پرسش:
چرا یک مرد یا زن مسلمان نمی‌تواند با یک زن یا مرد غیر مسلمان ازدواج کند، به خصوص اقلیت‌های مذهبی که در ایران هستند؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب
از جمله امورى كه ملل مختلف گذشته در انتخاب همسر خويش مراعات مى نمودند و سخت پاىبند آن بودند، اين بود كه مى كوشيدند همسرشان از نظر اعتقادى نيز سالم باشد، بدين معنا كه معتقد بودند همان گونه كه سلامت جسمى پدر و مادر در سلامت جسمى فرزند مؤثر است، سلامت روحى و اخلاقى و عقيدتى نيز در سعادت فرزند مؤثر خواهد بود.
مطمئنا روحيات زن و شوهر و اعتقاداتشان به طور طبيعي در فرزندان و حتي اخلاق و روحيات خود زن و شوهر و اعتقادات شان تاثير خواهد گذاشت.
به همين جهت مردمان از ديرباز از ازدواج با افراد غير همكيش خود اجتناب داشته اند. بنابراين نهى از ازدواج با بيگانه عقيدتى اختصاص به اسلام نداشته، بلكه در اديان ديگر نيز از ازدواج با بيگانه عقيدتى نهى شده است.
يكى از اديانى كه به شدت پيروان خود را از ازدواج با بيگانگان برحذر داشته، آيين يهود است. در بخشهاى مختلفى تورات به شدت يهوديان را از ازدواج با بيگانگان منع كرده و آن را از گناهان كبيره معرفى كرده است.
ممنوعيت ازدواج با بيگانگان يكى به سبب مصونيت اعتقادى پيروان دين بوده و يا به جهت حفظ مليت و اصالت نژاد و قومى.
در آيين مسيحيت و زرتشتي نيز ازدواج با بيگانگان ممنوع است. در اسلام ممنوعيت ازدواج با بيگانگان در موارد محدودى كه مطرح بود، مبنى بر حس ملى گرايى و برترى قومى نبوده، بلكه به جهت مصونيت اعتقادى مسلمانان و دور نگه داشتن آنان از آلودگىهاى اخلاقى و حفظ اصالت خانوادگى بوده است. ضمن آنكه اسلام بر استحكام بنيان خانواده و دوري از اختلاف بين زن و شوهر تاكيد مي كند و كاملا روشن است كه در صورت اختلاف عقيدتي و ديني و در نتيجه اختلاف بسيار زياد و گسترده در احكام و دستورات ديني ، رفتارها و عملكردها نيز بسيار متفاوت خواهد بود. اگر چه در برخي موارد به واسطه عدم اعتقاد راسخ به دين و احكام يا نزديك بودن اعتقادات ، مشكلات و اختلاف ها شايد كمتر به وجود آيد ، اما اين موارد استثناها است و احكام ديني بر طبق غالب و اكثريت و نوع انسان ها وضع مي شود ، نه استثناها و موارد خاص.
فقهاي شيعه بنا بر اين اصل ، ازدواج به صورت دائمي را كه تمام عمر در كنار هم بودن است جايز نمي دانند.كه در اين صورت مسئله تاثير پذيري و تولد فرزندان و مسئله ارث و بسياري از مسائل ديگر مطرح مي شود ، اما ازدواج موقت را تنها با اهل كتاب جايز مي دانند وبا مشركان و كافران اصلا تجويز نمي كنند.
مستند اين حكم نيز آيات و رواياتي است كه وارد شده است.
.در مورد ازدواج زنان مسلمان با مردان غير مسلمان، اتفاق نظر فقهاى شيعه و ظاهر آيات بر اين است كه ازدواج زن مسلمان با هر فرد غير مسلمان، اعم از اين كه كتابى باشد یا غير كتابى، جايز نيست.(1)
فلسفه تحريم اين ازدواج در قرآن و روايات، خوف تأثيرپذيرى مسلمان از غير مسلمان و راه يافتن ضعف عقيدتى و اخلاقى به مسلمانان ذكر شده است.
از آن جا كه تأثيرپذيرى در مورد مردان (به خصوص در دوران حاكميت اسلام) ضعيفتر است، در شرايطى كه غير مسلمان ضعيف بوده و با مسلمانان قرار داد ذمه امضا كرده باشند، به مردان به صورت موقت اجازه ازدواج داده شده است اما از آن جا كه زنان به صورت نسبى در معرض تأثير پذيرى قرار دارند، از اين ازدواج مطلقاً منع شده اند.(2)
شيخ صدوق در كتاب خود در مورد اين كه چرا ازدواج مردان با زنان مستضعف ناصبى جايز است، ولى زنان حق ندارند با چنين مردانى ازدواج كنند، روايتى را از زراره نقل كرده كه امام صادق(ع) فرمود: «با زنان شكاك و مرددّ در دين خود ازدواج كنيد و زنان مسلمان را به شكاكان تزويج ننماييد، زيرا زن از شوهرش تربيت مى پذيرد و شوهر او را مجبور مى كند كه به آيين خود درآيد».(3)
علامه مجلسى روايتى به همين مضمون آورده كه: «از افراد بى اعتقاد زن بگيريد، ولى به آنان زن ندهيد، زيرا زنان در معرض تأثير پذيرى از مردان هستند و مردان زنان را مجبور به پذيرش آيين خود مى كنند».(4)
البته بايد توجه داشت كه آن چه در فلسفه حكم تحريم ازدواج ذكر شد علت تامه حكم نيست، چه اين كه ممكن است مصالح و مفاسد بسيار ديگرى نيز در وضع حكم فوق مطرح باشد كه از آن بى اطلاعيم.
پى نوشتها:
1 - سوره بقره (2) آيه 222.
2 - محمد ابراهيمى، ازدواج با بيگانگان، ص 117.
3 - علل الشرايع، ج 2، ص 502.
4 - بحارالانوار، ج 103، ص 377 و 380.
