چرا در نماز حضور قلب نداریم؟

پرسش:

یاسر: سلام امیدوارم حالتون خوب باشه اولا بخاطر این کارتون ازتون تشکر میکنم ثانیا اگه وقت کردین به سوال منم جواب بدین راستی اگه میشه توی وبلاگتون جواب بدین تا دیگر دوستانمون هم استفاده کنن.

سوالم اینه که وقتی نماز میخونیم چرا حواسمون پرت میشه و چه جوری میتونیم حواسمون فقط سوی خدا متمرکز کنیم.

من از یه روحانی شنیدم که اگه تو نماز سه بار حواست پرت شه دیگه خدا نظرشو از تو برمیداره با این حساب اکثر نمازای ما که مورد قبول خدا واقع نمیشه ،بگین ما چیکار کنیم.

پاسخ:

با سلام و عرض ادب.

بنده سوال شما رو به سه قسمت تقسیم می کنم و بعد جواب می دهم:

1.چرا در نماز حواسمون پرت میشه؟؟؟؟

2. چطوری در نماز حضور قلب داشته باشیم؟؟؟؟؟؟؟

3.آیا حواس پرتی در نماز باعث عدم قبولی نماز میشود؟؟؟؟؟؟؟

در جواب به قسمت اول سوالتون باید عرض کنم که برخی از عوامل حواس‏پرتی در نماز و عدم

حضور قلب و توجه در آن این مواردی که عرض میکنم می تواند باشد:

1. خیال‏پردازی و عدم ضبط قوه خیال;بدین ترتیب كه خیال انسان، مانند چكاوكی در آن كه دائما از شاخه‏ای به شاخه‏ای می‏آویزد و در یك جا ثابت نمی‏ماند و این مربوط به حب دنیا و توجه به امورناچیز دنیوی (مثل بازی، تفریح، خوردن، و...) است.

2. توجه به حواس ظاهری و امور خارجی; به واسطه دیدن تصویری یا شنیدن صدایی و... حواس و ذهن نمازگزار متوجه آن شنیدنی یا تصویر می‏گردد و از خدا و توجه به او غافل می‏گردد. چه بسا در مدارس دیده شده كه نمازگزاران نوجوان به اطراف خود نگاه می‏كنند و اصلا متوجه نماز نیستند.

3. تند خوانی و شتاب زدگی در نماز;علت سریع خواندن نماز، عدم اهتمام به آن وتوجه به كارهای روزمره زندگی (مانند درس خواندن، غذا خوردن و...) است.عده‏ای نیز نماز را از سر تكلیف واجب می‏خوانند و علاقه كمی به نماز دارند.

4. گناه; همان گونه كه نماز عامل بازدارنده از گناه است، فحشا و منكرات نیز مانع حضور قلب در نماز می‏باشد.

5. چشم چرانی ; چشم چرانی، یكی از بیماری‏هایی است كه معتاد به آن، در گرفتاری بزرگی است. چشم چرانی، بیشتر برای خود شخص مضر است و موجب آشفتگی،اضطراب، عدم اعتماد به نفس، بی‏حالی و سستی در نماز می‏شود.

6. عدم شناخت مقام و عظمت الهی;اشخاصی كه شناخت و معرفت كمتری نسبت به خدا دارند و از عظمت،بزرگی و سلطنت او غافل‏اند، در نماز و عبادات دیگر سهل انگاری می‏كنند و معمولا حضور قلب و خشوع و خضوع ندارند.

7. عوامل بیرونی (مانند دوست فاسد و مجلس گناه كه باعث می‏شوند انسان از نماز و مسجد گریزان باشد.)

8. موانع مقدماتی (مانند پرخوری یا گرسنگی، پرخوابی، كسالت و خستگی، جلوگیری از بول و..)

9. خود نمایی و ریا; نمازی كه برای خدا خوانده نشود و اخلاص در آن رعایت نگردد، نماز مقبولی نیست. از این رو شخص ریاكار، هیچ وقت به فكر حضور قلب و تمركز حواس در نماز نمی‏افتد.

10. دسیسه‏های شیطانی; از مهم‏ترین عوامل حواس‏پرتی، وسوسه شیطان در نماز است كه نمازگزاران را در دام‏های مختلف می‏اندازد; مثلا به او القا می‏كند كه حضور قلب در نماز واجب نیست و...در پایان این قسمت گفتنی است كه اگر نمازگزاران، به موارد یاد شده توجه كرده و در برطرف نمودن نمودن این موانع و مشكلات سعی و تلاش كنند، قطعا خواهند توانست نمازی خاشعانه و خاضعانه به جای آورند و موجبات خشنودی خداوند را فراهم كنند.

در جواب به قسمت دوم سوالتون باید عرض کنم کسب کردن حضور قلب در نماز بستگی به عواملی دارد كه به مهم ترین آن‌ها اشاره می‌كنیم:

1ـ اهمیت دادن به نماز.

