پرسش:
سلام یکی از پستارو دیدم که عکس های از مرده ها و قبر بود برام این سوال پیش آمد که چرا ما مرده هامونو با این شیوه دفن میکنیم؟ چرا کفن رو دورشون محکم میبندیم؟ آیا میدونه چرا؟
پاسخ:
سلام سوال خوبی پرسیده اید.در جواب باید عرض كنم كه در هر حكم شرعی سه امر متفاوت را باید از هم جدا كرد:
الف. دلیل حكم كه منظور آیه و روایتی است كه مستند این حكم شرعی قرار گرفته است. مثلا آیه شریفه‌ی(1) یا ایّها الّذین آمنوا كتب علیكم الصّیام كما كُتب علی الّذین من قبلكم دلیل بر وجوب روزه بر هر مسلمان مكلف می‌شود.
ب. علت حكم كه در همة احكام دینی اراده‌ی خداوند متعال است كه بر اساس مصالح و مفاسد واقعی و موجود در موضوعات مختلف پیدا می‌شود و باعث حكم به وجوب و حرمت و استحباب و كراهت و اباحه می‌شود.
ج. فلسفه‌ی حكم، هر حكم شرعی دارای حكمت یا حكمت های متعددی است كه مجموعة آنها باعث دستورات الهی می‌گردند. حكمت احكام برخی روشن و برخی مخفی است. به مواردی آیات قرآن و روایات معصومین ـ علیهم السّلام ـ اشاره فرموده‌اند و مواردی را هم عقل می‌تواند كشف كند و نكته‌های بسیار زیادی هم هست كه بر حكیم مطلق آشكار است ولی بر ذهن محدود ما واضح نیست. به همین جهت گفته می‌شود كه احكام شرعی تعبدی است و ما به صرف اینكه این حكم، دستور خدا و پیامبر است باید بپذیریم و عمل كنیم، گر چه حكمت حكم برای ما معلوم نباشد و در آینده معلوم شود. از سوی دیگر افعال الهی قطعاً و عقلاً بدون ملاك و مصلحت مفسده نیست و محال است حكمی بدون هیچ حكمت و دلیلی صادر شود.
بر انسان‌های فكور و عالم است كه در اسرار عبادت و احكام آسمانی تعمق و غور كنند تا پی در پی به نكات و ظرافت‌های بیشتر و بیشتری برسند، كما اینكه قرآن و روایات هم مكرراً ما را دعوت به تفكر و تدبر و تعقل كرده‌اند.
اكنون در مورد فلسفه‌ی كفن كردن میت به روایتی از عالم آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ، علی بن موسی الرضا ـ علیه السّلام ـ در این زمینه اشاره می‌كنم.(2)
حضرت در این زمینه چند حكمت و نكته را ذكر می‌كنند:
1. دستور به تكفین میت برای این است كه انسان با جسد طاهر پروردگار متعال را ملاقات كند.
2. و برای اینكه عورت و زشتی‌های انسان برای كسانی كه او را حمل و دفن می‌كنند پیدا نشود.
3. و برای اینكه مردم به حال و صورت زشت او نگاه نكنند.
4. و برای اینكه قلب از دیدن فساد و عیب بدن مرده، قساوت پیدا نكند.
5. و برای اینكه برای نفوس زنده‌ها پاكیزه‌تر باشد.
6. و برای اینكه دوستان نزدیك مرده از دیدن وضعیت او غضبناك و دل زده نشوند و در نتیجه از او یاد نكنند و محبت او از بین برود و سفارش‌های او و آنچه مورد نظر او و یادگار اوست، در معرض بی اعتنایی قرار گیرد.
این موارد را امام ـ علیه السّلام ـ جزو مصالح پوشاندن میت ذكر فرموده‌اند. با تأمل در احكام مربوط به تكفین و تجهیز میت می‌توان نكات دیگری را هم به دست آورد. مثل اینكه:
الف. لباس آخرت در نهایت سادگی و اختصار و قابل دسترسی انتخاب شده است.
ب. لباس همة انسان‌ها نهایتاً شبیه هم و بدون تأثیر از موقعیت اجتماعی و سیاسی و دنیوی است.
ج. انسان هر كه باشد و هرچه داشته باشد، زر و زیور و عاریه‌ها را باید بگذارد و بدون جلوه‌های دنیا، از این عالم برود.
و نكات دیگری كه با دقت و تفكر می‌توان دریافت. البته باید توجه داشت كه برخی موارد مربوط به اصل پوشاندن است و برخی ناظر به كیفیت و سادگی كفن و برخی به اینكه از جنس حریر و طلاباف نباشد و همة این ابعاد در خور نظر و بررسی است.
1. بقره : 183.
2. وسائل الشیعه، همان، ج2، ابواب تكفین، باب 1، ح 1.
