پرسش:
اگر خداوند زيبايي مطلق است چرا اجازه ديدن همه چيز را به انسان نمي دهد؟
پاسخ:
با سلام و ادب
آن چه محور اصليِ استدلالتان در اين پرسش است اين است كه پس از اذعان به ارتباط عالم به خدا و جلوهي حق بودنِ آفرينش و پرتوي از حُسن و زيبايي بودن پديدهها، اين تلازم را به دست آوردهايد كه پس در اين صورت ميتوانم خيلي راحت به تمام پديدهها (مخصوصاً زيبائيها) نگاه كنم، چون در واقع اين نگاه به نشانهها و تجلّيهاي رنگارنگ و متنوّع خدا در عالَم است. و آن گاه كه با خطّ و نشانهاي محدوديتساز دين در مورد اين نگاهها برخورد ميشود، تعجّب كرده و ميگويد:
1ـ چرا خداوند، نگاه به خيلي چيزها را حرام كرده؟
2ـ مگر نه اين است كه اين زيبائيها همه از خداست، پس چرا نميشود به آينهي نمايانگر خدا نگريست؟
براي پاسخ به اين سؤالات، ضمن تأكيد بر توجّه به مقدّمه گفته شد، عرض ميشود كه:
1. همچنان كه خداوند خيلي از خوردنيها و آشاميدنيها را حلال كرده و فقط اندكي از آن را تحريم نموده، به همين ترتيب، بسياري از پديدهها، اشياء و آفريدهها را ميتوان ديد و فقط ما از ديدنِ چند قلم محدود از امور منع شدهايم. نگاه كردن زن و شوهر به يكديگر حتي با قصدِ لذّت و ميل جنسي نيز كاملاً حلال بوده و صد در صد مورد تأئيد، بلكه تشويق دين و دينآفرين (خداوند) است. و همچنين نگاه كردن همجنس به همجنس چنانچه توأم با انگيزههاي شهواني و لذّتخواهي نباشد، اشكال ندارد (به شرط عدم نگاه به شرمگاه) و همچنين نگاه به ساير محرمهاي نَسبي (پدر، مادر، خواهر، عمه، خاله، مادربزرگها، پدربزرگها، فرزندان، نوهها) نيز به همان شرطي كه در مورد همجنسها گفتيم اشكال ندارد. به همين ترتيب نگاه كردن به محرمهاي سَبَبي (داماد، عروس، پدرزن، مادرزن، و والدين همسر) نيز با حفظِ شرط گفته شده ايراد ندارد. حتي نگاه كردن به صورت و دستهاي زن نامحرم به شرطِ عدم انگيزهي لذت و شهوت، و زينتمند نبودن دست و صورت (آرايش يا حلقه و... نداشته باشد) - به فتواي مشهور ـ حرام نيست. هر چند احتياط در حفظ و خودداري از اين نوع نگاههاست. همهي اينها در كنار جواز نگاه به طبيعت، ساختمانها، اماكن، باغها و صدها هزار پديدهي ديگري است كه حتّي برخي از آن ميتواند مستحب هم باشد (مثل نگاه به طبيعت و جويبارها كه مورد تشويق قرار گرفته است).
2. با توجه به شرط گفته شده در نكتهي پيشين چنين فهميده ميشود: هر آن چه زمينهي نفوذ شيطان، هوسراني، نظربازي و بر هم زدنِ آرامش فكري و ترويج شهوتراني را فراهم كند، ممنوع و حرام ميباشد. تصوّر ما اين است كه نيازي به توضيح علل اين شرط و حرمت نقض آن نباشد.
چه اين كه دشمنِ قسمخوردهاي مثل شيطان، تعهّد كرده تا اكثر انسانها (مگر بندگانِ برگزيده و مخلص) را جهنّمي نكند، دستبردار نباشد و زمينهي نفوذِ اين دشمن نيز هوسراني و نگاه است. جهت آگاهي فزونتر از اهميت «نگاه» و اثرات مخرب «نگاههاي لذت طلبانهي شهوتراني» به احاديث و عبارتهاي زير دقت فرمائيد:
ـ نگاه، دام شيطان و وسيلهي صيد اوست(حضرت اميرالمؤمنين علي(ع)، غررالحكم).
ـ حتي از نگاههاي غيرحرام، ولي افراطانه نيز دوري كنيد! چون همينهاست كه بذرِ هوي و هوس را در دلتان افكنده و محصول غفلت به دستتان ميسپارد( رسول اكرم(ص)، بحار، ج 72، ص 199).