كسانی كه نماز را سرسری می گیرند و نسبت به آن بی توجه هستند و به اهمیت نماز توجهی ندارند، حضور قلب نخواهند داشت. بر عكس كسانی كه به نماز اهمیت می دهند و برای آن سرمایه گذاری می كنند و آن را ستون دین می دانند و وقت و فرصت بیشتری را صرف نماز می كنند، حضور قلب بیشتری خواهند داشت.

   عارف بزرگ میرزا جوا آقا ملكی تبریزی (ره) می‌گوید: "حضور قلب سببش همّت آدمی است،زیرا قلب تابع همّت بوده و اگر همّت نماز باشد،‌قلبت هم نزد نماز حاضر خواهد بود و اگر همتت در پی چیز دیگری بوده است،‌ قلبت هم غافل از نماز و نزد آن چیز خواهد بود، چون خداوند برای هیچ كس دو قلب قرار نداده است و برای احضار قلب در نماز جز این كه همتت را متوجه نمازسازی راه دیگری نیست".

2ـ احساس و درك عظمت و بزرگی خدا.

   درك عظمت و بزرگی هر كسی بستگی به مقدار شناخت و معرفت به او دارد. هر مقدار این شناخت بیشتر شود،‌بزرگی و عظمت او بیشتر جلوه گر خواهد شد. اگر كسی به عظمت وبزرگی خدا پی ببرد، ‌طبعاً‌ خضوع و خشوع بیشتری در پرستش و عبادت خواهد داشت.ابان بن تغلب می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: علی بن الحسین(ع) را دیدم وقتی كه به نماز می ایستاد، رنگ به رنگ می شد. فرمود: آری او خدایی را كه در برابرش ایستاده بود، كاملاً می شناخت.

   امیرالمؤمنین(ع) در وصف عارفان و خدا پرستان واقعی فرمود: "عظم الخالق فی أنفسهم فصغر ما دونه فی أعینهم؛ آنان خدا را به عظمت و بزرگی شناخته اند. بنابراین هر چه غیر او است، در نظرشان كوچك جلوه می‌كند".

3ـ جلوگیری از هرزگی قوة خیال:

   یكی از بزرگترین عوامل حواس پرتی در نماز،‌ هرزگی و پراكندگی قوة خیال است. اگر قبل از نماز چند دقیقه ای به وسیلة ذكر خدا و مناجات و خواندن نمازهای مستحبی و تلاوت قرآن،خود را آمادة نماز كنیم،‌ذهن از حواس پرتی و پراكندگی و از توجه به كثرت، به سوی وحدت منعطف می شود،‌در نتیجه در نماز فكر انسان به این طرف و آن طرف متوجه نمی شود. كسی كه قبل از نماز با دیگری بگو مگو و بحث داشته یا خوشحال یا ناراحت شده، اگر فوراً وارد نماز شود، نمازش تحت تأثیر آن افكار خواهد بود و حضور قلب نخواهد داشت.

4ـ توجه به معانی الفاظ نماز و تفكر در افعال نماز مانند ركوع و سجود و این كه نمازگزار بداند چه می‌گوید و چه می‌كند.

5ـ طول دادن و با تأنی خواندن نماز: اگر كسی ركوع و سجود را مقداری طولانی كند و با حال خوشی اذكار و سجود را بگوید، در حضور قلب مؤثر خواهد بود.

6ـ ترك گناه یكی از مهم ترین عوامل توفیق در حضور قلب در نماز است. كسی كه اهل معصیت وگناه باشد،‌ توفیق بازیابی به درگاه خدا نمی یابد.

7ـ حالت خاصی در نماز كه بیانگر خضوع است، در خشوع كه حالت قلبی است، تأثیر می گذارد.

8ـ بعضی از آداب نماز مانند سر وقت خواندن و مواظبت بر وقت نماز و به حالت كسالت داخل نماز نشدن و ... در نماز مؤثر است.

9- دوری از غذاهای شبهه ناك و حرام و اموالی كه از طریق غیر مشروع به دست می آید درحضور قلب و ایجاد آمادگی درونی برای نماز و سخن گفتن با خدا بسیار موثر است.

10-  رعایت آدابی از قبیل مسواك زدن،‌ انگشتر به دست كردن،‌ عطر زدن و ... كه باعث  آمادگی و تمیزی و پاكی انسان می شود. این كارها موجب بهره برداری هر چه بیشتر از بركات معنوی نماز می شود.

  دوست عزیز با رعایت این نكات می توان از نماز به بهترین عبادت و بهترین برنامه زندگی سازیاد كرد.

 در جواب به قسمت سوم سوالتون باید عرض کنم نماز از نظر فقهی قبول میشود یعنی شما احتیاج نیست قضا کنید ولی خوب اون نمازی که خدا توقع دارد نیست و نمره خوب نمی گید.لذا فقط تکلیف ساقط شده است.

انشاء الله همه ما در نماز حضور قلب داشته باشیم.