام است یا نه؟جواب: ریش تراشیدن خواه با تیغ باشد یا با ماشین حرام است علی الاحوط.
س81: کوتاه کردن ریش با ماشینهای معمولی دستی تا حدود یک میلیمتر چگونه است؟جواب: بنا بر احتیاط باید طوری باشد که صدق ریش کند.
جواب س84: تراشیدن بعض ریش ، حکم تراشیدن تمام آن را دارد.
س87: آیا تراشیدن ریش حرام است؟ کسیکه در اثر اضطرار ریشش را بتراشد مثلاً شغلش طوری است که اگر ریش خود را نتراشد باعث جمع شدن گرد و خاک در لابلای موی صورتش می شود تکلیفش چیست؟ آیا کار حرام انجام می دهد؟جواب: ریش تراشی حرام است علی الاحوط و عذر مزبور مجوّز ریش تراشی نیست.

6- س 15: آيا شغل سلمانى به علت تراشيدن ريش شغل حرام محسوب مى‏شود و اگر اين طور باشد آيا مى‏شود با دادن خمس در آمد آن مال را حلال كرد يا نه.

جواب: تراشيدن ريش حرام است و مزد آن هم حرام است و مزدى را كه گرفته اگر صاحبانش معلوم باشند از آنها استرضا نمايد يا پس بدهد و اگر صاحبانش مجهول باشند و آن مال حرام جدا باشد صدقه بدهد و هم چنين اگر مخلوط بمال حلال شده لكن قدرش معلوم است صدقه بدهد با اذن حاكم شرع و اگر مقدار و صاحب آن معلوم نيست و با مال حلال مخلوط شده خمس آن را بدهد بقيه حلال است.
مجمع المسائل مرحوم آیت الله گلپايگاني ج‏2 ص 15- نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور

7- س 16: آيا در دين مقدس اسلام و در فرمايش پيغمبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله شارب گذاشتن حرام گرديده و زدن شارب بالا براى شخص مسلمان واجب است يا خير. 

جواب‏: اخبار كثيره از پيغمبر اسلام و ائمة اطهار عليهم السّلام در مذمّت شارب گذاشتن و مدح شارب زدن وارد شده و اگر كسى بعنوان استحباب و رجحان آن شارب خود را بلند بگذارد بدعت در دين گذاشته و حرام است. مجمع المسائل مرحوم آیت الله گلپايگاني ج‏2 ص 15- نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام

8- س 17: مرقوم فرمائيد كه حدّ ريش چه اندازه است كه از آن كوتاه‏تر نباشد.

جواب: به قدرى باشد كه عرفا بگويند ريش دارد كافى است. مجمع المسائل مرحوم آیت الله گلپايگاني ج‏2 ص 15- نرم افزارجامع فقه اهل البیت علیهم السّلام مؤسسه خدمات کامپیوتری نور

9- سؤال: تراشیدن ریش و اجرتی که شخص سلمانی در مقابل ریش تراشی یا احیانا آرایش زنانه نمودن مردان دریافت می کند وهمچنین استفاده ازکروات چه حکمی دارد ؟ مسائل جدیدج1 ترکیبی ازصفحات73 و77  
آیت الله خامنه ای :تراشیدن ریش حرام است علی الاحوط و گرفتن اجرت بر عمل حرام ، حرام است. از پوشیدن کروات اجتناب شود.
آیت الله بهجت : تراشیدن ریش جایز نیست چه تمام ریش یا قسمتی از آن و اجرتی که شخص سلمانی در مقابل ریش تراشی یا احیانا آرایش زنانه نمودن مردان دریافت می کند حرام است .
آیت الله فاضل لنکرانی : احتیاط وجوبی در عدم تراشیدن ریش و بهتر آن است که مسلمان از مثل کروات اجتناب کند
آیت الله صافی گلپایگانی : تراشیدن ریش و ماشین کردن آن اگر مثل تراشیدن باشد حرام است و اجرت ریش تراشی حرام است و سزاوار نیست مسلمین از کروات استفاده کنند ، بلکه احتیاط ترک استفاده ازآن است.
آیت الله مکارم شیرازی : احتیاط(وجوبی) درترک ریش تراشی است و در مورد اجرت ریش تراشی احتیاط(وجوبی) کنید و اجرت آرایش زنانه نمودن مردان حرام است و بهتر است از کروات استفاده نشود و اگر جنبة اشاعة فرهنگ کفّار داشته باشد اشکال دارد.
آیت الله سیستانی : بنابراحتیاط واجب از تراشیدن ریش اجتناب شود و اجرت در مقابل ریش تراشی به احتیاط واجب حرام است و استفاده از کراوات اگر مستلزم مفسده باشد حرام است .
آیت الله وحید خراسانی : احتیاط واجب در ترک تراشیدن ریش است و آنچه که تشبّه به کفّار باشد جایز نیست .
آیت الله تبریزی : بنابراحتیاط واجب تراشیدن ریش تماماً جایز نیست و گرفتن اجرت ریش تراشی بنابر احتیاط (واجب) جایز نیست وگرفتن اجرت برای آرایش زنانه نمودن مردان اشکال دارد.