پرسش:
وقتي با همسرم بحثم مي شود تو ناراحتي و عصبانيت قسم مي خورم كه ديگه با تو حرف نمي زنم يا خانه اقوامت نمي آيم. آيا شكستن قسم كفاره دارد و اگر دارد بخواهم براي اين قسم هايم كه خيلي زياد است، كفاره بدهم بايد چه كنم؟
پاسخ:
با سلام و ادب
قسمی که با شکستن آن کفاره بر انسان واجب می شود ، شرایطی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنم:
1- قسم باید با یکی از نام های مختص خداوند مانند خدا یا الله یا ... باشد .( هر چند به زبان فارسی اسامی خاص خداوند را بیان کند قسم تحقق می یابد.)
2- در حالت اختیار و با قصد باشد
.
.
.
بنابراین اگر در قسم از نام خدا استفاده نکرده اید یا در حال عصبانیت شدید بدون اختیار و اراده قسم خورده اید ، لازم نیست به آن عمل کنید و ترک عمل به آن کفاره ندارد . اما اگر شرایط شرعی قسم موجود بود و شما عمدا با آن مخالفت کردید برای هر قسمی که انجامش ندادید باید یکی از کفارات زیر را بپردازید:
ده فقیر را سیر کنید یا ده فقیر را بپوشانید اگر نمی توانید سه روز روزه بگیرید .
توضیحات بیشتر درباره قسم:
قسم خوردن فقط به لفظ جلاله (مثل الله) صحیح است . بقیه اعتباری ندارد. قسم به قرآن کفاره ندارد و عمل به آن واجب نیست.
قسم چند شرط دارد:
اول: کسى که قسم می خورد باید بالغ و عاقل باشد. اگر مىخواهد راجع به مال خودش قسم بخورد، باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد . حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع نکرده باشد. از روى قصد و اختیار قسم بخورد. پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسى که مجبورش کردهاند، درست نیست . همچنین است اگر در حال عصبانى بودن، بى قصد قسم بخورد.
دوم: کارى را که قسم می خورد انجام دهد، باید حرام و مکروه نباشد. کارى را که قسم می خورد ترک کند، باید واجب و مستحب نباشد. اگر قسم بخورد که کار مباحى را به جا آورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد. نیز اگر قسم بخورد کار مباحى را ترک کند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.
سوم: به یکى از اسامى خداوند قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمىشود، مثل «خدا» و «الله» . نیز اگر به اسمى قسم بخورد که به غیر خدا هم می گویند، یعنی هر وقت کسى آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر مىآید، مثل آن که به «خالق» و «رازق» قسم بخورد، صحیح است، بلکه اگر به لفظى قسم بخورد که بدون قرینه، خدا به نظر نمىآید، ولى او قصد خدا را کند، بنابر احتیاط، باید به آن قسم عمل نماید.
چهارم: قسم را به زبان بیاورد . اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند ،صحیح نیست ، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.
پنجم: عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد . اگر موقعى که قسم می خورد، ممکن باشد و بعد تا آخر وقتى که براى قسم معین کرده ،عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده ، به هم می خورد.
قسم خوردن دو نوع هست:
1- برای اثبات یا انکار موضوعی قسم بخورد مثلا: قسم بخورد که من این کار را انجام نداده ام یا انجام داده ام که در صورت مخالفت کفاره ای بر او واجب نیست. فقط مرتکب کار حرام شده است. مگر اینکه ضرورتی مهم تر در میان باشد که حرمت را تحت الشعاع قرار دهد.
2- برای انجام یا ترک کاری قسم بخورد مثلا: قسم بخورد که فلان کار را انجام می دهم یا فلان کار را ترک می کنم.
در صورت مخالفت، کفاره بر او واجب می شود.
کسانى که براى اثبات مطلبى قسم مى خورند، اگر حرف آن ها راست باشد، قسم خوردن مکروه است . اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان کبیره است.
با توجه به شرایط و اقسام قسم، قسم خوردن به قرآن ، قسم شرعی محسوب نمی شود. اگر کسی به قرآن قسم بخورد که فلان کار را انجام نداده و یا انجام داده است، کفاره قسم ( اطعام ده مسکین) ندارد. اگر دروغ بگوید ،گناه کرده است. بنابراین اگر از جهات مختلف و با در نظر گرفتن معیارهای اساسی انتخاب همسر، ایشان را مناسب تشخیص می دهید، می توانید توریه کنید. اگر توریه نکنید، دروغ بوده ،ولی قسم شرعی نمی شود.