پرسش:
نماز و روزه قضای پدر و مادر در چه صورت بر پسر بزرگتر واجب است؟
پاسخ:
با سلام و اهدای ادب
امام خمینی و آیت الله شبیری زنجانی: اگر پدر نماز و روزۀ خود را به جا نياورده باشد، چنانچه از روى نافرمانى ترك نكرده و مى‌توانسته قضا كند، بر پسر بزرگتر واجب است كه بعد از مرگش به جا آورد، يا براى او اجير بگيرد. بلكه اگر از روى نافرمانى هم ترك كرده باشد واجب است به همين طور عمل كند. اما قضای نماز های مادر واجب نیست. (1)
آیت الله خامنه ای: اگر نماز پدر و مادر قضا شده باشد، بر پسر بزگتر واجب است به مقداری که یقین دارد نماز پدر و مادر قضا شده است به جا آورد و اگر از انجام آن عاجز باشد و اجیر هم نتواند بگیرید، معذور است و قضای نماز ها واجب نیست.
اما اگر پدر ومادر از روی طغیان نماز نخوانده باشد، قضای نماز های آنها بر پسر بزرگتر واجب نیست لیکن احتیاط مستحب است که در این صورت نیز قضای نماز های آنها را به جا آورد. (2)
آیت الله مکارم: بر پسر بزرگتر (يعنى بزرگترين پسرى كه بعد از مرگ آنها در حال حيات است) واجب است كه نماز و روزههايى كه از پدر يا مادرش فوت شده و از روى نافرمانى نبوده و توانايى بر قضا داشته، بعد از مرگ آنها به جا آورد، بلكه اگر از روى نافرمانى هم ترك كرده باشد بنابر احتياط مستحب بايد به همينطور عمل كند، همچنين روزهاى را كه در سفر نگرفته هرچند توانايى قضاى آن را پيدا نكرده احتياط آن است كه پسر بزرگتر قضا نمايد. (3)
آیت الله سیستانی: اگر پدر نمازهای واجب خود را به جا نیاورده باشد و می توانسته است قضاکند، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد، بر پسر بزرگترش ¬- بنابراحتیاط واجب - است که بعد از مرگش به جا آورد، یا برای او اجیر بگیرد و قضای نماز های مادر بر او واجب نیست، هرچند بهتر است. (4)
آیت الله وحید خراسانی: اگر پدر نمازهای واجب خود را به جا نیاورده باشد و می توانسته است قضا کند، و بنابر احتیاط هرچند از روی نافرمانی ترک کرده باشد یا صحیح به جا نیاورده باشد، بر پسر بزرگترش واجب است که بعد از مرگش به جا آورد، یا برای او اجیر بگیرد و قضا نمازهای مادر براو واجب نیست هر چند بهتر است قضای نماز های مادر را نیز به جا آورد. (5)
آیت الله صافی گلپايگانى: اگر پدر به جهت عذرى نماز يا روزه‌اش را به جا نياورده باشد، بعد از فوت او بر پسر بزرگتر واجب است قضا نمايد يا براى انجام آن اجير بگيرد هر چند پدر نتوانسته قضا كند و بنا بر احتياط اگر از روى نافرمانى هم ترك كرده باشد؛ پسر بزرگتر بايد آن را قضا نمايد يا براى او اجير بگيرد در مورد مادر نيز احتياط واجب رعايت اين حكم است بلكه در صورتى كه وصيّت نكرده باشند و پسر هم نداشته باشند، احتياط واجب اين است كه مرد بزرگتر از اولياء ميّت نماز و روزۀ او را قضا كند و با نبود مرد زنها از اولیاء میت انجام دهند. (6)
پی نوشت:
1. امام خمینی، استفتائات، ج1، سؤال س 221؛ آیت الله زنجانی، توضیح المسائل، مسأله 1399.
2. آیت الله خامنه ای، اجوبه الإستفتائات، سؤال541و547و 548.
3. آیت الله مکارم، توضیح المسائل، مسأله 1205.
4. آیت الله سیستانی، توضیح المسائل، مسأله 1370.
5. آیت الله وحید خراسانی، توضیح المسائل، مسأله 1398.
6. آیت الله صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، مسأله 1399.