پرسش:
سعیده : نظرتون درباره ی این متن چیه؟
شیعه ی عاشق و دلسوخته واقعی امام حسین«ع» هیچگاه شطرنج بازی نمی کند!!!
چون یزید ملعون صفحه شطرنجی را روی طشتی که سربریده امام حسین«ع» داخل آن بود گذاشت و شراب می خورد و به سر امام حسین«ع» جسارت میکرد!
لذا امام رضا«ع» فرمود: شیعیان باید ازبازی شطرنج خودداری کنند!
امام صادق «ع» میفرماید:
بازی کردن آن شرک و سلام کردن به بازی کننده آن گناه و یاد دادن و آموزش آن از کبیره هلاک کننده است.
آن ساعتی که صرف آن نموده در روز قیامت سبب حسرت و اندوهش می گردد.
کسی که شطرنج بازی می کند نمازش قبول نیست...
پاسخ:
با سلام و احترام
عرض کنم خدمت شما بزرگوار که این روایات آن شطرنجی که با آن قمار بازی می کنند را مد نظر دارد.
در قرآن آیه اى در مورد قمار و آلات و ابزار آن آمده است و مذمت کرده ، مانند آیه مبارکه : «یا ایهاالذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلكم تفلحون انّما یرید الشیطان ان یوقع بینكم العداوة و البغضاء فى الخمر و المیسر و یصدّكم عن ذكر الله و عن الصلوة فهل أنتم منتهون؛(1)
قمار در لغت به هر بازى كه در آن شرط شود برنده از بازنده یا از شخص ثالثى چیزى (مالى ) را دریافت كند، مى گویند(2).
شیخ انصارى در مكاسب فرمود: مراد از قمار، هر مسابقهاى است كه شرط عوض در آن شده باشد، ولى مسابقه به غیر عوض ظاهراً قمار نیست.
مبنای حرمت انواع بازی ها دو چیز است:
1- ابزار قمار بودن،
2- برد و باخت.
در صورت اوّل اگر ثابت شود که وسیله بازی، جزء وسایل قمار است، یعنی از اوّل كه این وسیله ایجاد شد، برای قمار بوده و الان نیز به عنوان وسیله قمار شناخته می شود، بازی با آن حرام است، چه برد و باخت باشد و چه نباشد. علت این حكم روایاتی است كه در این موارد ذكر شده است.
در صورت دوم ممکن است وسیله قمارنباشد، اما شرط برد و باخت و سود و زیان مالی شود، حرام است، مثلا بازی فوتبال یا بازی های كامپیوتری، با شرط برد و باخت ، قمارو حرام محسوب می شوند.
برخی از مراجع در مورد شطرنج نیز گفته اند که اگر شطرنج وسیله قمار نباشد یا از قمار بودن خارج شود و به عنوان بازی فکری باشد و شرط برد و باخت در آن نیز نشود، اشکالی ندارد.(3)
لذااگر زمانی پیش بیاید که آلت قمار محسوب نشود و برد و باخت مالی هم در کار نباشد ، دیگر قمار نخواهد بود . از جهت قمار بودن حرام نخواهد بود. بنابراین اگر شطرنج مثل بازى فوتبال يا واليبال , منفعت عقلايى دارد و فايده بر آن مترتب می شود ; نمی توان گفت حرام است .
چون موضوع حكم عوض شده ; از اين رو حكم هم عوض شده , مانند اين كه سگ تا وقتى كه سگ باشد, نجس است , اما اگر تبديل به نمك شد, ديگر نجس نيست . تغيير را تبدّل موضوع مى گويند, يا مثلاً شراب (خمر) تا وقتى شراب است , نجس و خوردنش حرام است , ولى اگر تبديل به سركه شد, خوردنش حلال و پاك مى شود.
منابع:
1. مائده (5) آیه 91-90.
2. المنجد.
3.امام خمینی، استفتائات،ج 2، ص 10، سؤال 20 و21؛ آیت الله مكارم شیرازی، استفتائات جدید، ص 151 سؤال 54.
