پرسش:
همان گونه كه دانشمندان مسلمان مى گويند، قرآن دو نزول داشته است؛ نزول دفعى و نزول تدريجى. با توجّه به نزول دفعى قرآن، چرا بعضى اوقات كه از پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) سؤالى مى شد، ايشان منتظر وحى الهى مى ماندند؟ آيا نمى توانستند بر اساس آنچه در نزول دفعى قرآن يافته اند، به آن سؤال پاسخ دهند؟
پاسخ:
با سلام و عرض ادب و احترام
در اين باره بايد گفت:
1. در نزول دفعى، آن چه در شب قدر يك جا بر قلب رسول اكرم(صلى الله عليه وآله وسلم) نازل شده، حقيقت قرآن و كتاب مبين بوده است. حقيقت محكمى كه اجزا ندارد و مجمل است و در طىّ مدت پيامبرى، جزء جزء و به صورت تفصيلى بر قلب
مبارك رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) به تدريج نازل گشته است. و (نزول تدريجى) نام دارد.
2. ظاهر آياتى از قرآن نشان مى دهد كه پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) به خاطر نزول دفعى، آياتى را كه در آينده نازل مى شد، مى دانست و براى همين در آياتى از قرآن، پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) از شتاب كردن در خواندن آيه ها پيش از نزول وحى، نهى شده است.[1]
با اين حال، چون برخى احكام و دستورها در مرحله نزول تدريجى، تفصيلا نازل نشده بود، طبيعى بود كه پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) منتظر وحى جديد و نزول فرمان تفصيلى خدا بماند. در اين صورت چون رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) متن تفصيلى پيام خدا را بر مردم مى خواند، تأثير بيش ترى بر آنان مى گذاشت و در مدّت انتظار، مسلمانان براى شنيدن پيام خدا آماده تر مى شدند.
3. علم داشتن پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) به احكام و دستورهاى پروردگار، دليل آن نخواهد بود كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله وسلم) موظف باشد كه پيش از دريافت متن تفصيلى احكام، آن را به مردم ابلاغ كند. از اين رو، نزول دفعى قرآن، جاى نزول تدريجى قرآن را نمى گيرد.
[1]. تفسير الميزان، علاّمه طباطبايى، ج 2، ص 18، انتشارات جامعه مدرسين.
