با همسر افسرده چه کنیم؟

پرسش:

با همسر افسرده چه کنيم؟

پاسخ:

«مهرباني و فداکاري او، توجه او، شفقت و عشق او، بيش از هر چيز ديگر مرا در مدت عذاب رواني ام روي پا نگه داشت. اگر بخواهم شخصي را که در بهبودي من بيشترين تاثير را داشته است انتخاب کنم. آن شخص مطمئنا همسرم است.» اين جملات را نورمن اندلر؛ روان شناس، بعد از بهبود از افسردگي شديدي که دچارش شده بود، نوشته است.واقعيت اين است که هرچند نقش همسران در ايجاد افسردگي در همديگر به اثبات نرسيده است اما نقش آنان در بهبودي از افسردگي کاملاً اثبات شده است!

نام افسردگي را همه شنيده ايم اما احتمالاً بسياري از ما تصور مي کنيم اين بيماري مختص افراد ضعيف است و چون ما قوي هستيم اين بيماري هيچ وقت سراغ مان نخواهد آمد. اما بد نيست بدانيد از هر چهار خانم يک نفر در دوره اي از زندگي خود مبتلا به اين بيماري مي شود. درباره آقايان نيز برخي معتقدند هرچند موارد تشخيص داده شده در حدود نصف ميزان ابتلاي خانم هاست ولي آنها نيز به ميزاني برابر با خانم ها دچار اين بيماري مي شوند و فقط عوامل اجتماعي و محيطي باعث مي شود بيماري آنان کمتر از خانم ها تشخيص داده شود. در اين شرايط هيچ عجيب نيست اگر در يکي از اين روزها متوجه شويم خودمان دچار اين بيماري شده ايم يا همسرمان گرفتار افسردگي شده است. اما نکته مهمي که در رابطه با افسردگي وجود دارد نقش روابط بيمار با نزديکان و به ويژه همسرش است.ميگنا دات آي آر.درباره دلايل ايجاد اين بيماري نظريات گوناگوني وجود دارد. برخي به تغييرات شيميايي که در مغز روي مي دهد اشاره دارند، برخي به نقش رويدادهاي ناگوار تاکيد دارند و برخي براي باورها و طرز تفکر فرد بيمار اهميت قائل مي شوند. واقعيت اين است که در نهايت نيز نمي توان به صورت قطعي درباره علت ايجاد بيماري اظهارنظر کرد. اما با وجود اين نکته مسئله اي که همه درمانگران با رويکردهاي گوناگون بر آن تاکيد دارند، نقش اطرافيان در کمک به بهبود فرد بيمار است. در اين بين همسر بيمار نقشي مهم داشته و مي تواند فرآيند بهبود را تسريع يا حداقل از ميزان درد و رنج او کم کند.اين کار هر چند آسان به نظر مي رسد اما در عمل چندان ساده نيست. اگر همسر شما دچار افسردگي است، توجه به نکات زير مي تواند به شما کمک کند تا بتوانيد به ياري او بشتابيد.

مهم ترين کمک را جدي بگيريد
بعضي معتقدند مهم ترين کمکي که همسري مي تواند براي همسر افسرده اش انجام دهد، کمک به تشخيص آن در اسرع وقت است. در بعضي موقعيت ها احتمال بروز افسردگي افزايش مي يابد؛ به عنوان مثال بعد از زايمان برخي از خانم ها براي دوره اي کوتاه دچار افسردگي مي شوند، که اگر به موقع اقدامات لازم براي بهبود انجام نشود، ممکن است ادامه پيدا کند. اگر علائم افسردگي را در همسرتان مي بينيد، در اولين قدم او را تشويق کنيد به متخصص مراجعه کند. اگر براي او تشخيص افسردگي داده شد، کمک کنيد دستورات متخصص اعم از خوردن دارو يا ديگر فعاليت ها،ازجمله شرکت منظم در جلسات روان درماني، را انجام دهد. در ادامه به علائم اصلي افسردگي اشاره شده است.

