باسلام وآرزوی بهروزی برای شما گرامی .
انشا ءالله که مشکل شما وهمه مشکل داران اهل اسلام بر طرف گردد .
نکته مهم این است که باید بدا نید در این دنیا هیچ کس بی مشکل نیست .
خواجه نصیر الدین طوسی یک شعر قشنگ دارد :
به گردا گیرد خود چندان که بینم
بلا انگشتر است ومن نگینم .
ولی در تحلیل مسله باید گفت : مشکلات و سختی هایی که بر انسان ها وارد می شود ، دارای وجوه مختلف و فلسفه های گوناگونی است . بخش عمده مشکلات و سختی ها مرتبط با اعمال انسان هاست ، یعنی بسیاری از ما چوب اشتباهات و تصمیمات نادرست خود یا دیگران را می خوریم . متاثر از ظلم ظالمان و بدکاران دچار مشکلات و گرفتاری ها هستیم . این گونه امور نه به خواست خداوند است و نه مورد رضایت او . خداوند همه عوامل طبیعی برطرف شدن بی عدالتی ها و کنار گذاشتن اشتباهات را برای ما روشن ساخته تا گرفتار پیامدهای آن نباشیم .
اما غیر از این گونه موارد برخی از مشکلات و سختی ها عین حقیقت این عالم و جزو لوازم وجودی آن است. خداوند چرا محل زندگی انسان یعنی دنیا را همراه و توام با این قبیل سختی ها قرار داده است ؟
اولا چون ماهیت دنیا و نظام عالم طبیعت ، سختی و مشکلات و دست و پنجه نرم کردن با آن ها است. بسیاری از چیزها در عالم با سختی و تلاش و کوشش بسیار به دست می آید و اهداف زیبا ، لذت بخش و سعادت آفرین تأمین می شود.(1)
ثانیاً فلسفه اصلی وجود مشکلات را باید در سنت امتحان و آزمون الهی بررسی کرد . سنّت امتحان و آزمایش بندگان، یکی از سنّت‏های رائج و متداول الهی است که همه انسان‏ها به نوعی در معرض آن قرار می‏گیرند. شکل آزمایش به فراخور زمان و ظرفيت اشخاص مختلف است. گروهی به وسیله مال و ثروت، برخی با فقر و تنگدستی ، برخی توسّط دشمنان بی رحم یا انواع بلایا و مصیبت های دیگر آزموده می‏شوند.(2) برای امتحان‏ها فلسفه‏های گوناگونی ذکر شده است که به برخی اشاره می‏کنیم.
آزمایش دارای فوائد و حکمت‏های فراوانی است، اما کشف حقیقت و پی بردن به امور پنهانی از طریق آزمایش در مورد خدا بی معنا است، زیرا بر همه چیز آگاه است، بدون نیاز به امتحان. حال به برخی فوائد بلایا اشاره می‏کنیم:
بلا و امتحان موجب بیداری است. کسی که در معرض آزمون قرار می گیرد، بر غفلت‏ها، آلودگی‏ها، انحراف‏ها و سراب‏ها آگاهی می یابد.(3)
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى‏ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ؛(4)
به سوی امت های پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و چون آن ها را اطاعت نکردند ، به بلا گرفتار شان نمودیم، شاید به زاری و خاکساری به درگاه خدا رو آورند .
رنج گنج آمد که رحمت‏ها در اوست ** مغز تازه شد چون بخراشید پوست(5)
از همین باب است که آزمون الهی آدمی را به یاد خداوند می اندازد.(6)
وقت محنت گشته‏ای اللَّه گو ** چون که محنت رفت، گویی راه کو
این از آن آمد که حق را بی گمان ** هر که بشناسد بُوَد دایم بر آن(7)
رفع تکبر و غرور از انسان:
انسانی که در معرض سختی‏ها و بلاها قرار می گیرد، به ضعف خود آگاه شده و دچار تکبّر و غرور نمی شود.
