پرسش:
مادرم چند وقت پیش به پیشنهاد یکی از دوستانش به یک فالگیر مراجعه کرد که با نگاه کردن در آیینه و صحبت با جن ها، آینده را پیش بینی می کرد. بدون اینکه سوالی بپرسد همه اسم ها را می دانست و چند تا از پیش بینی هایی که برای دوست مادرم کرد، کاملا درست درآمد. در باره آینده من نیز به مادرم چیزهایی در خصوص نامزدی ناموفقم گفت که باعث نگرانی ام شد. به همین دلیل، به همه چیز بدبینانه نگاه می کنم.
آیا چنین فال هایی صحت دارد؟ این موضوع از نظر دین اسلام چگونه است؟
پاسخ:
با سلام واهدای امید
آگاهی به غیب -در مرحله اوّل - اختصاص به خداوند عالم دارد. در مرحله دوم، از آن انبیا و ائمه و اولیای اوست که البته آن ها نیز از خودشان مستقلا چیزی ندارند، بلکه خداوند عالم، طبق مصالح به اندازه ای که صلاح می داند، آگاهی از غیب را در اختیار ایشان قرار می دهد.
فالگیری و کف بینی که غالباً کار افراد شیاد است، هیچ مستند و دلیل شرعی و عقلی ندارد. اعتقاد به آن صحیح نیست. آن ها معمولاً با بیان مسائل کلی که قابل همخوانی با روحیات مختلف است، یا با بیان یکسری مطالب همانند یا کسب آگاهی قبلی از راه های مختلف، سعی در جلب نظر مشتریان دارند.
بسیاری از اوقات به طور اتفاقی ممکن است کاری که در شرف وقوع است، با کار فالگیرها همزمان گردد و این امر، موجب اغفال و فريب بعضی از افراد شود. انسان باید زندگی¬اش را بر اساس عقل و منطق و شریعت بنا کند و دنبال اینگونه مسایل نباشد.
نظام عالم طبق اسباب و مسببات است. امکان دارد که بعضی از انسان ها با ریاضت نفس و تمرین و تمرکز بتوانند به برخی از اسباب و نظام عالم راه یابند و از این طریق به پیش بینی حوادث دست بزنند. این گونه پیش گویی ها اولاً، محدود به چیز های خاصی است. ثانیاً، قطعی و یقینی نبوده، بلکه می تواند بر خلاف نظر آن ها در آید؛ چون جز خداوند کسی از همه اسباب و علل عالم آگاهی ندارد. همچنین گاهی افراد می توانند در اثر ارتباط با موجودات نامرئی مانند جن، برخی اطلاعات را دریافت نمایند که از دید دیگران پنهان است. این گونه امور غالباً مربوط به گذشته یا حال می شود؛ نه آینده. بنابراین، در این گونه موارد پیش گویی از آینده صحیح نیست.
برخی از مراجع در استفتا از این سوال فرمودند: فال و رمالی مطلبی است خرافی و مراجعه به رمال و فالگیر جایز نیست و پول گرفتن و پول دادن در برابر آن جائز نیست؛ مگر این که دهنده پول آن را به عنوان هدیه بدهد. (1)
هيچ يك از فال هاي مذكور از نظر عقل و شرع اعتباري ندارد. اما عقل به ما مي گويد تصميم گيري انسان بايد بر اساس انديشه و دورانديشي و مشورت با عاقلان مؤمن صورت گيرد. سرنوشت انسان نبايد با فال تعيين شود. فال گير با نگاه کردن در آیینه چگونه مي تواند از آينده آدمي خبر دهد و يا روحيات او را بشناسد و بر اساس آن غيب گويي نمايد؟! اسلام نيز اين گونه مسایل را خرافه اي بيش نمي داند و هيچ يك از آن ها را تأييد نكرده است.
فال به تنهايي هيچ تأثيري در انسان ندارد. آنچه منشأ اثر است، طرز فكر و تلقي نادرست از فال است؛ يعني كسي كه به آنچه فالگير مي گويد، باور داشته باشد و به خود تلقين نمايد، چه بسا خود را ببازد و با مشكلاتي روبه رو گردد. امام صادق(ع) مي فرمايد: «تأثير يا بي تأثيري فال بد در روان تو، تابع تصميمي است كه در مقابل آن انتخاب مي كني. اگر آن را ناچيز بداني، ناچيز خواهد بود. اگر آن را مهم بپنداري، مهم خواهد بود. اگر به آن ترتيب اثر ندهي، هيچ و بي اثر خواهد بود». (2)
براي اين كه مسلمانان تحت تأثير فال گيري و پيشگويي قرار نگيرند و به خرافات دچار نشوند، اولياي دين پيروان خود را از اين قبيل كارهاي موهوم و زيانبار بر حذر داشته حتی پذيرش سخنان اين قبيل افراد را مخالفت با تعاليم الهي خوانده اند. بنابراین، در مورد آینده خود نگران نباشيد و تلقین منفی نكنيد و با تلقین مثبت نسبت به آینده خوش بین باشيد.
1. جامع المسائل، آیت الله فاضل لنکرانی، ج 1، ص 630، مسئلة 2202؛
آیت الله مکارم، استفتائات جدید، ص 156، س 563؛
آیت الله خامنه ای، رساله اجوبه الاستفتاات، س 1229.
2. الكافي، ج 8، ص 197.
