فلسفه سلام نماز چيست؟

پرسش:

فلسفه سلام نماز چيست؟
پاسخ:

با سلام و عرض ادب
 آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم)، بندگان صالح و همه نماز گزاران است. «تكبيرة الاحرام» اعلان ورود به نماز و «سلام» اعلان خروج از آن است. درباره حكمت و فلسفه «سلام» مى توان به موارد زير اشاره كرد:
1. احساس يگانگى و همدلى مسلمانان؛ نمازگزار وقتى در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام مى دهد، احساس مى كند كه تنها نيست و يكى از آحاد امت بزرگ اسلام است و با مردان خدا، در هر جاى زمين احساس همبستگى مى كند.
2. امان خواستن از خدا؛ واژه سلام در ميان دو معنا مشترك است: الف) درود و تحيت ب) نام مقدس خداوند. طبق معناى اول، معناى سلام هاى نماز روشن است؛ ولى بر اساس معناى دوم؛اشاره به اين است كه نماز گزار به اذن پروردگار، سلامتى و امن از عذاب را براى مؤمنان مى خواهد. چنان كه امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «معنى سلام در آخر هر نمازى،امان است» يعنى اگر نماز را در حالى كه قلب خاضع است به جاى آورد از بلاهاى آخرت در امان خواهد بود».[1]
3. جلب رحمت الهى؛ امام على(عليه السلام) مى فرمايد: در معناى «السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته» از خدا ترحم خواستن براى خود و همه بندگان است، اين خود سبب ايمن شدن از عذاب قيامت است»[2]
4. ياد آورى نام الهى؛ امام صادق(عليه السلام) فرموده است: «سلام، يكى از اسم هاى خدا است و اگر مى خواهى سلام نماز را به خوبى انجام داده و معنايش را ادا كنى، پس بايد از خدا بترسى و دين و قلب و عقلت را سالم نگه دارى و آن ها را به ظلمت گناه نيالايى»[3]
5. تلقين نيكى ها و شايستگى ها؛ يكى از درس ها و ثمرات نماز اين است كه هر نمازگزارى، در هر شبانه روز پنج بار به خود تلقين مى كند كه از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است (السلام علينا و على عباداللّه الصالحين). كسى كه نماز مى خواند، اگر به معناى اين جمله توجه كند، وجدانش تحت تأثير قرار مى گيرد و سعى مى كند با پيام آن تلقين مخالفت نكند و اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هر چه بيش تر به نيكوكاران الگو نزديك سازد.
6. پيوند دوستى و محبت با ديگران؛ سلام، خواستارى سلامتى، امنيت، خير و بركت و سعادت است. نمازگزار با سلام دادن، نشان مى دهد كه دوست دار و خير خواه همه خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزوى سلامتى آنان را دارد. اين مسأله باعث نزديكى قلب ها به هم و مستحكم تر شدن دوستى ها و برادرى ها است.

[1]. مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نورى، ج 5، ص 25؛ مصباح الشريعة، ص 95.
[2]. همان، ج 4، ص 108؛ بحارالانوار، ج 81، ص 254.
[3]. آداب الصلاة، امام خمينى، ص 399.