امیر المؤمنین (ع) فرمود:
"خداوند انسان‏ها را با مجاهدت‏های پرمشقّت می آزماید . بر سر راه شان ناملایمات قرار می دهد تا تکبّر و خودبینی از دل آنان بیرون رود . فروتنی و تواضع بر جان شان حاکم شود، آن گاه درهای فضل خویش را روی بندگانش می گشاید و به سادگی ابزار عفو و بخشش را در اختیارشان می گذارد".(8)
گاهی بسیاری از نعمت های الهی، و الطاف ویژه و ناب خداوند در لباس «سختی‌ها، تنگناها، مصیبت‌ها و مشکلات» ظاهر می شود. از این رو تشخیص «نعمت‌ها» از «نقمت‌ها»، کیفر و کفاره‌ها از الطاف و هدایت‌های خاص خداوند، بسیار مشکل می گردد. چنان که خداوند انبیا، امامان و اولیا و دوستان خاص خود را در دنیا با انواع سختی‌ها، مصیبت ها و شداید دچار ساخته است، تا بدین وسیله بر ایمان و استواری آنان، و بر مقام و مرتبت و منزلت‌شان بیفزاید.
امیرالمؤمنین(ع) می فرماید:‌
«انّ البلاء للظالم ادبٌ، و للمؤمن امتحان،‌ و للانبیاء درجة و للاولیاء کرامة؛(9)
بلاها برای ستمگران جنبة کیفر و تأدیب دارد. برای مؤمنان، امتحان و برای پیامبران باعث ارتقای رتبه و درجه و برای اولیای الهی موجب کرامت و بزرگواری می گردد». بنابر این وجود مشکلات را نباید دلیل بر عدم محبت الهی نسبت به بنده او تلقی نمود .
این تصور که دنیا جای آسایش و آرامش برای انسان باشد و او را از حقیقت زندگی و سرای فانی دنیا غافل سازد و از یاد زندگی حقیقی و جاودانه باز ماند ، تصوری اشتباه است.
" و لنبلونّکم بشیءٍ من الخوف و الجوع و نقصٍ من الأموال و الأنفس و الثّمرات و بشّر الصّابرین؛
شما را به ترس و گرسنگى و بینوایى و بیماری و نقصان در مال و جان و ثمرات می‌‌آزماییم و صابران را بشارت ده".(10) یکی از عناصر امتحان و آزمایش انسان ، سختی ها و مشکلات در زندگی است . این که انسان چگونه با آن ها برخورد خواهد کرد تا آن که در سراى ابدى نتیجه امتحانات را ببیند.
از طرف دیگر وجود سختى‏ها و مشکلات براى زندگى ما لازم است . بدون وجود آن‏ها زندگى بى معنا و یکنواخت خواهد بود.
سختى‏ها و دشوارى‏ها نقش مهم و نیرومندى در تربیت، تقویت اراده، شکوفایى استعدادهاى نهفته انسان و بیرون آوردن زندگى انسان از یکنواختى و تکرار دارند، ولى وقتى سخن از کارکرد سازنده دشوارى و مصائب مى رود، منظور این نیست که تأثیر روى همه افراد یکسان است، بلکه روى برخى ممکن است نقش منفى داشته باشد، ولى مهم چگونگى برخورد و رویارویى با مشکلات است. هر اندازه شخص داراى جهان بینى بهترى باشد و فلسفه رنج‏ها و مصائب را بهتر بشناسد و از نظر روحى، خطرپذیر و با اراده و مقاوم‏تر باشد، از جنبه‏هاى مثبت مشکلات بهره افزون‏ترى مى گیرد. بر عکس هر اندازه شخص عافیت طلب، بدبین و خطر گریزتر باشد، از مشکلات آثار منفى بیش ترى دریافت مى دارد.سختى‏ها و گرفتارى‏ها مقدمه کمال و پیشرفت است. این امور براى تکامل بشر ضرورت دارد.