با سرماخوردگي رواني آشنا شويد
نداشتن اطلاعات درست درباره افسردگي مي تواند باعث سوء برداشت از رفتار فرد مقابل و ايجاد مشکلات بيشتر شود. افسردگي ادراک، نگرش، احساس ، اعمال و تحمل فرد را تحت تاثير قرار مي دهد. افراد افسرده غالباً ديگران را در مشکلات شان مقصر مي دانند و در زندگي فقط به اتفاقات تلخ توجه دارند. اگر همسر افسرده تان پيوسته ايراد مي گيرد، يادتان باشد اين رفتار يکي از ويژگي هاي بيماري اوست، پس خيلي به دل نگيريد. طي بيماري همسرتان، اين نکته را بارها به خودتان گوشزد کنيد که او قصد آزار شما را ندارد او بيمار است و اين رفتارها نيز علائم بيماري او است و نه ويژگي هاي شخصيتي اش. اطلاعات کامل تر درباره افسردگي را مي توانيد از طريق کتاب هاي مربوطه کسب کنيد. اگر اطلاعات تان را از طريق متخصصي که همسرتان به وي مراجعه کرده است کسب کنيد بهتر خواهد بود. چرا که علائم افسردگي در همه افراد يکسان ديده نمي شود.

وقتي رابطه زناشويي آسيب مي بيند
وقتي همسر ما سرما مي خورد ممکن است کمي بي حوصله يا بداخلاق شود اما در مجموع بيماري او آثاري ماندگار يا قوي بر رابطه زناشويي ندارد. اما در رابطه با بيماري هاي رواني و به ويژه اختلالات خلقي رابطه ما و همسرمان يکي از اولين مسائلي است که طي بيماري مي تواند آسيب ببيند. به عنوان مثال افراد افسرده دچار باورهاي اشتباه و تفکرات غيرمنطقي هستند. اين باورها مي تواند براي اطرافيان به شدت آزاردهنده باشد. گاهي اوقات فرد افسرده، ساده ترين رفتار اطرافيان را به عجيب ترين شکل ممکن تفسير مي کند؛ به عنوان مثال کمي دير جواب دادن به تلفن مي تواند به معناي طردشدن، بي علاقگي همسر يا لجبازي او برداشت شود. آشنايي با اين باورها در همسرتان مي تواند به شما کمک کند از او کمتر دلخور شويد و البته بتوانيد با صبر و مداراي بيشتري در کنار او باشيد.

گفتمان را فراموش کنيد
احساسات و برداشت هاي افراد افسرده غالباً شکلي افراطي دارد. ممکن است همسرتان چيزهايي بگويد که از نظر شما اشتباه و غيرمنصفانه باشد، در اين شرايط از بحث با او بپرهيزيد و سعي نکنيد به او اثبات کنيد فرضاً زندگي بد نيست يا او آدم خوبي است. اين طرز برخورد مي تواند باعث شود ديگر با شما صحبت نکند، احساس تنهايي بيشتري کند و حتي افسردگي او شدت يابد. زماني که همسر افسرده تان مي گويد «هيچ کسي در اين دنيا به فکر من نيست.» در عوض يادآوري مواردي که شما به او توجه داشته ايد، مي توانيد چنين جمله اي بگوييد «خيلي تلخ است که اين احساس را داري، فکر مي کني چه کاري مي توانيم انجام دهيم که احساس بهتري پيدا کني؟»

يعني تقصير من است؟
احساس تقصير و گناه، احساسي است که معمولا همسران افراد افسرده دچار آن هستند، درباره عوامل ايجاد کننده افسردگي هنوز متخصصان به توافق نرسيده اند، اما معمولاً ترکيبي از عوامل دروني مثل تغيير ميزان مواد شيميايي در مغز و عوامل بيروني مثل از دست دادن عزيزان يا وجود باورهاي غيرمنطقي را در نظر مي گيرند، پس اين قدر خودتان را در ايجاد بيماري همسرتان مقصر ندانيد. در عين حال يادتان باشد افسردگي همسرتان به معناي شکست شما در برقراري ارتباط با همسرتان به صورت کلي نيست و البته فراموش نکنيد شديدترين افسردگي ها نيز درمان مي شوند و قرار نيست ماه ها يا سال ها وضعيت شما به اين شکل باقي بماند.