ـ چشمي كه با شهوت پوشيده شد، ديگر عاقبت را نخواهد ديد(حضرت امير(ع)، غررالحكم).
ـ نگاه زياد، حسرت زيادتر و تأسف بدتر بر جاي ميگذارد(حضرت امير(ع)، بحار، ج 77، ص 286).
چشم دل باز كن كه جان بيني Eآن چه ناديدني است، آن بيني
(حضرت رسولاكرم(ص)، بحار، ج 104، ص 41 - ترجمهاي منظوم از حديث: «غَضُّوا اَبصارَكُم تَرونَ العجائب»).
ـ مؤمن آن چيزي را ميبيند كه عبرتش فزايد. وگرنه منافق است و ره گمگشته(حضرت اميرالمؤمنين(ع)، بحا، ج 78، ص 50).
- اگر دل، سنگيني عظمتِ سلطنتِ الهي را بداند، ديدهها برنامهاي جز چشمپوشي نخواهند داشت(حضرت اميرالمؤمنين(ع)، بحار، ج 104، ص 41).
با توجه به احاديث گفته شده، رمز و راز و حكمتِ ممنوعيت نگاههاي شهواني تا اندازهاي روشن گرديد. مخصوصاً كه تجربه روانشناختي نيز اثبات كرده، نگاه سرآغاز دوستيهاي نافرجامِ دختران و پسران شده و موجبِ بحرانِ خانوادگي - رواني و انفجار لايههاي عفت و حياء جوانان و پديدهي دختران و پسران خياباني شده است.
3. شايد عدّهاي ادّعا كنند: «چرا نگاه به دست يا صورتِ زينت شدهي زن حرام است؟ وقتي من با انگيزهي شهوت و لذّت نگاه نميكنم ديگر چه دليلي بر حرمت است؟
در جواب گفته ميشود: اوّلاً) همين زينتها و آرايشها، تلازم با ايجاد وسوسه و پديدآوري نگاه حرام دارد. يعني ضريب خطرساز بودن زينت در جلبِ نظرهاي آن چناني، بسيار بالاست. ثانياً) منظور از انگيزهي شهوت و فساد، اين نيست.
اگر خداوند زيبايي مطلق است چرا اجازه ديدن همه چيز را به انسان نمي دهد؟
پاسخ:
با سلام و ادب
آن چه محور اصليِ استدلالتان در اين پرسش است اين است كه پس از اذعان به ارتباط عالم به خدا و جلوهي حق بودنِ آفرينش و پرتوي از حُسن و زيبايي بودن پديدهها، اين تلازم را به دست آوردهايد كه پس در اين صورت ميتوانم خيلي راحت به تمام پديدهها (مخصوصاً زيبائيها) نگاه كنم، چون در واقع اين نگاه به نشانهها و تجلّيهاي رنگارنگ و متنوّع خدا در عالَم است. و آن گاه كه با خطّ و نشانهاي محدوديتساز دين در مورد اين نگاهها برخورد ميشود، تعجّب كرده و ميگويد:
1ـ چرا خداوند، نگاه به خيلي چيزها را حرام كرده؟
2ـ مگر نه اين است كه اين زيبائيها همه از خداست، پس چرا نميشود به آينهي نمايانگر خدا نگريست؟
براي پاسخ به اين سؤالات، ضمن تأكيد بر توجّه به مقدّمه گفته شد، عرض ميشود كه:
1. همچنان كه خداوند خيلي از خوردنيها و آشاميدنيها را حلال كرده و فقط اندكي از آن را تحريم نموده، به همين ترتيب، بسياري از پديدهها، اشياء و آفريدهها را ميتوان ديد و فقط ما از ديدنِ چند قلم محدود از امور منع شدهايم. نگاه كردن زن و شوهر به يكديگر حتي با قصدِ لذّت و ميل جنسي نيز كاملاً حلال بوده و صد در صد مورد تأئيد، بلكه تشويق دين و دينآفرين (خداوند) است. و همچنين نگاه كردن همجنس به همجنس چنانچه توأم با انگيزههاي شهواني و لذّتخواهي نباشد، اشكال ندارد (به شرط عدم نگاه به شرمگاه) و همچنين نگاه به ساير محرمهاي نَسبي (پدر، مادر، خواهر، عمه، خاله، مادربزرگها، پدربزرگها، فرزندان، نوهها) نيز به همان شرطي كه در مورد همجنسها گفتيم اشكال ندارد. به همين ترتيب نگاه كردن به محرمهاي سَبَبي (داماد، عروس، پدرزن، مادرزن، و والدين همسر) نيز با حفظِ شرط گفته شده ايراد ندارد. حتي نگاه كردن به صورت و دستهاي زن نامحرم به شرطِ عدم انگيزهي لذت و شهوت، و زينتمند نبودن دست و صورت (آرايش يا حلقه و... نداشته باشد) - به فتواي مشهور ـ حرام نيست. هر چند احتياط در حفظ و خودداري از اين نوع نگاههاست. همهي اينها در كنار جواز نگاه به طبيعت، ساختمانها، اماكن، باغها و صدها هزار پديدهي ديگري است كه حتّي برخي از آن ميتواند مستحب هم باشد (مثل نگاه به طبيعت و جويبارها كه مورد تشويق قرار گرفته است).