اگر سختى‏ها و رنج‏ها نباشد، بشر تباه مى گردد ؛ بنابراین انسان باید مشقت‏ها را تحمل کند و سختى‏ها بکشد تا به کمال لایق خویش دست یابد.
تضاد و کشمکش شلاق تکامل است . موجودات زنده با این شلاق خود را به سوى کمال مى رسانند.(11)
نگاهی کوتاه به کشورها و ملت هائی که به پیشرفت رسیده اند ،نشان می دهد که چگونه با سختی ها و مشکلات مقابله نمودند و از تلاش و کوشش باز نایستاده تا به پیشرفت و تمدن دست یافته اند.
استاد مطهرى مى‏گوید:
«به حکم قانون و ناموس خلقت، بسیارى از کمالات است که جز در مواجهه با سختى‏ها و شداید، جز در نتیجه تصادم‏ها و اصطکاک‏هاى سخت، جز در میدان مبارزه و پنجه نرم کردن با حوادث، جز در رو به رو شدن با بلایا و مصایب حاصل نمى‏شود، البته نه این که اثر شداید و سختى‏ها تنها، ظاهر شدن و نمایان شدن گوهر واقعى باشد (به این معنى هر کس یک گوهر واقعى دارد که رویش پوشیده است، مانند یک معدنى است در زیر خاک و اثر شداید فقط این است که آن چه در زیر خاک است، نمایان مى‏شود و اثر دیگر ندارد) نه این طور نیست ، بلکه بالاتر است. شداید و سختى‏ها و ابتلائات اثر تکمیل کردن و تبدیل کردن و عوض کردن دارد، کیمیا است، فلزى را به فلز دیگر تبدیل مى‏کند، سازنده است، از موجودى، موجودى دیگر مى‏سازد. از ضعیف و قوى و از پست، عالى و از خام، پخته به وجود مى‏آورد.(12) این قاعده حتى در باره پرندگان درست است. در صور و بعضى از پرندگان مى‏نویسند: براى آموزش پرواز، جوجه خود را در فضا رها مى‏سازند و با مشکلات رو به رو مى‏کنند تا بر پرواز چیره شوند. (13) از این جا مى‏توان پى برد که چرا خداوند، بندگان صالح خود را با بلاهاى گوناگون مى‏آزماید.اگر آزمایش‏ها نبود،به مقامات معنوى نمى‏رسیدند، از این رو گفته‏اند :هر که در این بزم مقرب تر است، جام بلا بیش ترش مى‏دهند. هر آزمایش الهى براى بندگان مؤمن و موفق بیرون آمدن از آزمایش، اخذ این کمال و مرتبه وجودى و دست یافتن به مقام قرب الهى است.

پی‌نوشت‏ها:
1. بلد(90) آيه 4.
2. بقره(2) آيه155.
3. ری شهری ، میزان الحکمه، ج 1، ص 49،نشر دارالحدیث، قم، 1416 ق.
4. انعام(6)آيه 42.
5. مثنوی معنوی، 32612،نشر امیر کبیر ،تهران، 1356 ش.
6. اعراف (7) آیه 130؛ توبه (9) آیه 126.
7. مثنوی، 11403.
8. نهج البلاغه، خ 192، نشر موسسه امیر المومنین، قم، 1380 ش .
9. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 81، ص 198،نشر دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1403 ق.
10. بقره (2) آیه 155.
11. مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 1، ص 176 ، نشرصدرا، 1370 ش.
12. مطهرى، بیست گفتار، ص 176،نشر صدرا، 1365 ش.
13. همان، ص 182.

با سلام و تشکر از پاسخ جامع استاد صادق
براتون دعا میکنم. و اگه دوست داشتید تعریف کنید شاید تونستیم کمکی کنم.
یا علی