اگر تو افسرده اي، من هم خسته ام
در ارتباط با فرد افسرده، ممکن است حس کنيد انرژي زيادي صرف مي کنيد، اما پاسخي دريافت نمي کنيد يا به عبارتي از خودگذشتگي زيادي مي کنيد، اما طرف مقابل به آن توجه ندارد و نيازهاي رواني شما را در نظر نمي گيرد. اگر تحمل تان تمام شده است و حوصله نداريد، فکر نکنيد آدم بدي هستيد يا همسري وفادار نيستيد، اگر حس مي کنيد ديگر حوصله همسرتان را نداريد و نمي خواهيد او را ببينيد، بهتر است قبل از وخيم تر شدن اوضاع به مشاور مراجعه کنيد. اگر در ابتداي ايجاد چنين احساساتي اقدامات لازم را انجام ندهيد ممکن است خيلي زود حس کنيد به بن بست رسيده ايد و ديگر توان ادامه زندگي با همسرتان را نداريد؛ آن هم در شرايطي که تصميم شما نه بر مبناي فکر و منطق که بر پايه احساسي است که شما براي دوره اي نه چندان طولاني گرفتار آن بوده ايد. پس در اين زمينه رودربايستي را کنار بگذاريد و سعي نکنيد اداي قهرمانان را درآوريد و کمک تخصصي بگيريد.

خودتان را پاک نکنيد
درمان افسردگي معمولاً در کوتاه مدت به نتيجه نمي رسد، اين موضوع مي تواند باعث خستگي، حساس شدن شما يا حتي عصبانيت تان شود. در اين شرايط براي اين که انرژي کافي در ارتباط با همسرتان داشته باشيد، لازم است زماني براي خودتان در نظر بگيريد. درست و کامل غذا بخوريد، هر روز ورزش کنيد، خواب کافي داشته باشيد، ارتباط تان را با دوستان و نزديکان قطع نکنيد و تفريح را از ياد نبريد. مي توانيد با خواندن داستان هاي طنز يا ديدن فيلم هاي کمدي مقاومت تان را در برابر اين بيماري افزايش دهيد. البته توجه داشته باشيد زياده روي در اين کارها مي تواند باعث دلخوري همسرتان شود و شما را متهم به اين کند که او را درک نمي کنيد يا از او خسته شده ايد. پس جانب تعادل را از دست ندهيد.

قايم باشک ممنوع!
افراد افسرده انرژي کمي دارند و در نتيجه ممکن است طي روز خيلي از کارهايي را که دل شان مي خواهد انجام دهند، نتوانند انجام دهند. ممکن است شما عصر از سر کار برگرديد و ببينيد همسرتان هنوز ظرف هاي صبحانه را نتوانسته جمع کند. يا شوهرتان از صبح تصميم داشته تلفني بزند اما هنوز نتوانسته اين کار را انجام دهد. در اين شرايط احتمالاً او عصبي است. حتي ممکن است از دست شما عصباني باشد که چرا او را تنها گذاشته ايد. قطعاً تحمل چنين شرايطي خيلي سخت و طاقت فرساست.پژوهش ها نشان داده است، داشتن فعاليت بدني به درمان افسردگي کمک مي کند، از طرفي نمي توانيم از فرد افسرده انتظار داشته باشيم که خودش برنامه منظمي براي ورزش بريزد و آن را اجرا کند. اگر برنامه منظم روزانه براي ورزش با همسرتان بگذاريد، جداي از کمک به درمان افسردگي او شما نيز از فوايد آن بهره مند خواهيد شد؛ چرا که تنش تان را کاهش مي دهد و به بهبود رابطه شما و همسرتان کمک مي کند.

کوچک ترها را از ياد نبريد
اگر فرزند داريد بهتر است از همان ابتدا با او درباره بيماري صحبت کنيد و شرايط را توضيح دهيد. زماني که رفتار يکي از والدين تغيير مي کند، معمولاً بچه ها به دليل اين که نمي توانند رفتار آن ها را پيش بيني کنند، مضطرب مي شوند. در عين حال توجه داشته باشيد رابطه عاطفي فرزندتان با يکي از والدينش آسيب ديده، در اين شرايط وظيفه شما دوچندان شده و لازم است تا بهبود نسبي اوضاع، رابطه قوي تري با فرزندتان داشته باشيد.

راهکار اساسي
شايد هيچ چيز در آرامش دادن به افراد نتواند جاي مذهب و ياد خدا را بگيرد. پژوهش ها نيز نشان داده است افرادي که مذهبي ترند کمتر دچار افسردگي مي شوند و در زمان ابتلا نيز روند بهبودي سريع تري دارند. اما علاوه بر کمکي که مذهب و معنويت مي تواند به همسر افسرده شما کند، خود شما نيز مي توانيد از اين موضوع بهره بگيريد. خدا را فراموش نکنيد و به ياد داشته باشيد که دل ها آرام نمي گيرد جز با ياد خدا.
سپيده دانايي