2. با توجه به شرط گفته شده در نكتهي پيشين چنين فهميده ميشود: هر آن چه زمينهي نفوذ شيطان، هوسراني، نظربازي و بر هم زدنِ آرامش فكري و ترويج شهوتراني را فراهم كند، ممنوع و حرام ميباشد. تصوّر ما اين است كه نيازي به توضيح علل اين شرط و حرمت نقض آن نباشد.
چه اين كه دشمنِ قسمخوردهاي مثل شيطان، تعهّد كرده تا اكثر انسانها (مگر بندگانِ برگزيده و مخلص) را جهنّمي نكند، دستبردار نباشد و زمينهي نفوذِ اين دشمن نيز هوسراني و نگاه است. جهت آگاهي فزونتر از اهميت «نگاه» و اثرات مخرب «نگاههاي لذت طلبانهي شهوتراني» به احاديث و عبارتهاي زير دقت فرمائيد:
ـ نگاه، دام شيطان و وسيلهي صيد اوست(حضرت اميرالمؤمنين علي(ع)، غررالحكم).
ـ حتي از نگاههاي غيرحرام، ولي افراطانه نيز دوري كنيد! چون همينهاست كه بذرِ هوي و هوس را در دلتان افكنده و محصول غفلت به دستتان ميسپارد( رسول اكرم(ص)، بحار، ج 72، ص 199).
ـ چشمي كه با شهوت پوشيده شد، ديگر عاقبت را نخواهد ديد(حضرت امير(ع)، غررالحكم).
ـ نگاه زياد، حسرت زيادتر و تأسف بدتر بر جاي ميگذارد(حضرت امير(ع)، بحار، ج 77، ص 286).
چشم دل باز كن كه جان بيني Eآن چه ناديدني است، آن بيني
(حضرت رسولاكرم(ص)، بحار، ج 104، ص 41 - ترجمهاي منظوم از حديث: «غَضُّوا اَبصارَكُم تَرونَ العجائب»).
ـ مؤمن آن چيزي را ميبيند كه عبرتش فزايد. وگرنه منافق است و ره گمگشته(حضرت اميرالمؤمنين(ع)، بحا، ج 78، ص 50).
- اگر دل، سنگيني عظمتِ سلطنتِ الهي را بداند، ديدهها برنامهاي جز چشمپوشي نخواهند داشت(حضرت اميرالمؤمنين(ع)، بحار، ج 104، ص 41).
با توجه به احاديث گفته شده، رمز و راز و حكمتِ ممنوعيت نگاههاي شهواني تا اندازهاي روشن گرديد. مخصوصاً كه تجربه روانشناختي نيز اثبات كرده، نگاه سرآغاز دوستيهاي نافرجامِ دختران و پسران شده و موجبِ بحرانِ خانوادگي - رواني و انفجار لايههاي عفت و حياء جوانان و پديدهي دختران و پسران خياباني شده است.
3. شايد عدّهاي ادّعا كنند: «چرا نگاه به دست يا صورتِ زينت شدهي زن حرام است؟ وقتي من با انگيزهي شهوت و لذّت نگاه نميكنم ديگر چه دليلي بر حرمت است؟
در جواب گفته ميشود: اوّلاً) همين زينتها و آرايشها، تلازم با ايجاد وسوسه و پديدآوري نگاه حرام دارد. يعني ضريب خطرساز بودن زينت در جلبِ نظرهاي آن چناني، بسيار بالاست. ثانياً) منظور از انگيزهي شهوت و فساد، اين نيست.
