روزه مسافری که قصد اقامت ده روز در مکانی را ندارد صحیح نیست، ولی مراجع تقلید، مواردی را از عموم این قاعده استثنا نموده‌اند، که شرح آن چنین است:
1. مسافر مى‌تواند براى خواستن حاجت، سه روز در مدینه طیبه، روزه مستحبى بگیرد.[1] (هر چند قصد اقامتِ کمتر از ده روز در آن شهر را داشته باشد) و احتیاط آن است که این سه روز، پشت سر هم بوده و در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه باشد.[2]
2. اگر حاجى توانایی قربانی نداشته باشد، یعنى نه حیوانى براى قربانى دارد و نه پول آن را، چنین شخصى باید سه روز در سفر حج، و هفت روز پس از بازگشت (مجموعاً ده روز) روزه بگیرد. و آن سه روز را که در سفر حج بجاى قربانى روزه مى‌گیرد باید پشت سر هم بوده و بنا بر احتیاط واجب از هفتم تا نهم ماه ذى الحجّه باشد.[3]
3. اگر فردی نذر کند روزه بگیرد و روز آن را معین نکند، نمى‌تواند آن را در سفر به جا آورد، ولی اگر نذر کند در روز معینى روزه بگیرد و در آن روز مسافر باشد، دو صورت دارد:
الف: این‌گونه نذر کند که مثلاً در روز جمعه که مسافر هستم، روزه بگیرم، یا اینکه نذر کند در روز جمعه روزه بگیرم، چه مسافر باشم یا نباشم، در این صورت موظف به انجام روزه در آن روز است هر چند مسافر باشد و روزه وی صحیح است.[4]
ب: این‌گونه نذر کند که مثلاً در روز جمعه روزه بگیرم، ولی هیچ قیدی درباره‌ی انجام آن در سفر نیاورد. در این صورت نیز عده‌ای از مراجع تقلید انجام روزه در سفر را صحیح شمرده‌اند،[5] ولی برخی فقها[6] در این‌باره می‌گویند:
بنابر احتیاط تا ناچار نشده نباید در آن روز به سفر رود و اگر در سفر باشد باید قصد کند که ده روز در جایى بماند و آن روز را روزه بگیرد و در صورتى که روزه نگیرد لازم است روزه آن روز را قضا کند، ولی کفاره‌ای بر وی واجب نیست.[7]
پی نوشت‌ها:
[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 953، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.
[2]. آیات عظام: مکارم فاضل خوئى، تبریزى، سیستانى، زنجانى.
[3]. آیات عظام بهجت، تبریزى، خویى: (سه روز اول را مى‌تواند پس از شروع به اعمال عمرۀ تمتّع از اول ماه ذى حجه بگیرد)؛ آیات عظام گلپایگانى و صافى: (این 3 روز باید یا کاملًا قبل از عید قربان قرار گیرد، در هفتم، هشتم و نهم، و یا پس از بازگشت از منىٰ تا آخر ذى حجه)؛محمودى، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰى)، ص 508 - 509، تهران، نشر مشعر، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق.
[4]. آیت الله بهجت: (بنا بر احتیاط واجب روزۀ مستحبى را در سفر به نیت رجاء باید گرفت)؛ آیت الله شبیری: (لازم نیست این نذر قبل از رفتن به مسافرت باشد، بلکه مى‌تواند بعد از شروع سفر نذر کند که در همان سفر روزه بگیرد).
[5]. آیات عظام: امام خمینی، خامنه‌ای، فاضل، سیستانی، خوئى، تبریزى، صافی؛ آیات عظام: سیستانی، خوئى، صافی و تبریزى: (هر چند بهتر آن است که تا ناچار نشود مسافرت نکند و اگر در سفر است قصد اقامت نماید).
[6]. آیات عظام: گلپایگانى، نورى، اراکی، مکارم، شبیری.
[7]. ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج1، ص 951 - 952.
منبع: اسلام کوئیست
