پرسش:
اينك با پيشرفته ترين ابزار اختر شناسان مي گويند در فلان زمان فلان سياره از كنار زمين عبور مي كند، پس چرا بايد بر سر اين كه عيد سعيد فطر چه زماني است، اين همه اختلاف بين فقها باشد؟
پاسخ :
با سلام و عرض ادب
راه هاي اثبات اوّل ماه عبارتند از:
1ـ ديدن ماه توسط انسان. هر مسلماني كه ماه را ببيند، مسلّماً فرداي آن شب روز اوّل ماه خواهد بود.
2ـ شهادت دادن دو نفر انسان عادل كه خودشان ماه را ديده اند. اگر دو نفر عال به ما خبر دادند كه ماه را ديده ايم، بايد شهادت آن دو را بپذيريم.
3ـ حكم حاكم شرع. اگر حاكم اسلامي (مرجع تقليد) حكم كرد كه فردا اوّل ماه است، همه بايد بدان پاي بند باشند و حرمت آن را نگاه دارند.
البته راه هاي ديگري نيز براي اثبات اوّل ماه هست. براي اطلاع بيشتر به توضيح المسائل مراجعه كنيد. مهم اين است كه از نظر فقها و اسلام شناسان رؤيت ماه براي اثبات اوّل ماه موضوعيت دارد، يعني بايد ماه ديده شود. بحمدالله تعدادي از مراجع از جمله رهبر معظم انقلاب و آيت الله فاضل فرموده اند: رؤيت ماه از طريق وسايل و تجهيزات پيشرفته از قبيل دوربين و تلسكوپ ثابت مي شود و لزومي ندارد با چشم غير مسلح ماه ديده شود. بنابراين آنچه ماية اختلاف مي شود، ديدن ماه است كه طبق روايات موضوعيت دارد.
ديدن ماه موضوعي است كه قابل تقليد نيست و لزومي ندارد بگوييم اگر مرجع تقليد، ماه را ديد، يا برايش ثابت شد، بر مقلدان واجب است از او تبعيت كنند. ممكن است ديدن ماه براي مرجع تقليد ثابت شود، ولي به جهتي براي مقلِّد، ثابت نشده باشد يا مقلد ماه را ديده، در حالي كه براي مرجع تقليد ثابت نشده است. شخصي كه ماه را ديده، بايد فرداي آن روز را عيد، يا اوّل ماه بعدي بداند، گرچه مرجع او فردا را اوّل ماه و عيد نداند. چون حكم شرعي نيست كه نياز به تقليد باشد، بلكه شناخت موضوع حكم است و شناخت موضوع بر عهده انسان است، خواه مقلد باشد يا مجتهد.
